Tháng 7, từng đoàn xe chở những cựu chiến binh, thân nhân của các liệt sỹ và đông đảo người dân khắp mọi miền đất nước không hẹn mà gặp tại Hà Giang.
Họ về đây để cùng tri ân, thắp nét nhang tưởng nhớ những chiến công anh dũng, sự hy sinh để bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc trên tuyến biên giới phía Bắc hơn 30 năm về trước.
Cùng đó, hơn 500 cán bộ, chiến sỹ, nhân viên của các đơn vị đang nỗ lực “vượt nắng, thắng mưa”, vượt qua địa hình hiểm trở, thời tiết khắc nghiệt để rà phá bom mìn, vật nổ phục vụ công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ; đồng thời, làm “sạch” đất để tạo sinh kế cho người dân.
Nhiều người bị thương do bom mìn, vật liệu nổ
Theo Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Hà Giang, trên địa bàn tính đến năm 2020 có 214 người nạn nhân bị ảnh hưởng của bom mìn, vật nổ sau chiến tranh.
Thôn Nậm Ngặt, xã Thanh Thủy (Vị Xuyên), có hàng chục người không may bị thương tật bởi bom, mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh trong lúc đi rừng, đi làm nương… Nhiều gia đình có người bị thương tật, bị mất một chân, một tay, bị mảnh bom, đạn găm vào người, bị hỏng một mắt; thậm chí có những người bị mất cả hai chân vì hai lần đạp trúng bom, đạn.
Ông Bồn Văn Hòn (thôn Nậm Ngặt, xã Thanh Thủy) bị thương tật mất cả hai chân do không may đạp trúng bom, mìn trong lúc làm nương. Từng là trụ cột trong gia đình nhưng do bom, mìn còn sót lại, ông đã trở thành gánh nặng.
[Thủ tướng phê duyệt Kế hoạch Khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh]
Dù đã cố gắng quen dần với đôi chân giả nhưng ông Hòn cũng chỉ phụ giúp được gia đình những việc nhẹ như nấu cơm, chăn nuôi gia súc, gia cầm.
Ông Hòn chia sẻ: “Tôi rất mong Đảng, Nhà nước tiếp tục hỗ trợ giúp đỡ chúng tôi. Vì khu vực chúng tôi sống vẫn còn nhiều người bị nạn bởi bom mìn, có người hỏng mắt, có người mất tay, có người bị mảnh bom, đạn găm trong người chưa lấy được ra.”
Được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Quân đội, Bộ Tư lệnh Quân khu 2 và tỉnh Hà Giang, Dự án rà phá bom mìn vật nổ phục vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ hy sinh trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn tỉnh Hà Giang giai đoạn 2 được triển khai từ ngày 1/3/2023.
Dự án có 8 đơn vị tham gia với trên 500 cán bộ, chiến sỹ, nhân viên thực hiện nhiệm vụ rà phá 1.500ha trên các xã Minh Tân (huyện Vị Xuyên) và hai xã Tả Ván, Nghĩa Thuận (huyện Quản Bạ).
Giải phóng đất đai, tạo sinh kế cho người dân
Trung tá Nguyễn Thành Nam, Chỉ huy trưởng công trường Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Xử lý bom, mìn, vật nổ 319, cho biết đơn vị tham gia thực hiện nhiệm vụ với trên 200 cán bộ, chiến sỹ, nhân viên.
Trong quá trình làm nhiệm vụ, đơn vị đã gặp không ít khó khăn do địa bàn tương đối rộng, địa hình hiểm trở với nhiều núi cao, rừng rậm; cùng với đó là thời tiết khắc nghiệt, mưa nhiều, sương mù.
Tuy nhiên, với tinh thần quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ sớm nhất có thể, toàn bộ cán bộ, chiến sỹ, nhân viên trong đơn vị đã khắc phục khó khăn đảm bảo an toàn từ công tác phát hiện, xử lý, thu gom về vị trí an toàn, từng bước bàn giao cho đơn vị bạn thực hiện các nhiệm vụ tiếp theo như tìm kiếm, quy tập hài cốt và các nhiệm vụ khác.
Trung tá Nguyễn Thành Nam cho biết thêm sau hơn 4 tháng nỗ lực, đơn vị đã thu được trên 3.300 quả bom, đạn, vật nổ với nhiều chủng loại, phổ biến là các loại đạn pháo 105 mm; đạn cối 60mm, 80mm, 100mm, 120mm, đạn M79; lựu đạn các loại và nhiều loại mìn vướng nổ, đè nổ khác.
Thượng tá Trần Huy Thục, Trưởng Ban Công binh, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hà Giang, cho biết suốt 10 năm chiến tranh (1979-1989), quân ta và quân địch thay nhau chiếm các điểm cao có lợi, việc bố trí bom mìn, vật nổ rất đa dạng, không theo sơ đồ. Vì vậy, việc dò tìm, rà phá rất khó khăn. Tổng diện tích đất bị ô nhiễm do bom mìn, vật nổ trên địa bàn tỉnh là khoảng 90.000ha.
Theo Thượng tá Trần Huy Thục, Dự án rà phá bom mìn vật nổ phục vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ hy sinh trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn tỉnh Hà Giang giai đoạn 2 được thực hiện nhằm tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ; đồng thời, giải phóng đất đai để tạo điều kiện cho nhân dân các dân tộc đang sinh sống có đất canh tác, ổn định cuộc sống.
“Đối với Hà Giang, chúng tôi đặt mục tiêu, mỗi người dân ở biên giới là một “cột mốc sống” để bảo vệ biên giới. Khi người dân có đất để canh tác, ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế, an ninh biên giới được bảo đảm.”
Sau hơn 4 tháng thực hiện nhiệm vụ, đến nay, các đơn vị đã rà phá được khoảng 400ha; phát hiện, xử lý, thu gom an toàn hàng chục ngàn bom đạn, vật nổ các loại, nhiều chủng loại vẫn có thể phát nổ.
Dự kiến, dự án sẽ hoàn thành vào giữa năm 2026./.