Nghi lễ rước Đức Ông và Thánh mẫu hoàn cung tại Lễ hội đền Cửa Ông tháng Hai năm Quý Mão. (Ảnh: Thanh Vân/TTXVN) Ngày 17/9 (tức mùng 3/8 năm Quý Mão), tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Cửa Ông, thành phố Cẩm Phả, Quảng Ninh, đã diễn ra Lễ khai hội Đền Cửa Ông. Mặc dù trời mưa, nhưng đông đảo người dân và du khách vẫn đến tham gia Lễ hội.
Diễn ra từ ngày 17/9-4/10, lễ hội đền Cửa Ông năm 2023 (lễ hội mùa Thu) và lễ tưởng niệm 710 năm ngày mất của Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng (1313-2023), là lễ hội thường niên thứ 2 trong năm của Di tích Lịch sử Quốc gia Đặc biệt đền Cửa Ông.
Đền Cửa Ông là di tích lịch sử văn hoá thời nhà Trần, gắn liền với thần tích về Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng với chiến công hiển hách chống giặc ngoại xâm tại miền đất biên ải của Tổ quốc. Đền Cửa Ông được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt năm 2017.
Lễ hội Đền Cửa Ông được mở hằng năm vào ngày mùng 3-4/2 âm lịch và mùng 3-4/8 âm lịch để tưởng nhớ công đức, cuộc đời và sự nghiệp của Đức Ông Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng và nhiều tướng lĩnh nhà Trần có công đánh giặc, trấn ải vùng Đông Bắc.
Lễ hội Đền Cửa Ông đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia năm 2016.
Lý giải về việc có hai lễ hội đền Cửa Ông ở 2 mùa trong năm, nhà nghiên cứu Băng Sơn, tác giả của cuốn "Lễ hội dân gian đền Cửa Ông" cho biết theo tục có câu "Tháng Tám giỗ cha, tháng Ba giỗ mẹ" nên đền Cửa Ông có hai lễ hội kéo dài theo hai mùa lấy theo ngày giỗ của cha, tức Đức Thánh Trần và ngày giỗ mẹ là Thánh Mẫu (mẫu nghi thiên hạ).
Vào mùa Xuân, lễ hội đền Cửa Ông kéo dài từ 30 tháng Chạp đến hết tháng Ba (Âm lịch). Vào mùa Thu, bắt đầu tổ chức từ ngày mùng Ba tháng Tám (Âm lịch).
Tháng 11/2016, lễ hội đền Cửa Ông được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia. Thần chủ đền Cửa Ông là Đức Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng, được dân gian phong là Đức Ông Đông Hải Đại Vương, con trai thứ ba của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, người có công lớn trong ba lần kháng chiến chống Nguyên Mông vào thế kỷ thứ XIII.
Đền Cửa Ông được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích Lịch sử Quốc gia Đặc biệt năm 2017.
[Lễ hội đền Cửa Ông: Tri ân vị tướng có công chống giặc ngoại xâm]
Năm nay, Ủy ban Nhân dân thành phố Cẩm Phả tổ chức chương trình lễ hội kéo dài từ ngày 17/9-4/10, nhưng các phần lễ chính diễn ra vào các ngày 17/9, 28/9, 30/9 và 4/10 (tức mùng 3, mùng 14, 16 và 20/8 Âm lịch).
Cụ thể, ngày 17/9 gồm các hoạt động Khai mạc lễ hội và dâng hương tưởng niệm; lễ tế Đức Ông và các nhân thần tại đền Thượng; dâng hương, dâng hoa Thánh Mẫu tại đền Mẫu; Lễ tế Long Mẫu tại đền Trung Thiên Long Mẫu…
Lễ cầu nguyện quốc thái dân an diễn ra vào ngày 28/9 với các phần lễ tiếp linh, lễ lễ triệu linh, lễ cúng Phật, cúng Thánh, lễ điền hoàn và cúng thực, thả đèn hoa đăng…
Lễ tưởng niệm 710 năm ngày mất của Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng diễn ra ngày 30/9, tại sân đền Cửa Ông với các màn hợp xướng “Người Anh hùng miền Đông Bắc” ngợi ca Hưng Nhượng Vương và chương trình nghệ thuật đặc sắc: Dấu thiêng Đông Hải-Cửa Suốt lưu danh và Bừng sáng Cẩm Phả hôm nay.
Lễ tưởng niệm 723 ngày mất của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn diễn ra ngày 4/10.
Phát biểu tại Lễ khai hội, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Cẩm Phả Đinh Ngọc Chiến khẳng định Đền Cửa Ông linh thiêng không chỉ có giá trị lịch sử, truyền thống, mà còn là khu du lịch văn hóa tâm linh nổi tiếng, hằng năm thu hút đông đảo du khách thập phương đến tham quan, chiêm bái.
Lễ hội Đền Cửa Ông hằng năm thu hút rất đông du khách đến với Cẩm Phả, Đền Cửa Ông. Điều này góp phần rất lớn trong phát triển kinh tế, phát triển du lịch của tỉnh. Năm nay, chủ trương của tỉnh Quảng Ninh thu hút 15 triệu du khách đến với địa phương, thành phố Cẩm Phả là một trong các địa phương góp phần hoàn thành kế hoạch của tỉnh đã đề ra./.
