Sự thật về việc nấu ăn bằng nồi, chảo gang giúp bổ sung sắt cho cơ thể

Trong hành trình tìm kiếm dinh dưỡng từ thực phẩm, một xu hướng âm thầm đang lan rộng: nấu ăn bằng nồi chảo gang để “nêm” thêm sắt vào bữa ăn. Liệu đây là giải pháp có cơ sở hay chỉ là truyền miệng?

So với nồi inox, nồi gang có khả năng bổ sung sắt tự nhiên trong quá trình nấu nướng. (Ảnh: Vietnam+)

Nồi gang, chảo gang - những vật dụng bếp quen thuộc của ông bà ta từ xa xưa - đang dần trở lại trong gian bếp hiện đại. Nhiều người tin rằng không chỉ bền bỉ và giữ nhiệt tốt, đồ dùng bằng gang còn có thể giúp bổ sung sắt cho cơ thể qua từng bữa ăn.

Nhưng sự thật có đúng như thế? Nấu ăn bằng nồi chảo gang thực sự có làm tăng hàm lượng sắt trong cơ thể? Câu trả lời sẽ khiến bạn bất ngờ.

Sắt - vi chất quan trọng cho cơ thể

Sắt là khoáng chất cần thiết để sản xuất hemoglobin - loại protein có trong hồng cầu giúp vận chuyển oxy đi khắp cơ thể. Thiếu sắt có thể dẫn đến mệt mỏi, giảm khả năng tập trung, hệ miễn dịch suy yếu và thiếu máu.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thiếu sắt là một trong những tình trạng thiếu dinh dưỡng phổ biến nhất trên toàn cầu, đặc biệt ở phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ và người ăn chay.

Vì vậy, việc bổ sung sắt là điều cần thiết. Và một trong những cách đơn giản và ít ai ngờ tới chính là thông qua… dụng cụ nấu ăn.

Nồi gang - nguồn bổ sung sắt "tự nhiên"

Các nghiên cứu khoa học trong nhiều thập kỷ qua đã chỉ ra rằng nấu ăn bằng dụng cụ bằng gang có thể làm tăng hàm lượng sắt trong thực phẩm, đặc biệt khi nấu các món có độ chua (axit) như cà chua, canh chua, hoặc các món nhiều nước như súp, hầm, cháo.

Khi nhiệt độ tăng lên, một lượng nhỏ ion sắt từ bề mặt nồi hoặc chảo gang có thể hòa tan vào thực phẩm. Cơ thể sau đó hấp thụ lượng sắt này như một phần của khẩu phần ăn.

Bằng chứng từ khoa học

Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Dinh dưỡng Hoa Kỳ năm 1986 cho thấy rằng khi nấu nước sốt cà chua trong chảo gang không tráng men, hàm lượng sắt trong món ăn tăng lên gấp 10 lần so với khi nấu bằng chảo inox.

Chảo gang và các món có tính axit như cà chua giúp tăng lượng sắt hòa tan vào thức ăn. (Ảnh: Vietnam+)

Một thử nghiệm khác tại Ấn Độ, nơi thiếu sắt là vấn đề nghiêm trọng, đã cho các gia đình nấu ăn bằng nồi gang thay vì nồi nhôm hoặc inox. Kết quả sau vài tháng cho thấy lượng hemoglobin trong máu của trẻ em và phụ nữ cải thiện đáng kể.

Thậm chí, một tổ chức phi lợi nhuận có tên Lucky Iron Fish của Canada đã tạo ra một "con cá sắt" nhỏ bỏ vào nồi trong khi nấu ăn - giúp bổ sung khoảng 75% lượng sắt cần thiết mỗi ngày cho các đối tượng bị thiếu máu do thiếu sắt.

Những yếu tố ảnh hưởng đến lượng sắt hòa tan

Không phải món ăn nào nấu bằng nồi gang cũng giúp tăng cường sắt. Một số yếu tố ảnh hưởng đến việc “giải phóng” sắt vào thực phẩm gồm:

Độ axit của thực phẩm: Các món có vị chua như nước cam, cà chua, me, giấm giúp làm tăng lượng sắt giải phóng.

