Tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 11/2024 vừa diễn ra chiều nay (ngày 7/12), trả lời báo giới, Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân đã thông tin về lộ trình thực hiện Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, những thuận lợi, lợi ích lớn nhất cũng như thách thức đặt ra khi khởi động lại Dự án, dự kiến tổng vốn đầu tư là bao nhiêu.
Lộ trình triển khai Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận
Về vấn đề tái khởi động Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, ngày 30/11 vừa qua Quốc hội đã thông qua Nghị quyết tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, trong đó có nội dung đồng ý tiếp tục chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Theo đó, Bộ Công thương đã nghiên cứu, rà soát, báo cáo với Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt trên chủ trương của Trung ương.
Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh: “Vấn đề là chúng ta sẽ tổ chức triển khai như thế nào. Chính phủ đã giao cho các bộ, ngành có liên quan và Bộ Công thương chủ trì nghiên cứu, báo cáo với Chính phủ. Có một số nội dung quan trọng.”
Theo Thứ trưởng, trước hết, phải hoàn thiện thể chế pháp luật. Rất mừng là tại kỳ họp vừa rồi, Quốc hội đã thông qua Luật Điện lực sửa đổi, trong đó có nội dung liên quan đến việc phát triển điện hạt nhân. Bên cạnh đó, trong tuần này, Chính phủ họp đã thông qua dự kiến và sẽ báo cáo với Quốc hội để sửa đổi Luật về năng lượng nguyên tử, cũng là một cơ sở liên quan đến các vấn đề nội dung cơ bản, liên quan đến công nghệ, vấn đề an toàn trong phát triển điện hạt nhân. Với hành lang như vậy thì cơ bản đã đầy đủ các cơ sở pháp lý để triển khai.
Cùng với đó, có các hệ thống pháp luật khác có liên quan đến đầu tư, xây dựng, an toàn, bảo vệ môi trường… Tất cả những cơ sở pháp lý như vậy hội tụ đủ để chúng ta thực hiện.
Thứ hai, “Bộ Công Thương đã tham mưu với Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng nhà máy điện hạt nhân và Tổ công tác để tiếp tục khởi động chương trình điện hạt nhân tại Việt Nam. Ban chỉ đạo dự kiến do đồng chí Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban và một Phó Trưởng ban là Phó Thủ tướng Chính phủ,” Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết.
Bên cạnh đó, sẽ có các thành viên gồm các Bộ trưởng các ngành có liên quan. Tổ công tác thực hiện theo chỉ đạo của Ban chỉ đạo và dự kiến sẽ gồm đại diện của các bộ, ngành có liên quan. Đặc biệt, sẽ có sự tham gia của các chuyên gia, các nhà khoa học về phát triển điện hạt nhân; Tổ trưởng Tổ công tác sẽ là Bộ trưởng Bộ Công Thương.
Thứ trưởng khẳng định “đấy là thiết chế để chúng ta triển khai, thực hiện.” Ngoài ra, để có thể triển khai được, Bộ Công Thương sẽ sớm trình các cơ quan có thẩm quyền để điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung Quy hoạch điện VIII. Đây là cơ sở pháp lý cơ bản trong vấn đề cụ thể hóa chủ trương của Quốc hội, của Trung ương.
Thứ trưởng Nhật Tân cho hay: “Chúng tôi cũng sẽ kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền để lựa chọn chủ đầu tư trong vấn đề triển khai thực hiện nhà máy điện hạt nhân. Việc lựa chọn chủ đầu tư là một nội dung rất quan trọng, vì đây là chủ thể rất đặc biệt tổ chức triển khai toàn bộ quá trình liên quan, từ nghiên cứu, đề xuất, xây dựng và vận hành nhà máy điện.”
“Một điểm cơ bản nhưng cũng rất quan trọng liên quan đến địa phương. Chúng tôi đã đề nghị lãnh đạo tỉnh Ninh Thuận nghiên cứu và sớm tạo điều kiện có mặt bằng sạch cũng như tạo đồng thuận từ người dân địa phương để thuận lợi nhất cho quá trình triển khai dự án điện hạt nhân ở Ninh Thuận. Đấy là lộ trình cũng như là tiến trình, cách thức triển khai.”
