Nhiều ngôi nhà bị hư hại sau các cuộc giao tranh tại thành phố Taez, Yemen, khu vực do Houthi kiểm soát. (Ảnh: AFP/TTXVN) Thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 6 tháng do Liên hợp quốc làm trung gian giữa các phe phái đối địch tại Yemen đã hết hạn vào ngày 2/10 mà không có bất cứ tuyên bố nào từ các bên về việc liệu thỏa thuận có được gia hạn hay không.
Mỹ, Anh, Trung Quốc, các cường quốc thế giới khác cùng với Liên đoàn Arab (AL) đều đã hối thúc chính phủ Yemen và lực lượng Houthi gia hạn thỏa thuận ngừng bắn do Liên hợp quốc bảo trợ.
Bất chấp các sức ép ngày càng tăng, chỉ có chính phủ Yemen trước đó đã đồng ý gia hạn thỏa thuận ngừng bắn.
Đại sứ Mỹ tại Yemen, Steven H. Fagin, ngày 2/10 đã bày tỏ lo ngại về việc các bên ở Yemen "do dự" trong việc bày tỏ sự ủng hộ đối với việc gia hạn thỏa thuận ngừng bắn.
Ông Fagin nhấn mạnh: "Tôi kêu gọi các bên không nên lãng phí sự tiến bộ đạt được trong 6 tháng qua và ưu tiên các lợi ích của người dân Yemen bằng cách chấp nhận gia hạn và mở rộng thỏa thuận ngừng bắn."
Cùng ngày, Đại sứ Anh tại Yemen Richard Oppenheim cũng kêu gọi lực lượng Houthi và các bên khác của Yemen tuân theo đề xuất của Đặc phái viên Liên hợp quốc về Yemen Hans Grundberg nhằm gia hạn thỏa thuận ngừng bắn.
Thỏa thuận ngừng bắn tại Yemen, bắt đầu có hiệu lực vào ngày 2/4 và đã được gia hạn hai lần, đã giúp giảm đáng kể tình trạng bạo lực ở quốc gia Trung Đông này, tạo điều kiện cho nhiều chuyến bay đi và đến từ sân bay Sanaa và cho phép hàng chục tàu chở nhiên liệu cập cảng Hodeidah.
Điều khoản duy nhất của thỏa thuận ngừng bắn chưa được thực hiện là việc mở lại các con đường ở Taiz, do lực lượng Houthi từ chối mở ít nhất một con đường chính dẫn tới thành phố này.
Giữa lúc Đặc phái viên Liên hợp quốc về Yemen, Hans Grundberg, nhiều lần tới Muscat, Riyadh và Sanaa để thuyết phục các nhà lãnh đạo Yemen gia hạn thỏa thuận ngừng bắn, thì các nhà ngoại giao nước ngoài và các tổ chức nhân đạo ở Yemen đã gửi lời kêu gọi vào phút chót tới các bên đối địch tại Yemen vào ngày 2/10.
Phái bộ Liên minh châu Âu (EU) tại Yemen đã yêu cầu chính phủ Yemen và phe Houthi chấp thuận đề xuất của Đặc phái viên Liên hợp quốc gia hạn thỏa thuận ngừng bắn và thực hiện các điều khoản của thỏa thuận này.
Tổng thư ký Liên đoàn Arab Ahmed Aboul Gheit cũng kêu gọi lực lượng Houthi "tích cực" thực hiện các sáng kiến về việc gia hạn thỏa thuận ngừng bắn.
Trong cuộc gặp với Đặc phái viên Liên hợp quốc tại Riyadh ngày 2/10, Chủ tịch Hội đồng Tổng thống Yemen, ông Rashad Al-Alimi tuyên bố ông cam kết ủng hộ bất kỳ sáng kiến hòa bình nào nhằm chấm dứt chiến tranh ở Yemen và giảm bớt sự đau khổ của người dân Yemen.
Ông Al-Alimi cũng kêu gọi gia tăng sức ép yêu cầu lực lượng Houthi ngừng phá hoại các nỗ lực hòa bình.
[Chính phủ Yemen đồng ý gia hạn thỏa thuận ngừng bắn thêm 2 tháng]
Đặc phái viên Liên hợp quốc Grundberg bày tỏ lấy làm tiếc vì các bên tại Yemen đã không đồng ý gia hạn và mở rộng thỏa thuận ngừng bắn.
Ông Grundberg nói thêm: "Thỏa thuận ngừng bắn đã mang đến một cơ hội thực sự lịch sử cho Yemen. Dựa trên kết quả tích cực của 6 tháng qua, tôi đã đệ trình một đề xuất khác tới các bên vào ngày 1/10 để gia hạn thỏa thuận ngừng bắn thêm 6 tháng, với các yếu tố bổ sung."
Đề xuất đề cập đến việc trả lương cho công chức và lương hưu, mở lại các con đường cụ thể ở Taiz và các tỉnh khác, bổ sung điểm đến cho các chuyến bay đến và đi từ sân bay Sanaa, không cản trở các tàu chở nhiên liệu cập cảng Hodeidah.
Đề xuất cũng bao gồm việc bắt đầu các cuộc đàm phán để ngừng bắn lâu dài, nối lại một tiến trình chính trị bao trùm, cũng như các vấn đề kinh tế.
Tại Sanaa, lực lượng Houthi đã từ chối các lời kêu gọi gia hạn thỏa thuận ngừng bắn vào tối 1/10, đồng thời đe dọa nối lại các hoạt động quân sự, bao gồm cả các cuộc tấn công nhằm vào các công ty dầu mỏ ở những khu vực do chính phủ kiểm soát./.
