Khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long được chính phủ Hà Lan, Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF) và Trung tâm Cứu hộ Linh trưởng quý hiếm Cúc Phương hỗ trợ việc bảo tồn các loài thú quý hiếm. (Ảnh: Minh Đức/TTXVN) Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã tham gia Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF) tròn 25 năm.
Những năm qua, Việt Nam đã thể hiện nỗ lực mạnh mẽ nhằm thực hiện cam kết quốc tế giải quyết các thách thức môi trường toàn cầu cấp bách, đồng thời, GEF luôn cùng đồng hành hỗ trợ Việt Nam vì sự phát triển bền vững.
Những thành tựu nổi bật
Bà Naoko Ishii, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành GEF cho biết: GEF thành lập vào năm 1991 nhân sự kiện Hội nghị về Môi trường và Phát triển lần thứ nhất của Liên hợp quốc hay còn gọi là Hội nghị thượng đỉnh trái đất, với nỗ lực hỗ trợ các quốc gia đang phát triển thực hiện cam kết quốc tế trong lĩnh vực môi trường, cụ thể về 7 lĩnh vực đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu, hóa chất và chất thải, các vùng nước quốc tế, suy thoái đất, quản lý rừng bền vững và tiếp cận tổng hợp đa lĩnh vực.
Trong 25 năm hợp tác, GEF đã tài trợ cho Việt Nam hơn 400 triệu USD để thực hiện 107 dự án gồm cả dự án quốc gia và dự án vùng trong lĩnh vực môi trường, thu hút sự tham gia của các ngành, các lĩnh vực và nhiều địa phương.
Trong đó, các dự án tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên trọng tâm quốc gia như bảo tồn đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu, sa mạc hóa, hóa chất và chất thải.
Các dự án GEF đã hỗ trợ quá trình xây dựng, hoàn thiện các thể chế, chính sách của Việt Nam về bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, ứng phó với biến đổi khí hậu.
Các dự án này còn giúp phát triển sinh kế bền vững cho nhiều cộng đồng dân cư địa phương, với sự tham gia của các tổ chức xã hội dân sự và tổ chức cộng đồng, nhằm bảo vệ môi trường và phát triển sinh kế bền vững dựa vào quản lý, sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên tại nhiều địa phương trong cả nước.
Điển hình như dự án “Xây dựng mô hình xã hội hóa công tác quản lý rác thải sinh hoạt tại thành phố Hội An” được Chương trình tài trợ các dự án nhỏ của Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF/SGP) hỗ trợ thực hiện nhằm quản lý rác thải hiệu quả tại thành phố Hội An, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững di sản văn hóa thế giới ở Hội An.
Bên cạnh đó, còn có các dự án: Điều tra đánh giá và hoàn thiện quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia (theo Luật Quy hoạch); lồng ghép quy hoạch đa dạng sinh học trong các quy hoạch quốc gia, vùng và cấp tỉnh; lượng giá giá trị hệ sinh thái; xây dựng và áp dụng các cơ chế dịch vụ hệ sinh thái trong nước, xuyên biên giới và quản lý vốn tự nhiên một cách có hiệu quả; xây dựng năng lực phát triển du lịch sinh thái bền vững gắn với bảo tồn đa dạng sinh học; quản lý sinh vật ngoại lai xâm hại; tăng cường hiệu quả sử dụng các nguồn gen có giá trị phục vụ cho kinh tế và đời sống của con người; đổi mới quản trị hệ thống khu bảo tồn thiên nhiên: mô hình hợp tác công tư và thống nhất hệ thống các khu bảo tồn; tăng cường quản lý tổng hợp, liên ngành đối với các sinh cảnh quan trọng; sửa đổi, hoàn thiện Luật Đa dạng sinh học...
GEF cũng đã cấp khoảng 16 triệu USD giúp bảo tồn và sử dụng bền vững nguồn tài nguyên đa dạng sinh học tại các rừng đặc dụng ưu tiên gồm các vườn quốc gia và khu dự trữ thiên nhiên và tăng cường đảm bảo cấp vốn quản lý rừng đặc dụng bằng việc tạo một cơ chế tài chính sáng tạo, được thực hiện từ năm 2005 đến năm 2015 tại các tỉnh Bình Định, Quảng Ngãi, Quảng Nam, Thừa Thiên Huế, Nghệ An và Thanh Hóa.
