(Nguồn: asiapacific.ca) Trong khuôn khổ Hội nghị Quan chức cao cấp ASEAN (SOM) và các hội nghị liên quan, ngày 23/5 tại Manila, Philippines đã diễn ra Hội nghị SOM ASEAN+3 giữa Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) với các nước Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, và Hội nghị SOM EAS giữa ASEAN với 8 bên đối tác gồm Australia, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Hàn Quốc, Nga và Mỹ.
Trọng tâm của các hội nghị này là kiểm điểm tình hình và bàn định hướng hợp tác trong các khuôn khổ ASEAN+3 và EAS, chuẩn bị chương trình nghị sự và các văn kiện của các Hội nghị cấp Bộ trưởng sẽ diễn ra tại Philippines vào tháng 8. Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng SOM ASEAN của Việt Nam đã dẫn đầu đoàn Việt Nam dự các hội nghị này.
Tại Hội nghị SOM ASEAN+3, các nước khẳng định tiếp tục coi trọng vai trò của ASEAN+3 và những đóng góp của cơ chế này qua 20 năm hình thành và phát triển đối với hợp tác khu vực, trên cơ sở đó, nhất trí tổ chức Hội nghị Cấp cao kỷ niệm ASEAN+3 vào tháng 11 tới.
Về định hướng hợp tác, hội nghị ghi nhận tiến trình xây dựng Kế hoạch công tác giai đoạn mới 2018-2022 thay thế Kế hoạch công tác hiện tại (2013-2017) để trình Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN+3 (tháng 8/2017) thông qua; đồng thời kêu gọi các nước tích cực đóng góp cho Quỹ ASEAN+3 để đảm bảo nguồn lực cho hợp tác.
[Cuộc họp các quan chức cấp cao ASEAN tổ chức tại Philippines]
Hội nghị cũng nhất trí đẩy mạnh triển khai các khuyến nghị của Nhóm Tầm nhìn Đông Á (EAVG) và bàn biện pháp cụ thể nhằm tăng cường tự do hoá thương mại, giảm thiểu các rào cản phi thuế quan, phát triển kinh tế sáng tạo, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, đảm bảo an ninh lương thực, phát triển du lịch bền vững, kết nối, giao lưu văn hoá và giao lưu nhân dân.
Tại Hội nghị SOM EAS, các nước nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì và củng cố EAS là diễn đàn đối thoại hàng đầu của các nhà lãnh đạo về các vấn đề chiến lược, hoạt động năng động và có khả năng ứng phó hiệu quả với các thách thức an ninh và phát triển chung của khu vực.
Hội nghị nhất trí tiếp tục thực hiện hiệu quả Kế hoạch hành động triển khai Tuyên bố Phnom Penh, nhất là tăng cường hợp tác về các lĩnh vực ưu tiên gồm năng lượng, giáo dục, tài chính, kết nối, y tế và phòng chống dịch bệnh, bảo vệ môi trường và giảm thiểu thiên tai. Ngoài ra, các quan chức EAS cũng thảo luận các đề xuất hợp tác về một số vấn đề cùng quan tâm như giảm nghèo, phòng chống bệnh dịch, chống khủng bố và cực đoan hoá, chống phổ biến vũ khí, an ninh và hợp tác biển.
Tại cả hai hội nghị SOM ASEAN+3 và SOM EAS, các nước đối tác đánh giá cao những thành tựu của ASEAN đã đạt được qua 50 năm hình thành và phát triển; khẳng định tiếp tục ủng hộ tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, đoàn kết ASEAN và vai trò trung tâm của ASEAN đối với hoà bình, an ninh và hợp tác ở khu vực.
ASEAN và các bên đối tác cũng trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, trên tinh thần thẳng thắn và cởi mở, trong đó có tình hình Bán đảo Triều Tiên và Biển Đông. Các nước nhấn mạnh tầm quan trọng của giảm căng thẳng, đối thoại và giải quyết vấn đề hạt nhân trên Bán đảo Triều Tiên một cách hoà bình, phù hợp với luật pháp quốc tế và các Nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.
Nhiều nước tiếp tục bày tỏ lo ngại về tình hình Biển Đông, các hoạt động bồi đắp, tôn tạo và quân sự hoá trên Biển Đông. Trong bối cảnh này, các nước tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của giải quyết các tranh chấp thông qua các biện pháp hoà bình trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982. Các nước hoan nghênh nỗ lực của ASEAN và Trung Quốc thực hiện nghiêm túc, đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và các tiến bộ mới trong trao đổi giữa hai bên về văn bản khung của Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), mở đường cho xây dựng COC thực chất, hiệu quả và có tính ràng buộc về pháp lý.
Dự kiến ngày 24/5, sẽ diễn ra Hội nghị Quan chức cao cấp Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), bàn các vấn đề hợp tác an ninh trong khu vực và chuẩn bị cho Hội nghị Ngoại trưởng ARF lần thứ 24 vào tháng 8./.
