Chính phủ vừa ban hành Nghị định 158/2020/NĐ-CP về chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh (Nghị định 158).
Theo đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, trên cơ sở các quy định trong Luật Chứng khoán 2019 về các nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán, cung cấp dịch vụ bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh, các quy định về mô hình và điều kiện kinh doanh, cung cấp dịch vụ bù trừ, thanh toán chứng khoán phái sinh tại Nghị định số 42/2015/NĐ-CP, nghị định mới giữ nguyên các điều kiện cơ bản đối với các nghiệp vụ kinh doanh, cung cấp dịch vụ bù trừ thanh toán.
Hay nói cách khác, các điều kiện về vốn, yêu cầu lợi nhuận, báo cáo tài chính, điều kiện về nhân sự, an toàn tài chính… đối với các tổ chức kinh doanh, cung cấp dịch vụ phái sinh vẫn giữ nguyên như quy định hiện hành. Tuy nhiên, nhiều quy định chi tiết hơn, chặt chẽ hơn đã được bổ sung trong Nghị định 158/2020/NĐ-CP.
Cụ thể, về điều kiện được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh quy định tại Điều 4, Nghị định 158 nêu rõ, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán chỉ được thực hiện kinh doanh chứng khoán phái sinh sau khi được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh.
Công ty chứng khoán được thực hiện một hoặc một số hoặc toàn bộ hoạt động kinh doanh chứng khoán phái sinh bao gồm: môi giới chứng khoán phái sinh, tự doanh chứng khoán phái sinh, tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh; trong khi đó, công ty quản lý quỹ chỉ được thực hiện hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh.
Khoản 2, Điều 4 quy định, để được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh, bên cạnh việc được cấp phép đầy đủ các nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán, công ty chứng khoán còn phải đáp ứng các điều kiện về vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu.
[Thị trường chứng khoán phái sinh phát triển vượt kỳ vọng]
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho hay đối với hoạt động môi giới chứng khoán phái sinh, công ty chứng khoán phải có vốn điều lệ, có vốn chủ sở hữu tối thiểu từ 800 tỷ đồng trở lên. Đối với hoạt động tự doanh chứng khoán phái sinh, công ty chứng khoán phải có vốn điều lệ, có vốn chủ sở hữu tối thiểu từ 600 tỷ đồng trở lên. Đối với hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh, công ty chứng khoán phải có vốn điều lệ, có vốn chủ sở hữu tối thiểu từ 250 tỷ đồng trở lên.
Trong trường hợp đăng ký kinh doanh cả hoạt động môi giới chứng khoán phái sinh, tự doanh chứng khoán phái sinh và tư vấn đầu tư chứng khoán phái sinh, công ty chứng khoán phải có vốn điều lệ, có vốn chủ sở hữu tối thiểu từ 800 tỷ đồng trở lên.
Bên cạnh đó, các công ty chứng khoán còn phải đáp ứng yêu cầu về kiểm soát nội bộ, quản trị rủi ro cho hoạt động kinh doanh chứng khoán theo quy định của pháp luật về hoạt động của công ty chứng khoán; đáp ứng điều kiện về nhân sự; có tỷ lệ vốn khả dụng đạt tối thiểu 220% liên tục trong 12 tháng gần nhất; thực hiện trích lập đầy đủ các khoản dự phòng theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, các công ty chứng khoán không có lỗ trong 2 năm gần nhất; ý kiến của tổ chức kiểm toán được chấp thuận tại báo cáo tài chính của năm tài chính gần nhất đã được kiểm toán và báo cáo tài chính bán niên gần nhất đã được soát xét phải là chấp nhận toàn phần; không đang trong quá trình tổ chức lại, giải thể, phá sản; không đang trong tình trạng đình chỉ hoạt động, tạm ngừng hoạt động theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Còn đối với công ty quản lý quỹ, Nghị định 158 quy định, để được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh thì cần có vốn điều lệ, có vốn chủ sở hữu tối thiểu từ 25 tỷ đồng trở lên; đủ tiêu chuẩn về nhân sự và đáp ứng được một số quy định khác tại Nghị định này.
Nghị định 158 cũng nhằm tăng năng lực đối với tổ chức cấp dịch vụ thanh toán, bù trừ phái sinh. Tại Điều 9, Nghị định 158 quy định, công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài chỉ được cung cấp dịch vụ bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh sau khi được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện cung cấp dịch vụ.
Cụ thể hơn, công ty chứng khoán được thực hiện bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh của mình, khách hàng của mình và cung cấp dịch vụ bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh cho thành viên không bù trừ và khách hàng của thành viên không bù trừ đó.Ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài chỉ được thực hiện bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh cho chính ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đó.
Điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện cung cấp dịch vụ bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh đối với công ty chứng khoán bao gồm: được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán; được phép hoạt động môi giới chứng khoán phái sinh.
Đồng thời, các công ty chứng khoán phải đáp ứng các điều kiện về vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu như sau: đối với thành viên bù trừ trực tiếp phải có vốn điều lệ, có vốn chủ sở hữu tối thiểu từ 900 tỷ đồng trở lên; đối với thành viên bù trừ chung phải có vốn điều lệ, có vốn chủ sở hữu tối thiểu từ 1.200 tỷ đồng trở lên.
Cùng đó, các công ty chứng khoán muốn cung cấp dịch vụ thanh toán, bù trừ phái sinh phải có tỷ lệ vốn khả dụng đạt tối thiểu 260% liên tục trong 12 tháng gần nhất; hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu trên báo cáo tài chính năm gần nhất không quá 05 lần; thực hiện trích lập đầy đủ các khoản dự phòng theo quy định của pháp luật; và không có lỗ trong 2 năm gần nhất; ý kiến của tổ chức kiểm toán được chấp thuận tại báo cáo tài chính của năm tài chính gần nhất đã được kiểm toán và báo cáo tài chính bán niên gần nhất đã được soát xét phải là chấp nhận toàn phần.
Ngoài ra, công ty chứng khoán còn phải đáp ứng yêu cầu về kiểm soát nội bộ, quản trị rủi ro theo quy định của pháp luật về hoạt động của công ty chứng khoán; không đang trong quá trình tổ chức lại, giải thể, phá sản; không đang trong tình trạng đình chỉ hoạt động, tạm ngừng hoạt động theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Đối với các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện cung cấp dịch vụ bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh bao gồm:đáp ứng quy định về cung cấp dịch vụ bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán theo quy định của pháp luật về các tổ chức tín dụng.
Bên cạnh đó, có vốn điều lệ, có vốn chủ sở hữu tối thiểu từ 5.000 tỷ đồng trở lên đối với ngân hàng thương mại, vốn được cấp từ 1.000 tỷ đồng trở lên đối với chi nhánh ngân hàng nước ngoài; đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo quy định của pháp luật về tổ chức tín dụng trong vòng 12 tháng gần nhất và một số quy định khác tại Nghị định này./.