Dự án đã mang lại lợi ích về xã hội, môi trường và kinh tế cho các cộng đồng địa phương. Trong khuôn khổ dự án, có trên 43.000 hộ gia đình tại các tỉnh miền Trung được vay vốn vi mô và hỗ trợ kỹ thuật để trồng trên 76.500 ha rừng.
Nhiều hộ gia đình hoàn thành quy trình cấp Chứng chỉ Quản lý Rừng Quốc tế đã bán được gỗ với giá cao hơn 20-30% so với gỗ không có chứng chỉ…
[Thủ tướng dự khai mạc kỳ họp Đại Hội đồng Quỹ Môi trường toàn cầu]
Định hướng hợp tác
Tại phiên khai mạc Kỳ họp lần thứ 6 Đại hội đồng GEF diễn ra ngày 27/6, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá; Trong gần ba thập kỷ kể từ khi thành lập đến nay, GEF đã góp phần quan trọng vào việc giải quyết các thách thức to lớn về môi trường, biến đổi khí hậu trên phạm vi toàn cầu, đặc biệt là sự hỗ trợ của GEF dành cho các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam.
Đề cập về định hướng hợp tác giữa Việt Nam-GEF những năm tới, Thủ tướng khẳng định: Việt Nam là địa điểm thuận lợi để GEF thực hiện các dự án mới về bảo vệ môi trường và sẵn sàng tham gia các dự án toàn cầu, liên vùng, liên lĩnh vực nhằm chia sẻ và học hỏi kinh nghiệm xử lý các vấn đề môi trường toàn cầu như rác thải nhựa đại dương, bảo tồn đa dạng sinh học…
Theo đó, cần nhận diện cụ thể những thách thức chính về môi trường đối với nhân loại hiện nay, đề ra được chính sách ưu tiên nhằm giải quyết một cách tổng thể, hiệu quả những thách thức.
Cũng như đánh giá được hiệu quả của cơ chế hỗ trợ và hợp tác hiện nay, từ đó có những cải tiến mang tính đột phá, đặc biệt trong khâu huy động và phân bổ nguồn lực để hỗ trợ các quốc gia thành viên, nhất là những quốc gia đang phải đối mặt với những thách thức to lớn do suy thoái, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu toàn cầu gây ra.
Đồng thời, đề xuất những dự án tổng hợp mang tính toàn cầu, liên vùng, liên lĩnh vực nhằm giải quyết các nguyên nhân sâu xa của ô nhiễm, suy thoái môi trường, suy giảm đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu… Bên cạnh đó, có các dự án trọng điểm để giải quyết những vấn đề cấp bách hiện nay như vấn đề rác thải nhựa nói chung, rác thải nhựa đại dương nói riêng.
Tại hội nghị "Thành tựu và định hướng hợp tác Việt Nam-GEF: Hợp tác cho mục tiêu tăng trưởng bền vững," Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho rằng với vai trò đầu mối quốc gia, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ nỗ lực hết mình nhằm xây dựng, hoạch định định hướng chiến lược của GEF tại Việt Nam thời gian tới, hướng đến mục tiêu tối ưu hóa nguồn lực tài chính của GEF, tăng cường năng lực thực hiện dự án của quốc gia và thu hút sự đầu tư mạnh mẽ và có hiệu quả của các đối tác quốc tế cũng như khu vực tư nhân.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng với GEF, các đối tác quốc tế, các quốc gia thành viên chia sẻ kinh nghiệm thực hiện dự án do GEF hỗ trợ, đề xuất những cơ chế phối hợp với GEF trong huy động, phân bổ nguồn lực, các cơ chế hợp tác linh hoạt nhằm thực hiện những dự án mang tính cấp bách trên phạm vi toàn cầu, cũng như đề xuất các dự án mang tính liên vùng, liên lĩnh vực.
Theo bà Naoko Ishii, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành GEF: Để hướng tới một nền kinh tế bền vững và tìm ra những giải pháp giải quyết được nền sinh thái đa dạng, làm nền tảng vững mạnh cho phát triển kinh tế, đó là thách thức lớn nhưng cũng là cơ hội và là chất xúc tác cho Việt Nam phát triển trong những năm tới.
Bà Naoko Ishii cũng cam kết sẽ hỗ trợ Việt Nam phát triển nhanh hơn, xa hơn và xanh hơn; tin tưởng Chính phủ Việt Nam thực hiện được mục tiêu và sẽ thành công trong tương lai, chứng minh cho thế giới thấy khát vọng thay đổi lớn lao của Việt Nam dù vẫn còn gặp không ít những thách thức./.