Dự kiến chi hàng tỷ đô la cho Dự án
Trả lời về những thuận lợi cũng như thách thức đặt ra khi khởi động lại Dự án, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết về thuận lợi, cơ bản hiện nay đã đạt được sự đồng thuận rất cao, cho nên có nhiều thuận lợi. Trong quá trình triển khai, dự án này thực chất đã được xem xét, có chủ trương nhưng sau đó tạm dừng vì một số lý do khách quan và bây giờ lại tiếp tục triển khai. Do đó cũng đã có quá trình chuẩn bị nhất định và đấy là một thuận lợi rất lớn.
“Thách thức là câu chuyện lựa chọn công nghệ, là đảm bảo an toàn và đó là góc độ có thể xảy ra sự cố hay không. Có một thách thức nữa mà nếu chúng ta đạt được thì rất yên tâm, đó là khuyến nghị của các tổ chức quốc tế và đặc biệt là các khuyến cáo của các cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế. Đây là tiêu chuẩn chung,” Thứ trưởng Bộ Công thương nói.
Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng bày tỏ hoàn toàn tin tưởng sẽ từng bước thận trọng để thực hiện được việc này. Bởi hiện nay công nghệ rất tiên tiến, có nhiều công nghệ mới với độ đảm bảo an toàn ngày càng cao.
Về xác định tổng mức đầu tư, Thứ trưởng cho biết phụ thuộc vào nhiều yếu tố. “Hiện tại, chúng tôi dự kiến sơ bộ con số chưa phải chính xác nhưng chắc chắn cũng phải hàng tỷ đô. Còn phải tùy thuộc vào quy mô, vị trí, yêu cầu công nghệ và cả yêu cầu về vấn đề an toàn,” Thứ trưởng Nhật Tân cho hay.
Vậy thì lợi ích lớn nhất là gì sau khi dự kiến chi hàng tỷ đô để tái khởi động Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận? Theo Thứ trưởng Bộ Công thương, có rất nhiều lợi ích, nhưng tựu chung lại có 3 lợi ích lớn.
Thứ nhất, chúng ta tạo được nguồn năng lượng nền, sạch, đáp ứng được tiêu chuẩn kép hiện nay trong xu thế phát triển năng lượng xanh, năng lượng tái tạo. Nếu không có năng lượng nền để đáp ứng, phục vụ, cân đối lại nguồn điện thì rất nguy hiểm. Nên với sự phát triển của điện hạt nhân cùng với các nguồn điện xanh, sạch khác, đây là điều kiện tốt đảm bảo lợi ích liên quan đến an ninh năng lượng cũng như đáp ứng được tiêu chuẩn kép vừa là nền, vừa xanh sạch.
Xây dựng kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực điện hạt nhân
Việc tái khởi động dự án điện hạt nhân, Việt Nam có thể tiếp tục sử dụng nguồn nhân lực được đào tạo bài bản nhưng cũng cần xây dựng kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực này.
Thứ hai, có một nguồn năng lượng an toàn để phục vụ phát triển kinh tế xã hội, không chỉ ở Ninh Thuận mà còn vùng xung quanh và đáp ứng nhu cầu toàn quốc. Thậm chí, tương lai với sự phát triển mạnh về năng lượng tái tạo, năng lượng xanh sạch, chúng ta còn có thể hướng tới xuất khẩu.
Thứ ba, tạo động lực để có một nền công nghệ, khoa học cao, đặc biệt là khoa học năng lượng nguyên tử. Đây là khoa học nền tảng và tương lai còn phát triển, kéo theo cả một ngành công nghiệp cũng như nguồn nhân lực cao để phát triển đất nước.
Trước đó, ngày 5/12, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khảo sát địa điểm Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và yêu cầu chuẩn bị tốt các điều kiện để tái khởi động Dự án điện hạt nhân.
Có thể thấy, Việt Nam hiện đã bước qua được những e dè với nguồn cung năng lượng bền vững với giá cả hợp lý này. Thực tế với Việt Nam, đây là một lựa chọn cần thiết, đáp ứng yêu cầu thực tiễn./.