Sau hai mươi năm được phát hiện, loài thú móng guốc có tên gọi Saola vẫn đang là một câu hỏi mang nhiều bí ẩn với con người.
Thông tin trên được Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên WWF phát đi ngày 21/5. Ngoài ra, tổ chức này cùng Nhóm Nghiên cứu Saola (SWG) của Ủy ban vì Sự sống các Loài, (thuộc IUCN) và Hiệp hội Bảo tồn động vật hoang dã (WCS) cũng lên tiếng cảnh báo Saola đang trên đường tuyệt chủng do bị săn bắt ráo riết và công tác quản lý kém hiệu quả tại các khu bảo tồn.
Tại Việt Nam, Saola được một nhóm nghiên cứu của Bộ Lâm nghiệp Việt Nam (cũ) và WWF phát hiện năm 1992 trong một chuyến khảo sát tại rừng Vũ Quang, Hà Tĩnh (khu vực gần biên giới Việt-Lào).
Khi tìm thấy một hộp sọ có chiều dài bất thường với cặp sừng thẳng tại nhà một thợ săn, nhóm nghiên cứu biết rằng họ đã phát hiện ra một điều khác thường. Lần đầu tiên trong hơn 50 năm, giới khoa học tìm thấy loài động vật có vú lớn nhất thế giới, đây cũng là một trong những phát hiện về động vật ngoạn mục nhất của thế kỷ 20.
Tuy nhiên, tới nay những thông tin về sinh cảnh và tập quán của Saola vẫn còn rất hạn chế đối với giới khoa học. Năm 2010, người dân địa phương đã bắt được một cá thể Saola tại tỉnh Bolikhamxay thuộc Trung Lào, nhưng cá thể đã chết vài ngày sau đó. Trước đó, bằng chứng cuối cùng về Saola sống trong tự nhiên được lưu lại là hình ảnh một cá thể Saola do bẫy ảnh ghi lại vào năm 1999 cũng tại Bolikhamxay.
“Saola là loài động vật vô cùng nhút nhát, hiếm khi có thể bắt gặp được chúng. Mặc dù Saola cư trú trong một vùng rất hẹp nhưng vẫn chưa có nhà khoa học nào tận mắt nhìn thấy chúng trong tự nhiên. Các cá thể Saola bị bắt đều không sống được trong điều kiện nuôi nhốt,” ông Nick Cox, Quản lý Chương trình Loài của WWF-Greater Mekong cho biết.
Hiện vẫn chưa thể đánh giá số lượng chính xác của quần thể Saola, song các nhà khoa học cho rằng việc phát triển các cơ sở hạ tầng đang xâm lấn sinh cảnh sống của Saola. Đặc biệt, mối de dọa lớn nhất với loài vật này vẫn là các hành vi săn bắt trộm. Saola thường bị dính bẫy của thợ săn, vốn dùng để săn bắt các con vật khác như hươu, mang, lợn rừng …
Sau khi tìm ra Saola, Việt Nam và Lào đã xây dựng một mạng lưới các Khu bảo tồn tại vùng sinh cảnh của Saola. Một số khu bảo tồn đã thực hiện các biện pháp hiệu quả để ngăn chặn nạn săn bắn trộm. Tại khu bảo tồn Saola tỉnh Thừa Thiên Huế, WWF hiện đang hỗ trợ một phương pháp tuần tra rừng mới và bước đầu đã cho nhiều kết quả tích cực. Từ tháng Hai năm 2011, trong quá trình đi tuần tra rừng trong khu bảo tồn, các cán bộ tuần tra đã dỡ bỏ được hơn 12.500 bẫy và gần 200 lán của các nhóm lâm tặc.
“Năm nay chúng ta làm lễ kỷ niệm năm thứ 20 phát hiện ra Saola, nhưng đây cũng sẽ là lễ kỷ niệm cuối cùng nếu những biện pháp cấp thiết không được thực thi,” ông Hallam, Cố vấn Quy hoạch Bảo tồn WCS Lào nói./.