Thời gian nấu: Càng nấu lâu, hàm lượng sắt hòa tan càng nhiều.

Độ ẩm trong món ăn: Món nước sẽ giúp truyền sắt nhiều hơn món khô.

Loại gang: Gang nguyên chất không tráng men sẽ giải phóng nhiều sắt hơn gang tráng men (men phủ ngăn sắt tiếp xúc với thực phẩm).

Món trứng rán chảo gang giúp tăng hấp thu sắt cho cơ thể. (Ảnh: Vietnam+)

Sắt từ nồi gang có dễ hấp thu không?

Sắt từ nồi gang chủ yếu là sắt không heme - dạng sắt có nguồn gốc từ thực vật hoặc khoáng chất, thường khó hấp thu hơn sắt heme (có trong thịt đỏ, gan...). Tuy nhiên, bạn có thể tăng khả năng hấp thu bằng cách:

Ăn cùng thực phẩm giàu vitamin C (như cam, ớt chuông, cà chua).

Tránh uống trà, càphê trong bữa ăn vì tanin trong đó cản trở hấp thu sắt.

Hạn chế ăn quá nhiều canxi cùng lúc với sắt.

Lợi ích không ngờ từ việc “ăn sắt” qua chảo gang

Bổ sung sắt qua nồi gang có nhiều lợi thế:

Tự nhiên, không cần uống viên sắt, tránh tác dụng phụ như táo bón, buồn nôn.

Bền bỉ, thân thiện môi trường - gang dùng cả chục năm vẫn tốt như mới.

Không chứa chất độc hại như một số loại chảo chống dính rẻ tiền.

Tuy nhiên, bạn cần chú ý bảo quản đúng cách để nồi không bị rỉ sét, tránh vệ sinh bằng nước rửa mạnh làm mất lớp dầu bảo vệ.

Có nguy cơ thừa sắt không?

Mặc dù sắt từ chảo gang có thể hấp thu vào cơ thể, khả năng gây thừa sắt là rất thấp nếu bạn sử dụng hợp lý. Cơ thể chỉ hấp thụ lượng cần thiết và loại bỏ phần dư thừa.

Tuy nhiên, những người mắc bệnh rối loạn chuyển hóa sắt (như hemochromatosis) nên tham khảo ý kiến bác sỹ trước khi sử dụng nồi gang thường xuyên.

Có nên nấu ăn bằng nồi chảo gang?

Câu trả lời là có - nếu bạn đang tìm kiếm một cách đơn giản và tự nhiên để bổ sung sắt, nồi hoặc chảo gang là một lựa chọn tuyệt vời. Không chỉ mang lại lợi ích sức khỏe, đồ dùng gang còn là người bạn đồng hành bền bỉ trong căn bếp, truyền hơi ấm và hương vị cổ truyền trong từng món ăn.

Vậy lần tới khi bạn định xào rau hay nấu súp, hãy thử dùng chiếc chảo gang - biết đâu không chỉ ngon miệng mà còn giúp bạn bổ sung thêm sắt mỗi ngày.

Một lưu ý nhỏ khi lựa chọn nồi gang, bạn hãy ưu tiên những sản phẩm từ các thương hiệu uy tín với chất liệu sắt đúc không chì và không gây độc hại.

Tránh mua nồi gang đến từ các thương hiệu không rõ ràng để đảm bảo an toàn. Kiểm tra kỹ bề mặt nồi, đảm bảo không có vết nứt, vỡ hay phần gờ sắc nhọn gây nguy hiểm./.

Bắp cải ngon và giàu dinh dưỡng nhưng một số người không nên ăn

Bắp cải là loại rau quen thuộc trên bàn ăn của nhiều gia đình Việt, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng một số người có thể phải hạn chế ăn hoặc tránh ăn bắp cải hoàn toàn.

(Vietnam+)