HÀ NỘI, VIỆT NAM – Media OutReach Newswire – Ngày 21 tháng 12 năm 2023 – Quỹ VinFuture (VinFuture Foundation) đã vinh danh 4 công trình khoa học đột phá trong năm 2023. Giải thưởng Chính trị giá 3 triệu USD được trao cho “Phát minh sản xuất năng lượng xanh bằng pin mặt trời và lưu trữ bằng pin Lithium-ion”. Ba giải Đặc biệt vinh danh các công trình: “Phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh”, “Khám phá cơ chế gây suy giảm tầng ozone ở Nam cực” và “Khám phá vai trò của GLP-1, nền tảng cho phương pháp điều trị tiểu đường và béo phì”.
Lễ trao giải VinFuture năm 2023 được phát sóng trực tiếp trên kênh VTV1 – Đài Truyền hình Việt Nam. Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng tham dự và có bài phát biểu, cùng dự còn có lãnh đạo các ban, bộ, ngành trung ương và đại diện các đại sứ quán, tổ chức quốc tế và các nhà khoa học nổi tiếng đến từ khắp nơi trên thế giới.
4 công trình đoạt giải đã xuất sắc vượt qua gần 1.400 đề cử ấn tượng đến từ 90 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Các đề cử đều là các sáng kiến đột phá, có tác động sâu rộng tới hiện tại và tương lai của nhân loại, thuộc các lĩnh vực quan trọng và có tác động ngày càng lớn đến đời sống của hàng tỷ người trên thế giới gồm: Năng lượng xanh và bền vững; Ứng phó với biến đổi khí hậu; Nông nghiệp bền vững và an ninh lương thực; Y tế – Chăm sóc sức khỏe.
Điều đáng chú ý là, tất cả các công trình đều có điểm chung là sự kế thừa và kết hợp xuyên biên giới giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển, tận dụng sự đa dạng của những phát minh đột phá. Trên cơ sở đó, tạo nên những công nghệ toàn diện có tầm ảnh hưởng toàn cầu, góp phần vào việc xây dựng tương lai bền vững cho nhân loại.
Phát biểu tại lễ trao giải, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng nêu rõ: “Với tầm nhìn mang tính toàn cầu, cách tiếp cận “Chung sức toàn cầu”, cổ vũ, tôn vinh những nhà khoa học có công trình nghiên cứu xuất sắc, công nghệ đột phá, mang tính ứng dụng cao, hướng đến cuộc sống tốt đẹp hơn cho nhiều người đã tạo ra sự kết nối rộng lớn với cộng đồng khoa học thế giới. Từ lần trao giải đầu tiên đến nay, với sứ mệnh “Khoa học phụng sự nhân loại” theo đuổi 4 giá trị cốt lõi là: Bình đẳng – Toàn cầu – Bền vững và Tiên phong, Giải thưởng VinFuture đã phát triển liên tục về chất lượng, số lượng và sự đa dạng. Điều này cho thấy sức hấp dẫn, ảnh hưởng, uy tín quốc tế của giải thưởng ngày càng tăng”.
Giải thưởng Chính VinFuture 2023 đã được trao cho 4 nhà khoa học: Giáo sư S. Martin Andrew Green (Australia), Giáo sư Stanley Whittingham (Mỹ), Giáo sư Rachid Yazami (Ma-rốc), Giáo sư Akira Yoshino (Nhật Bản) với phát minh đột phá kiến tạo nền tảng bền vững cho năng lượng xanh, thông qua việc sản xuất bằng pin mặt trời và lưu trữ bằng pin Lithium-ion.
Sự kết hợp của những dự án mang tính biến đổi này đã dẫn đầu một cuộc cách mạng về các giải pháp năng lượng xanh bền vững cho thế giới hiện đại. Giáo sư Martin Green và nhóm nghiên cứu của ông đã đi tiên phong trong công nghệ Bộ phát thụ động và tiếp xúc phía sau (Passive Emitter and Rear Contact – PERC), nâng hiệu suất chuyển đổi năng lượng từ 15% lên mức ấn tượng 25%. Những tiến bộ này mang lại những tiện ích vượt trội, ngay cả ở những khu vực có điều kiện ánh sáng mặt trời hạn chế. Kể từ khi được sản xuất hàng loạt vào năm 2012, pin mặt trời PERC đã chiếm 60% thị phần trên thị trường pin mặt trời toàn cầu.
