Lễ ký kết giữa đại diện UBND tỉnh Sơn La và các đơn vị tại chương trình Bàn giao sản phẩm xoài Sơn La theo thỏa thuận tiêu thụ cho các đơn vị chế biến, tiêu thụ, xuất khẩu và thương mại điện tử năm 2021. (Ảnh: Quang Quyết/TTXVN) Sơn La là tỉnh miền núi, nằm ở trung tâm tiểu vùng Tây Bắc, nên có nhiều ưu đãi về đất đai, thời tiết, khí hậu để phát triển các sản phẩm hàng hóa nông sản như xoài, nhãn, mận…
Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Sơn La Nguyễn Thành Công cho biết địa phương có sản lượng nông sản rất lớn, nhưng do dịch COVID-19, nên việc tiêu thụ gặp nhiều khó khăn.
Trước tình hình đó, tỉnh Sơn La đã giao Ban Chỉ đạo về chế biến, xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp tỉnh xây dựng kế hoạch, phương án chi tiết về việc tiêu thụ nông sản theo từng kịch bản.
Xây dựng nông sản an toàn, xuất khẩu
Gắn bó với người nông dân Sơn La từ xa xưa, trái xoài hiện hữu trong đời sống như một cây trồng không thể thiếu. Từ xoài tròn (xoài trứng) ở huyện Yên Châu đến xoài hôi ở các huyện khác đều là những giống xoài bản địa.
Đặc biệt, quả xoài tròn Yên Châu có mùi vị thơm, ngon rất đặc trưng nên đã chiếm được cảm tình của người tiêu dùng trong nước. Chính vì thế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đưa giống xoài tròn huyện Yên Châu vào danh mục nguồn gene cây trồng quý hiếm cần bảo tồn và phát triển.
Cục Sở hữu Trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ đã cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý cho xoài tròn Yên Châu.
Theo Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Yên Châu Lù Văn Cường, địa phương hiện có 1.500ha/2.910ha xoài cho sản phẩm, sản lượng quả đạt 20.000 tấn.
Diện tích xoài có mã vùng trồng là 298ha. Diện tích được cấp chứng nhận VietGAP là 134ha. Sản lượng quả đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường các nước 6.400 tấn.
[Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Xây dựng mô hình tiêu thụ nông sản chính quy]
Với chủ trương phát triển cây ăn quả trên đất dốc của tỉnh Sơn La, nhiều diện tích xoài bản địa bị thoái hóa, năng suất thấp đã được ghép cải tạo và trồng các giống mới cho năng suất, sản lượng, chất lượng quả cao như xoài tượng da xanh GL3, GL4, xoài Australia.
Đến năm 2021, diện tích xoài trên địa bàn tỉnh Sơn La trên 19.000 ha, sản lượng ước đạt khoảng 65.000 tấn.
Xoài Sơn La được trồng tập trung tại các huyện: Yên Châu, Mai Sơn, Mường La, Sông Mã. Phát triển vùng trồng xoài hàng hoá tập trung được tỉnh Sơn La xác định là hướng đi trọng tâm.
Bởi vậy, cùng với việc khuyến khích người dân chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả sang trồng cây ăn quả; trong đó, có cây xoài, tỉnh Sơn La đã chỉ đạo các địa phương tập trung nâng cao chất lượng, mẫu mã sản phẩm, thông qua việc vận động các danh nghiệp, hợp tác xã và người trồng xoài đưa giống cây có năng suất, chất lượng vào thâm canh.
Đồng thời, ghép mắt cải tạo giống và phục tráng giống xoài bản địa áp dụng kỹ thuật sản xuất tiên tiến, quy trình sản xuất an toàn như VietGAP, GlobalGAP và sản xuất theo hướng hữu cơ.
Từ khi xoài ra hoa, đậu quả, đến quá trình quả sinh trưởng, tất cả đều được người nông dân giám sát chặt chẽ. Đặc biệt khi quả xoài được hơn một 1 tuổi là người dân đã bắt đầu bao quả.
