Một bằng chứng khảo cổ và di truyền mới đây có thể thay đổi những gì chúng ta biết về lịch sử loài mèo ở châu Âu.
Một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế đã phát hiện ra rằng kể từ khi mèo nhà xuất hiện, chúng đã tránh giao phối với mèo rừng bản địa châu Âu trong suốt thời gian 2.000 năm.
Mèo rừng có hình dáng và thể trạng tương tự như một con mèo nhà đã được thuần hóa, tuy nhiên sắc lông của những con mèo hoang dã này có màu vàng nhạt, sọc nâu đen hoặc có đốm, phần bên dưới của nó màu xám hoặc đôi khi là màu đen tuyền.
Mèo rừng cũng có những đặc tính giống như mèo nhà, như cách chúng giao tiếp với nhau, tiếng kêu, cách sinh con và nuôi dưỡng con. Ngoại trừ trong mùa giao phối, thường chúng thích ở một mình, không muốn bất cứ ai lại gần
Mèo rừng thường rất thận trọng trong việc tiếp xúc với con người và tránh xa hoàn toàn nơi con người sinh sống, tuy cũng đã có một số con mèo rừng được nuôi trong nhà như mèo nhà. Chúng cũng thường giữ một khoảng cách riêng biệt với loài khác.
Nhưng khoảng 60 năm trước, tại Scotland, tất cả đã thay đổi khi tỷ lệ lai giữa hai giống mèo tăng nhanh. Những con mèo lai này đã nhanh chóng áp đảo số lượng mèo rừng còn lại của đất nước.
Điều gì đã thay đổi đối với mèo rừng châu Âu? Nhóm nghiên cứu suy đoán rằng quần thể mèo rừng đang suy giảm có thể có ít cơ hội tìm được bạn tình hơn, khiến chúng chuyển sang mèo nhà. Điều này cũng có thể sẽ giúp mèo rừng có biện pháp chống lại một số mầm bệnh do mèo nhà mang đến.
Mèo rừng và mèo nhà chỉ mới giao phối với nhau trong thời gian gần đây. Jo Howard-McCombe, từ Đại học Bristol và Hiệp hội Động vật học Hoàng gia Scotland, cho biết sự lai giống này là kết quả của các mối đe dọa hiện tại đối với nhiều loài sinh vật bản địa
Biế mất khỏi Anh và xứ Wales vào cuối thế kỷ 19, mèo rừng hiện tại chỉ còn được tìm thấy ở vùng cao nguyên Scotland. Tuy nhiên, chỉ trong vài thập kỷ qua, các gene xác định loài loài mèo rừng Scotland đã bị lấn át do quá trình lai tạo.
Mối đe dọa lớn nhất đối với mèo rừng là môi trường sống ngày càng bị thu hẹp lại do con người chặt phá rừng bừa bãi để làm đất nông nghiệp, đường sá (mặc dù một số khu rừng của châu Âu đang tăng diện tích lên).
Hiện nay, mèo rừng đang nằm trong Sách Đỏ về số lượng loài sắp tuyệt chủng và đang được Quỹ động vật hoang dã WWF bảo tồn tự nhiên.
Howard-McCombe nói rằng việc hiểu được lịch sử có thể giúp chúng ta quản lý mối đe dọa này trong tương lai.
Các loài vật nuôi trong nhà, gồm dê, cừu, lợn đã có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với con người kể từ khi cộng đồng nông nghiệp xuất hiện từ cách đây hơn 10.000 năm. Những mối quan hệ này khiến các loài thực vật và động vật lan rộng ra khỏi phạm vi bản địa của chúng khi con người di cư.
Một phân tích trong 20 năm qua đã tiết lộ rằng khi hầu hết các vật nuôi di chuyển đến khu vực mới, chúng sẽ giao phối với động vật hoang dã, làm thay đổi đáng kể di truyền của chúng. Hiện tượng này được nhìn thấy ở mọi loài vật nuôi trừ chó.
Mèo nhà được cho là có nguồn gốc từ loài mèo rừng vùng Cận Đông và được du nhập vào châu Âu từ khoảng 2.000 năm trước.
Nhóm nghiên cứu đã thu thập bằng chứng di truyền từ cả mèo rừng và mèo nhà, bao gồm 48 cá thể hiện đại và 258 mẫu cổ xưa được khai quật từ 85 địa điểm khảo cổ có niên đại 8.500 năm.
Những kết quả nghiên cứu cho thấy hai loài này đã tránh giao phối với nhau cho đến những năm 1960.
Giáo sư Greger Larson từ Đại học Oxford cùng tham gia nghiên cứu, cho biết: “Chúng ta có xu hướng nghĩ mèo và chó rất khác nhau. Dữ liệu của chúng tôi cho thấy rằng ít nhất về mặt tránh giao phối với các loài hoang dã, chó và mèo giống nhau hơn nhiều so với tất cả các loài vật nuôi khác. Hành trình khám phá lý do của việc này rất thú vị”./.