Áp lực phát triển đang làm suy thoái tài nguyên thiên nhiên vùng Trung Trường Sơn - đó là đánh giá của Cục Bảo tồn đa dạng sinh học-Tổng cục Môi trườngthông qua Chương trình trọng điểm và Sáng kiến hành lang bảo tồn đadạng sinh học, về tổ chức điều tra, khảo sát quá trình phát triển kinhtế-xã hội tại ba tỉnh Quảng Nam, Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế.
Đây là các địa phương có nguồn tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh họcphong phú thuộc khu vực Trung Trường Sơn.
Các hoạt động kinh tế-xã hội tại Quảng Nam, Quảng Trị và ThừaThiên-Huế trong 50 năm qua như phát triển thủy điện, mở rộng diện tíchcây caosu, khai khoáng và săn bắt động vật, cháy rừng... đã và đang gâyáp lực rất lớn đối với diện tích rừng thuộc Dự án Sáng kiến bảo tồnhành lang đa dạng sinh học nơi đây.
Đặc biệt,hiện ở ba địa phương có tới 86 nhà máy thủy điện với tổng công suất 1.949MW. Hầu hết hệ thống thủy điện đều nằm tại các huyện miền núi, nơi tậptrung các loại rừng phòng hộ hoặc khu bảo tồn thiên nhiên.
Các côngtrình xây dựng đập thủy điện dẫn tới mất rừng và ảnh hưởng đến môitrường nước làm tăng thêm nguy cơ đối với các khu rừng, không chỉ xảy raxung quanh khu vực thi công mà cả diện tích lân cận, nơi tiến hành khảosát địa hình, địa chất.
Theo tính toán của cácchuyên gia, thu hồi đất để xây dựng thủy điện đòi hỏi phải mất từ 5-7hacho mỗi 1 MW. Như vậy, tổng số đất phải thu hồi phát triển thủy điệntrong thời gian tới ở Quảng Nam sẽ là 4.900ha, Thừa Thiên-Huế 400havà Quảng Trị 240ha. Do đó, các khu tái định cư cho các hộ dân phải didời cần nhiều đất hơn nữa, sẽ tác động tiêu cực đến khu vực rừng gần đó,bởi phải cắt bớt diện tích rừng bổ sung cho sản xuất nông nghiệp.
Một trong những áp lực khá lớn nữa đối với tài nguyên thiên nhiên vàđa dạng sinh học tại khu vực Trung Trường Sơn là phát triển diệntích cây caosu đang gia tăng nhanh chóng.
Trong đó Quảng Trị có16.289ha, Thừa Thiên-Huế 8.891ha, Quảng Nam 5.996ha và đều tập trungtại các địa bàn trung du và miền núi.
Theo kế hoạch phát triển đến năm2015, các trang trại caosu sẽ mở rộng với mục tiêu 20.000ha ở QuảngTrị, 13.000ha ở Quảng Nam và 10.500ha ở Thừa Thiên-Huế. Chưa kể gần10.000ha cây càphê sẽ hình thành tại những khu đất chưa sử dụng chạydọc theo đường Hồ Chí Minh.
Cũng trong 10 nămqua, tổng diện tích rừng bị cháy và khai thác trái phép trên địa bàn batỉnh này gần 3.700ha, đang thu hẹp và suy giảm nhanh chóng chất lượngrừng. Đồng thời, hoạt động khai khoáng diễn ra hầu hết mọi nơi trong cáchuyện của ba tỉnh thuộc Dự án Sáng kiến bảo tồn hành lang đa dạng sinhhọc nơi đây.
Tuy nhiên điểm nóng nhất là khai thác vàng trái phép không nhữnggây mất rừng, suy thoái cảnh quan mà còn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đếnan ninh và trật tự xã hội, đã trở thành vấn nạn mà chính quyền địaphương khó có thể kiểm soát nổi.
Vì vậy, để giảmáp lực đang đe dọa đến sự suy thoái tài nguyên và đa dạng sinh học tại batỉnh nói trên, trước hết các cấp quản lý tại địa phương cần rà soát,điều chỉnh lại kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội bền vững và thân thiệnvới môi trường; cải tiến phương thức quản lý tài nguyên thiên nhiêntheo hướng duy trì ổn định hệ sinh thái, ưu tiên cao nhất cho công tácphục hồi và phát triển rừng.