Đây là biện pháp cực kỳ quan trọng để quả xoài không bị nấm bệnh, đảm bảo về màu sắc, mẫu mã. Bởi vậy, khi thu hoạch, xoài được các doanh nghiệp đánh giá cao về chất lượng sản phẩm.
Cùng với việc đẩy mạnh áp dụng khoa học kỹ thuật vào thâm canh cây xoài, để xuất, khẩu tỉnh Sơn La đã chỉ đạo ngành nông nghiệp rà soát các điều kiện tiêu chuẩn mở rộng diện tích nông sản nói chung và cây xoài nói riêng được cấp mã số vùng trồng. Bởi đây là điều kiện quan trọng để nông sản Sơn La có mặt tại nhiều thị trường khó tính.
Ông Hà Văn Sơn, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp an toàn Chiềng Hặc, huyện Yên Châu, chia sẻ hiện nay quy trình sản xuất xoài của hợp tác xã thực hiện theo hướng hữu cơ, áp dụng theo tiêu chuẩn VietGAP và đúng quy trình mã vùng trồng để phục vụ xuất khẩu.
Để tiêu thụ sản phẩm xoài, ngay từ đầu năm, Ban Chỉ đạo về chế biến, xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp tỉnh Sơn La và Ủy ban Nhân dân các huyện, thành phố đã xây dựng kế hoạch chi tiết, tổ chức mời gọi các doanh nghiệp đến khảo sát vùng nguyên liệu, ký hợp đồng tiêu thụ sản phẩm xoài.
Cùng đó, thường xuyên cập nhật, nắm bắt những khó khăn, vướng mắc của các doanh nghiệp thu gom sơ chế chế biến, xuất khẩu để có những giải pháp tháo gỡ kịp thời; đồng thời đẩy mạnh công tác quảng bá, xúc tiến tiêu thụ xuất khẩu sản phẩm xoài.
Chính sự chủ động vào cuộc của các cấp ủy, chính quyền địa phương, doanh nghiệp và hợp tác xã, nên khi những quả xoài đầu tiên tại Sơn La cho thu hoạch đã được các doanh nghiệp thu mua, vận chuyển xuất khẩu tới nhiều quốc gia trên thế giới, như: Mỹ, Trung Quốc, Anh, Hàn Quốc.
Không chỉ trái xoài, Sơn La còn có nhiều sản phẩm nông sản có thế mạnh khác như nhãn.... với trên 19.200ha hiện nay, sản lượng nhãn toàn tỉnh Sơn La trong năm 2021 ước đạt 98.500 tấn. Nhãn được trồng tập trung tại các huyện Yên Châu, Mai Sơn và nhất là ở Sông Mã.
Với chủ trương cây ăn quả phát triển đến đâu, hợp tác xã phát triển đến đó, đến nay, tỉnh Sơn La đã có hàng trăm hợp tác xã tham gia trồng nhãn theo chuỗi liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm.
Đây chính là cơ sở để sản xuất nhãn không còn manh mún, nhỏ lẻ, thay vào đó là những vùng chuyên canh với quy mô lớn.
Là hợp tác xã có diện tích nhãn lớn của tỉnh Sơn La, ông Đào Ngọc Bằng, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Hoàng Tuấn, huyện Sông Mã cho biết, ban đầu việc thành lập hợp tác xã là để tạo thêm sức mạnh trong quá trình sản xuất và tổ chức sản xuất nông sản. Đến nay xác định nó là để đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế tập thể và xuất khẩu hàng hóa nông sản.
Huyện Sông Mã hiện có trên 7.000ha nhãn, sản lượng ước đạt khoảng 60.000 tấn. Đây là vùng nhãn đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận nhãn hiệu Nhãn Sông Mã và Trung tâm Kiểm dịch thực vật I của Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cấp mã số vùng trồng, cấp mã cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu. Đặc biệt nhãn Sông Mã đã được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, Australia.
