Các đại biểu tại phiên thảo luận. (Ảnh: CTV/Vietnam+) “Nghị quyết 42 là văn bản có giá trị pháp lý rất quan trọng khi lần đầu tiên các vấn đề vướng mắc về pháp lý của ngành ngân hàng liên quan đến xử lý nợ xấu và xử lý tài sản bảo đảm đã kéo dài nhiều năm qua được giải quyết trong một văn bản của Quốc hội…”
Đây là nhận định của Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh tại Diễn đàn toàn cảnh ngân hàng 2020 có chủ đề "Tái cơ cấu, xử lý nợ xấu: Kết quả và khuyến nghị chính sách" diễn ra ngày 30/9 tại Hà Nội do Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Thời báo Kinh tế Sài Gòn tổ chức.
"Đột phá" trong xử lý nợ xấu
Theo Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh, song song với quá trình xây dựng Nghị quyết của Quốc hội xử lý nợ xấu, Ngân hàng Nhà nước cũng đã tham mưu, trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 1058 và Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020. Quyết định số 1058 tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được và những bài học kinh nghiệm thực tế triển khai cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu, tập trung vào việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, cơ chế, chính sách. Trong đó, đặc biệt chú trọng đổi mới mô hình quản trị, điều hành, nâng cao năng lực tài chính...
Phó Thống đốc nhận định: “Đến nay, Nghị quyết 42 và Quyết định 1058 đã đi vào triển khai được hơn 3 năm, có thể khẳng định các giải pháp đồng bộ trong 2 văn bản quy phạm trên đã tạo ra những dấu ấn rõ nét và chuyển biến tích cực trong công tác xử lý nợ xấu và cơ cấu lại các tổ chức tín dụng. Nghị quyết 42 có giá trị pháp lý rất quan trọng khi mà lần đầu tiên, các vấn đề vướng mắc về pháp lý của ngành ngân hàng liên quan đến xử lý nợ xấu và tài sản đảm bảo các khoản nợ của tổ chức tín dụng đã kéo dài nhiều năm qua được giải quyết trong một Nghị quyết của Quốc hội, tạo cơ chế đồng bộ, thống nhất nhằm đảm bảo quyền của chủ nợ trong xử lý nợ xấu.”
Theo Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng (VAMC) xử lý nợ xấu, sau khi Nghị quyết số 42 có hiệu lực (từ 15/8/2017 đến tháng 8/2020), kết quả thu hồi từ biện pháp bán nợ tăng gấp hơn 4 lần so với giai đoạn trước đó (từ 2013 đến ngày 14/8/2017). Kết quả thu hồi nợ từ biện pháp xử lý tài sản bảo đảm tăng gấp 1,5 lần so với giai đoạn trước đó.
[Ngấm đòn COVID-19: Tiềm ẩn nguy cơ từ bóng đen nợ xấu]
Ý thức trả nợ của khách hàng tăng cao rõ rệt, việc thu hồi nợ thông qua các biện pháp khác như tố tụng cũng tác động tích cực đến kết quả thu hồi xử lý nợ.
Tình trạng sở hữu chéo, đầu tư chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng đã được xử lý một bước quan trọng, tình trạng cổ đông/nhóm cổ đông lớn, thao túng, chi phối ngân hàng về cơ bản được kiểm soát. Kỷ cương, kỷ luật trên thị trường tiền tệ và lĩnh vực ngân hàng được chấn chỉnh và nâng cao, góp phần ổn định, bảo đảm an ninh tài chính-tiền tệ.
Ông Đỗ Giang Nam, Phó Giám đốc VAMC nhấn mạnh: “Sự khác biệt cơ bản trước và sau Nghị quyết 42, đó là sự thay đổi trong ý thức của khách hàng về việc trả nợ. Trước đây có nhiều khách hàng chây ỳ, chống đối trong việc trả nợ thì nay có Nghị quyết 42 giúp khách hàng ý thức được nghĩa vụ trả nợ, có vay có trả. Và điều này thể hiện ở số liệu thu hồi nợ do biện pháp tự trả nợ tăng mạnh.”
Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh phát biểu tại diễn đàn. (Ảnh: CTV/Vietnam+) Luật hóa nợ xấu
Mặc dù công tác cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu trong thời gian qua đã đạt được kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên theo lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, vẫn còn tồn tại những khó khăn, vướng mắc trong quá trình cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu của tổ chức tín dụng.