Trong khi đó, sự ra đời của bộ lưu trữ pin Lithium-ion đã mở rộng phạm vi tiêu thụ năng lượng trên tất cả các khu vực địa lý và tầng lớp kinh tế – xã hội, mang lại khả năng tiếp cận rộng rãi các giải pháp năng lượng xanh và bền vững. Pin lithium-ion cung cấp năng lượng cho 15 tỷ thiết bị di động và 26 triệu xe điện trên toàn thế giới nhờ công trình của các nhà khoa học xuất sắc: Giáo sư Stanley Whittingham, Giáo sư Rachid Yazami, Giáo sư Akira Yoshino và cố Giáo sư John Goodenough. Lễ trao giải cũng nhằm tri ân và vinh danh cố Giáo sư John Goodenough – nhà khoa học tiên phong có phát minh giúp pin Lithium-ion lần đầu tiên có thể sạc lại an toàn, nâng cao hiệu suất và tiết kiệm tài nguyên.
Sức mạnh tổng hợp của hai cuộc cách mạng công nghệ đột phá này đã thúc đẩy việc áp dụng rộng rãi và khả năng tiếp cận năng lượng sạch trong cuộc sống hàng ngày của mọi người, thông qua việc chuyển đổi năng lượng mặt trời thành điện năng bằng pin mặt trời PERC và lưu trữ bằng pin Lithium-ion.
Ngoài Giải thưởng Chính, ba Giải Đặc biệt, mỗi Giải trị giá 500.000 USD, đã được trao cho các nhà khoa học có thành tích xuất sắc trong các lĩnh vực mới nổi, các nhà khoa học nghiên cứu nữ và nhà khoa học nghiên cứu đến từ các nước đang phát triển.
Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới đã được trao cho Giáo sư Daniel Joshua Drucker (Canada), Giáo sư Joel Francis Habener (Mỹ), Giáo sư Jens Juul Holst (Đan Mạch) và Phó giáo sư Svetlana Mojsov (Mỹ) với công trình tiên phong Khám phá vai trò của các peptide giống glucagon 1 (GLP-1), là nền tảng cho các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường và béo phì hiệu quả và thúc đẩy các liệu pháp điều trị mới đối với các bệnh thoái hóa thần kinh”.
Công trình của các nhà khoa học này đặt nền tảng cho việc điều trị nhiều bệnh, bao gồm tiểu đường loại 2, béo phì và hội chứng ruột ngắn, tác động tích cực đến hơn 400 triệu người mắc bệnh tiểu đường loại 2, hơn 1 tỷ người mắc bệnh béo phì và hơn 3 triệu người mắc hội chứng ruột ngắn.
Trong năm 2023, hơn 20 triệu liều thuốc GLP-1 đã được sử dụng trên thế giới, với mức tăng trưởng ấn tượng là 6,7%. Ngoài ra, việc phát hiện ra cơ chế hoạt động của peptide đã thúc đẩy nghiên cứu và phát triển các phương pháp điều trị mới cho các bệnh tim mạch và bệnh thoái hóa thần kinh, như bệnh Alzheimer và Parkinson, một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới.
Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển đã vinh danh Giáo sư Gurdev Singh Khush (người Mỹ gốc Ấn) và Giáo sư Võ Tòng Xuân (người Việt Nam) vì những đóng góp quan trọng trong việc phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh, góp phần đảm bảo an ninh lương thực trên toàn cầu.
Giáo sư Gurdev Singh Khush đi tiên phong trong việc phát triển các giống lúa kháng sâu bệnh, thời gian sinh trưởng ngắn và năng suất cao như IR36 và IR64. Trong số đó, IR64 và các hậu duệ của nó đã được trồng rộng rãi ở nhiều nước, bao gồm Philippines, Indonesia, Bangladesh và Ấn Độ, trong khi IR36 được trồng phổ biến ở Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam, nơi thường xuyên bị sâu bệnh hoành hành. Nhờ những nỗ lực đáng kể của Giáo sư Võ Tòng Xuân, giống lúa IR36 và IR64 hiện phổ biến nhất ở vùng nhiệt đới châu Á, giúp cắt giảm chi phí sản xuất, nâng cao năng suất, hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu và thúc đẩy tính bền vững của nông nghiệp toàn cầu.
Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho Nhà khoa học nữ vinh danh Giáo sư Susan Solomon (Mỹ) cho đóng góp quan trọng trong việc “Khám phá cơ chế gây suy giảm tầng ozone ở Nam Cực”, góp phần thúc đẩy Nghị định thư Montreal – một nỗ lực quan trọng giúp giảm lượng lớn phát thải khí nhà kính trên toàn cầu.
Giáo sư Susan Solomon đã thu thập thông tin đáng tin cậy về lỗ thủng lớn bất thường trên tầng ozone do chlorofluorocarbons (CFC) gây ra ở Nam Cực, đặt nền móng cho việc đề xuất và đưa Nghị định thư Montreal thành hiện thực. Đây là một trong những hiệp định quốc tế thành công nhất trong việc giải quyết các mối lo ngại về môi trường toàn cầu, góp phần tạo nên thỏa thuận toàn cầu nhằm loại bỏ dần các hợp chất làm suy giảm tầng ozone như CFC.