Tiêu thụ nông sản thời COVID-19
Không chỉ phát triển các hợp tác xã để tạo mối liên kết giữa các hộ trồng nhãn nhỏ lẻ, điều này còn giúp các vùng sản xuất chuyên canh xoài, nhãn… cho sản lượng lớn, đồng đều về chất lượng và khơi dậy sự tự chủ, năng động của người nông dân trong sản xuất nông sản.
Các đại biểu tìm hiểu sản phẩm nông sản của huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La. (Ảnh: Quang Quyết/TTXVN) Xác định khâu chế biến, tiêu thụ là nhiệm vụ trọng tâm mang tính đột phá, tỉnh Sơn La đã thành lập Ban Chỉ đạo về chế biến, xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp. Các huyện, thành phố đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc với nhiều hoạt động, sự kiện nhằm quảng bá, giới thiệu sản phẩm nông sản Sơn La. Giờ đây các sản phẩm nông sản đặc trưng của Sơn La như xoài, nhãn, mận... đã được người tiêu dùng trong nước biết đến.
Không chỉ vậy, nhiều nông sản Sơn La; trong đó, có xoài, nhãn đã chinh phục được các thị trường khó tính như Mỹ, Australia, các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU).
Theo số liệu thống kê, tỉnh Sơn La có tổng diện tích cây ăn quả và cây sơn tra trong năm 2021 ước đạt 87.520ha, sản lượng khoảng 448.630 tấn; đã được Cục Bảo vệ thực vật cấp 181 mã số vùng trồng với tổng diện tích 4.700ha cây ăn quả phục vụ xuất khẩu và có 37 cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu cùng 21 sản phẩm sản phẩm nông sản được cấp văn bằng bảo hộ.
Trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19, nên việc tiêu thụ các sản phẩm nông sản của tỉnh Sơn La đang gặp nhiều khó khăn. Để giải quyết áp lực về thị trường tiêu thụ nông sản, tỉnh Sơn La đang triển khai đồng bộ các giải pháp từ khâu trồng, thu hoạch, bảo quản và chế biến.
Ban Chỉ đạo về chế biến, xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp tỉnh xây dựng kế hoạch, phương án chi tiết về việc tiêu thụ nông sản theo từng kịch bản; trong đó, nếu tình trạng dịch được kiểm soát ổn định thì tiếp tục xuất khẩu nông sản, đưa vào chế biến và bán ở thị trường nội địa.
Trường hợp tình hình dịch phức tạp thì đưa sản phẩm nông sản lên các sàn thương mại điện tử và tập trung chế biến sâu. Trường hợp phải giãn cách xã hội sẽ tập trung đưa nông sản lên các sàn thương mại điện tử và bảo quản bằng kho lạnh.
Cùng với đó, tỉnh cũng đẩy mạnh tuyên tuyền quảng bá các sản phẩm của địa phương; phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương để liên kết với các doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế đang thực hiện xuất khẩu nông sản để hình thành, mở rộng các kênh thông tin thị trường nông sản; đẩy mạnh hoạt động kết nối với các nhà máy chế biến nông sản ngoài tỉnh để hỗ trợ thu mua, chế biến nông sản và đẩy mạnh phát triển các cơ sở sơ chế, chế biến nhỏ trên địa bàn tỉnh để thu mua và chế biến các loại quả tươi thành sản phẩm quả sấy khô, sấy dẻo.
Hiện nay, các sản phẩm nông sản của Sơn La đang vào mùa thu hoạch; trong đó, mận khoảng 65.000 tấn và đã tiêu thụ được 35.000 tấn; xoài hơn 65.000 tấn đã tiêu thụ được 3.000 tấn (từ ngày 20/5 đến nay); nhãn khoảng 98.000 tấn sẽ thu hoạch vào trung tuần tháng 7 tới./.