Thông tin trên được Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên WWF phát đi ngày 21/5. Ngoài ra, tổ chức này cùng Nhóm Nghiên cứu Saola (SWG) của Ủy ban vì Sự sống các Loài, (thuộc IUCN) và Hiệp hội Bảo tồn động vật hoang dã (WCS) cũng lên tiếng cảnh báo Saola đang trên đường tuyệt chủng do bị săn bắt ráo riết và công tác quản lý kém hiệu quả tại các khu bảo tồn.
Tại Việt Nam, Saola được một nhóm nghiên cứu của Bộ Lâm nghiệp Việt Nam (cũ) và WWF phát hiện năm 1992 trong một chuyến khảo sát tại rừng Vũ Quang, Hà Tĩnh (khu vực gần biên giới Việt-Lào).
Khi tìm thấy một hộp sọ có chiều dài bất thường với cặp sừng thẳng tại nhà một thợ săn, nhóm nghiên cứu biết rằng họ đã phát hiện ra một điều khác thường. Lần đầu tiên trong hơn 50 năm, giới khoa học tìm thấy loài động vật có vú lớn nhất thế giới, đây cũng là một trong những phát hiện về động vật ngoạn mục nhất của thế kỷ 20.
Tuy nhiên, tới nay những thông tin về sinh cảnh và tập quán của Saola vẫn còn rất hạn chế đối với giới khoa học. Năm 2010, người dân địa phương đã bắt được một cá thể Saola tại tỉnh Bolikhamxay thuộc Trung Lào, nhưng cá thể đã chết vài ngày sau đó. Trước đó, bằng chứng cuối cùng về Saola sống trong tự nhiên được lưu lại là hình ảnh một cá thể Saola do bẫy ảnh ghi lại vào năm 1999 cũng tại Bolikhamxay.
“Saola là loài động vật vô cùng nhút nhát, hiếm khi có thể bắt gặp được chúng. Mặc dù Saola cư trú trong một vùng rất hẹp nhưng vẫn chưa có nhà khoa học nào tận mắt nhìn thấy chúng trong tự nhiên. Các cá thể Saola bị bắt đều không sống được trong điều kiện nuôi nhốt,” ông Nick Cox, Quản lý Chương trình Loài của WWF-Greater Mekong cho biết.
Hiện vẫn chưa thể đánh giá số lượng chính xác của quần thể Saola, song các nhà khoa học cho rằng việc phát triển các cơ sở hạ tầng đang xâm lấn sinh cảnh sống của Saola. Đặc biệt, mối de dọa lớn nhất với loài vật này vẫn là các hành vi săn bắt trộm. Saola thường bị dính bẫy của thợ săn, vốn dùng để săn bắt các con vật khác như hươu, mang, lợn rừng …
Sau khi tìm ra Saola, Việt Nam và Lào đã xây dựng một mạng lưới các Khu bảo tồn tại vùng sinh cảnh của Saola. Một số khu bảo tồn đã thực hiện các biện pháp hiệu quả để ngăn chặn nạn săn bắn trộm. Tại khu bảo tồn Saola tỉnh Thừa Thiên Huế, WWF hiện đang hỗ trợ một phương pháp tuần tra rừng mới và bước đầu đã cho nhiều kết quả tích cực. Từ tháng Hai năm 2011, trong quá trình đi tuần tra rừng trong khu bảo tồn, các cán bộ tuần tra đã dỡ bỏ được hơn 12.500 bẫy và gần 200 lán của các nhóm lâm tặc.
“Năm nay chúng ta làm lễ kỷ niệm năm thứ 20 phát hiện ra Saola, nhưng đây cũng sẽ là lễ kỷ niệm cuối cùng nếu những biện pháp cấp thiết không được thực thi,” ông Hallam, Cố vấn Quy hoạch Bảo tồn WCS Lào nói./.
Kỳ Dương (Vietnam+)