Đó là việc nâng cao năng lực tài chính thông qua tăng vốn điều lệ nhằm đáp ứng yêu cầu tủ lệ an toàn vốn tối thiểu theo Basel II của một số tổ chức tín dụng, nhất là các ngân hàng thương mại Nhà nước còn khó khăn, tiến độ xử lý cơ cấu lại đối với một số tổ chức tín dụng phi nhân hàng có chủ sở hữu/cổ đông lớn là các tập đoàn/ tổng công ty nhà nước còn chậm, phụ thuộc vào nội dung phương án cơ cấu lại tổng thể của tập đoàn/tổng công ty nhà nước.
Đề cập đến vấn đề này, ông Nguyễn Thế Huân, thành viên Hội đồng quản trị VietinBank cho biết, áp lực tăng vốn tự có, đặc biệt là vốn điều lệ của VietinBank trong giai đoạn 2016-2020 là rất lớn.
“Nếu không tăng được vốn điều lệ, VietinBank sẽ phải giảm tốc độ tăng trưởng tín dụng, tác động trực tiếp đến khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế, ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng tín dụng toàn ngành và theo đó tác động tiêu cực đến tốc độ tăng trưởng GDP của nền kinh tế,” ông Huân nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, ông Huân thông tin thêm quy định pháp luật về xử lý nợ xấu nói chung và xử lý tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu nói riêng còn nhiều bất cập, chồng chéo, chưa tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho các ngân hàng xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm của các khoản nợ xấu. Tiến độ xử lý, thu hồi nợ qua cơ quan tòa án và thi hành án còn rất chậm.
Vấn đề này cũng được chuyên gia Cấn Văn Lực cập nhật, việc xử lý, thu hồi nợ và tài sản bảo đảm của một số tổ chức tín dụng còn khó khăn trong trường hợp tài sản bảo đảm cho các khoản nợ bị kê biên, liên quan đến các vụ án, hồ sơ pháp lý chưa hoàn chỉnh. Một số tổ chức tín dụng vẫn gặp khó khăn trong việc thực hiện quyền thu giữ tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu theo quy định tại Nghị quyết 42, thực hiện quyền áp dụng thứ tự ưu tiên thanh toán nghĩa vụ về thuế khi xử lý tài sản bảo đảm và nộp án phí theo bản án, quyết định của tòa án các cấp…
Luật sư Trương Thanh Đức của Công ty Luật Basico cũng lưu ý về thủ tục rút gọn, Bộ Luật dân sự từ có hiệu lực từ năm 2015 nhưng qua theo dõi chưa thấy chưa xử lý được vụ nào. Điển hình là Agribank có hàng chục vụ việc được đưa ra toà nhưng chưa giải quyết được.
Bên cạnh đó, sự bùng phát của dịch COVID-19 trong các tháng đầu năm đã ảnh hưởng, tác động không nhỏ đến an toàn hoạt động ngân hàng cũng như kết quả cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu toàn ngành ngân hàng trong giai đoạn 2016-2020.
Chính vì vậy, tỷ lệ nợ xấu nội bảng toàn ngành đã giảm từ 2,46% (2016) xuống 1,89% trong hai năm 2018-2019, nhưng lại tăng lên mức 2,04% vào ngày 30/6.
Thời gian tới, để đảm bảo công tác xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42 có hiệu quả, Phó Thống đốc Nguyễn Kim Anh cho biết Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ban, ngành có liên quan đề xuất chính phủ các giải pháp để giải quyết dứt điểm những khó khăn vướng mắc về cơ chế cũng như trong thực tế áp dụng Nghị quyết 42.
Ngoài ra, các đơn vị sẽ xem xét, nghiên cứu việc luật hóa nhằm quy định cụ thể về việc xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu của toàn hệ thống ngân hàng, nâng cao vai trò, năng lực của VAMC và tạo động lực cho các tổ chức tín dụng xử lý nợ xấu đạt hiệu quả; xây dựng Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2021-2025 tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh, năng lực tài chính và quản trị điều hành của các tổ chức tín dụng, hỗ trợ các tổ chức tín dụng trong việc xử lý hiệu quả nợ xấu của nền kinh tế./.