Theo dữ liệu được công bố từ năm 2016, lỗ thủng tầng ozone đã giảm hơn 4 triệu km2 kể từ mức đỉnh điểm vào năm 2000 và sẽ tái tạo hoàn toàn trong những thập kỷ tới. Nghị định thư Montreal đã đóng góp đáng kể vào việc bảo vệ hệ thống khí hậu toàn cầu và dự kiến sẽ ngăn chặn thêm 100-200 tỷ tấn khí thải CO2 vào năm 2050, có khả năng làm giảm mức tăng nhiệt độ toàn cầu từ 2-5°C xuống 0,5°C vào năm 2100.
Chia sẻ về kết quả của Giải thưởng VinFuture 2023, Giáo sư Richard Friend – Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture phát biểu: “Tất cả các phát minh được trao giải đã thực sự tạo nên những bước tiến lớn trong lĩnh vực khoa học và đổi mới, để lại tác động trên phạm vi toàn cầu. Giải thưởng Chính tôn vinh những nhà tiên phong trong các công nghệ rất quan trọng mà nhân loại đang rất cần để đạt được năng lượng sạch và không phát thải, trong bối cảnh thế giới nỗ lực kiểm soát quá trình nóng lên trên trái đất. Các công trình ở nhóm Giải Đặc biệt phản ánh mức độ sâu rộng mà khoa học có thể mang lại lợi ích cho con người. Có thể khẳng định tầm nhìn của những Nhà sáng lập Giải thưởng VinFuture đặt ra – tôn vinh tiềm năng tác động của những khám phá và phát kiến khoa học để mang đến lợi ích thiết thực cho cuộc sống nhân loại – hoàn toàn được thể hiện rõ nét trong nhóm công trình đoạt giải năm nay”.
Tinh thần “Chung sức toàn cầu” vì lợi ích của nhân loại đã gắn kết 4 dự án đoạt giải thưởng một cách đầy ý nghĩa. Khi những thành tựu khoa học cá nhân kết hợp với nhau, chúng sẽ giúp thiết lập nền tảng bền vững cho nhân loại. Giải thưởng VinFuture khác với các giải thưởng quốc tế uy tín khác ở chỗ nó ghi nhận sự hợp tác xuyên biên giới của các nhà khoa học toàn cầu.
Với sự thành công của mùa giải lần thứ 3, Giải thưởng Khoa học – công nghệ thường niên toàn cầu VinFuture tiếp tục khẳng định uy tín với cộng đồng khoa học quốc tế bởi tính toàn diện, đa dạng và công bằng trong bộ tiêu chí xét giải, cùng quy trình đánh giá chuyên nghiệp, kết quả thuyết phục. Quỹ VinFuture tự hào được tiếp tục sứ mệnh phụng sự nhân loại và truyền cảm hứng cho công cuộc đổi mới nền khoa học -công nghệ Việt Nam, góp phần hướng tới một tương lai thịnh vượng, công bằng và bền vững cho tất cả mọi người trên toàn thế giới.
Hashtag: #VinFuture
Nguồn phát hành hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung của thông báo này
Thông tin về Giải thưởng VinFuture
Giải thưởng VinFuture là hoạt động cốt lõi của Quỹ VinFuture, một tổ chức phi lợi nhuận được thành lập vào Ngày Đoàn kết Nhân loại quốc tế vào ngày 20/12/2020 do tỷ phú Phạm Nhật Vượng và phu nhân là bà Phạm Thu Hương đồng sáng lập. Giải thưởng VinFuture nhằm mục đích ghi nhận những đổi mới khoa học và công nghệ mang tính đột phá có khả năng tạo ra những thay đổi tích cực đáng kể trong cuộc sống của hàng triệu người trên toàn thế giới.
Thông tin về lời kêu gọi đề cử chính thức cho Giải thưởng VinFuture năm 2024
Năm thứ tư của Giải thưởng VinFuture hiện đã bắt đầu, ngay sau khi Lễ trao Giải VinFuture năm 2023 kết thúc. Giải thưởng VinFuture sẽ phát động lời kêu gọi đề cử chính thức từ 14 giờ ngày 9/1/2024 đến 14 giờ ngày 17/4/2023 theo giờ Hà Nội (GMT+7).
Giải thưởng sẽ vinh danh các tiến bộ trong khoa học – công nghệ phù hợp với 17 mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc (SDGs) như xóa nghèo, chấm dứt nạn đói, nâng cao sức khỏe và chất lượng cuộc sống, tạo cơ hội học tập trong nền giáo dục tiến bộ, nước sạch, năng lượng tái tạo, giảm bất bình đẳng, ứng phó với biến đổi khí hậu.
Đối tác đề cử xin gửi thông tin công trình tham gia xét giải qua cổng nhận đề cử trực tuyến: https://online.vinfutureprize.org/nomination.