Mặt khác thực thi các chương trình bảo tồnquy mô lớn, đảm bảo mang lại lợi ích cho cả đa dạng sinh học và ngườidân địa phương./.
Đây là các địa phương có nguồn tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh họcphong phú thuộc khu vực Trung Trường Sơn.
Các hoạt động kinh tế-xã hội tại Quảng Nam, Quảng Trị và ThừaThiên-Huế trong 50 năm qua như phát triển thủy điện, mở rộng diện tíchcây caosu, khai khoáng và săn bắt động vật, cháy rừng... đã và đang gâyáp lực rất lớn đối với diện tích rừng thuộc Dự án Sáng kiến bảo tồnhành lang đa dạng sinh học nơi đây.
Đặc biệt,hiện ở ba địa phương có tới 86 nhà máy thủy điện với tổng công suất 1.949MW. Hầu hết hệ thống thủy điện đều nằm tại các huyện miền núi, nơi tậptrung các loại rừng phòng hộ hoặc khu bảo tồn thiên nhiên.
Các côngtrình xây dựng đập thủy điện dẫn tới mất rừng và ảnh hưởng đến môitrường nước làm tăng thêm nguy cơ đối với các khu rừng, không chỉ xảy raxung quanh khu vực thi công mà cả diện tích lân cận, nơi tiến hành khảosát địa hình, địa chất.
Theo tính toán của cácchuyên gia, thu hồi đất để xây dựng thủy điện đòi hỏi phải mất từ 5-7hacho mỗi 1 MW. Như vậy, tổng số đất phải thu hồi phát triển thủy điệntrong thời gian tới ở Quảng Nam sẽ là 4.900ha, Thừa Thiên-Huế 400havà Quảng Trị 240ha. Do đó, các khu tái định cư cho các hộ dân phải didời cần nhiều đất hơn nữa, sẽ tác động tiêu cực đến khu vực rừng gần đó,bởi phải cắt bớt diện tích rừng bổ sung cho sản xuất nông nghiệp.
Một trong những áp lực khá lớn nữa đối với tài nguyên thiên nhiên vàđa dạng sinh học tại khu vực Trung Trường Sơn là phát triển diệntích cây caosu đang gia tăng nhanh chóng.
Trong đó Quảng Trị có16.289ha, Thừa Thiên-Huế 8.891ha, Quảng Nam 5.996ha và đều tập trungtại các địa bàn trung du và miền núi.
Theo kế hoạch phát triển đến năm2015, các trang trại caosu sẽ mở rộng với mục tiêu 20.000ha ở QuảngTrị, 13.000ha ở Quảng Nam và 10.500ha ở Thừa Thiên-Huế. Chưa kể gần10.000ha cây càphê sẽ hình thành tại những khu đất chưa sử dụng chạydọc theo đường Hồ Chí Minh.
Cũng trong 10 nămqua, tổng diện tích rừng bị cháy và khai thác trái phép trên địa bàn batỉnh này gần 3.700ha, đang thu hẹp và suy giảm nhanh chóng chất lượngrừng. Đồng thời, hoạt động khai khoáng diễn ra hầu hết mọi nơi trong cáchuyện của ba tỉnh thuộc Dự án Sáng kiến bảo tồn hành lang đa dạng sinhhọc nơi đây.
Tuy nhiên điểm nóng nhất là khai thác vàng trái phép không nhữnggây mất rừng, suy thoái cảnh quan mà còn làm ảnh hưởng nghiêm trọng đếnan ninh và trật tự xã hội, đã trở thành vấn nạn mà chính quyền địaphương khó có thể kiểm soát nổi.
Vì vậy, để giảmáp lực đang đe dọa đến sự suy thoái tài nguyên và đa dạng sinh học tại batỉnh nói trên, trước hết các cấp quản lý tại địa phương cần rà soát,điều chỉnh lại kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội bền vững và thân thiệnvới môi trường; cải tiến phương thức quản lý tài nguyên thiên nhiêntheo hướng duy trì ổn định hệ sinh thái, ưu tiên cao nhất cho công tácphục hồi và phát triển rừng.
Mặt khác thực thi các chương trình bảo tồnquy mô lớn, đảm bảo mang lại lợi ích cho cả đa dạng sinh học và ngườidân địa phương./.
Văn Hào (TTXVN/Vietnam+)