Ngày 24/9, tại huyện Vân Đồn, Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ninh tổ chức hội thảo khoa học “Nhận diện giá trị, bảo tồn và phát huy Quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn”, với sự tham gia của hơn 100 đại biểu đến từ các cơ quan nghiên cứu, các chuyên gia, nhà khoa học Trung ương, địa phương.
Hội thảo nhằm đánh giá toàn diện về vị trí, vai trò, quy mô, ý nghĩa, giá trị của Quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn qua các thời kỳ lịch sử; bổ sung căn cứ khoa học phục vụ cho việc nghiên cứu xây dựng hồ sơ khoa học Quần thể Di tích lịch sử Thương cảng Vân Đồn đề nghị xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt.
Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ninh Cao Tường Huy nhấn mạnh: Kết quả chuyên môn của Hội thảo sẽ góp phần tuyên truyền, giáo dục truyền thống lịch sử và những giá trị văn hóa tiêu biểu của Quảng Ninh - vùng đất “địa linh, nhân kiệt” và thương cảng quốc tế Vân Đồn - một trung tâm kinh tế, đối ngoại quan trọng hàng đầu của đất nước.
Các ý kiến, tham luận tiếp tục làm sáng tỏ những luận cứ khoa học, tạo hành lang pháp lý cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản; rút ra những tri thức, kinh nghiệm quý cho công tác quy hoạch, xây dựng các kế hoạch, chiến lược phát triển và phát huy được các tiềm năng sẵn có, định hướng phát triển của Quảng Ninh gắn với các giá trị di sản.
[Quảng Ninh: Khởi công các dự án động lực tại Khu kinh tế Vân Đồn ]
Đồng thời, tỉnh đưa Khu kinh tế Vân Đồn - một trong hai mũi đột phá của Quảng Ninh, sớm trở thành Khu kinh tế tri thức có trình độ khoa học và công nghệ cao, một đô thị biển thông minh, xanh, sạch; một không gian sinh thái văn hóa tiêu biểu, là vùng động lực phát triển của Quảng Ninh, vùng duyên hải Đông Bắc và đất nước; gắn kết chặt chẽ, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với bảo tồn, phát triển văn hóa, xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc Quảng Ninh.
Tại hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận, đánh giá giá trị toàn diện của Quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn (về cảnh quan và môi trường, lịch sử, giao thương hàng hải, giao lưu kinh tế, văn hóa và tài nguyên thiên nhiên, vị trí địa lý, các vấn đề liên quan đến con đường giao thương hàng hải, kinh tế biển, quân sự...) để xác định các tiềm năng phát triển của địa phương gắn với các giá trị di sản, góp phần phát triển du lịch nói riêng và phát triển kinh tế-xã hội địa phương nói chung; nghiên cứu, xác định phạm vi không gian di tích.
Hội thảo nhận được hơn 30 bài viết tham luận của nhóm chuyên gia, chuyên gia quốc tế (Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ); của cơ quan nghiên cứu Trung ương, các chuyên gia, nhà khoa học và địa phương.
Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Văn Kim - Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia nhận định là một thương cảng lớn, hoạt động liên tục, Vân Đồn có vai trò kinh tế, chính trị hết sức quan trọng với sự nghiệp phát triển, thiết lập và mở rộng các mối quan hệ, bang giao của quốc gia Đại Việt.
Cùng với hệ thống cảng biển, thương cảng Vân Đồn còn có sự kết nối chặt chẽ với các bến, cảng đảo ven bờ, các cảng vùng cửa sông với vùng Vạn Ninh, Móng Cái, Quảng Yên, Cát Bà và các làng nghề truyền thống như: nghề đóng thuyền, nghề dệt, chế tác gốm sứ, ngọc trai, làm nón, chế biến thủy hải sản... cùng nhiều ngành, nghề thủ công khác trải dọc vùng duyên hải và tập trung ở châu thổ sông Hồng.
Thương cảng Vân Đồn trở thành địa bàn có vị trí chiến lược không chỉ với vùng Đông Bắc mà còn là trọng trấn bảo đảm an ninh cho kinh đô Thăng Long và đất nước.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đặng Văn Bài - Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, các phương án quy hoạch, bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị của Quần thể di tích Thương cảng Vân Đồn phải được đặt trong tầm nhìn và chủ trương phát huy giá trị di tích để từ đó xây dựng luận cứ khoa học, tạo hành lang pháp lý cho công tác bảo tồn văn hóa, đồng thời rút ra những tri thức, kinh nghiệm quý cho công tác quy hoạch, xây dựng các kế hoạch, chiến lược phát triển, đặc biệt là chủ trương phát triển kinh tế biển xanh mà Quảng Ninh đang thực hiện và định hướng phát triển cảng biển Vân Đồn trong giai đoạn tới.
Để bảo tồn và phát huy giá trị di tích cần có cơ chế mô hình hợp tác công tư trong bảo tồn văn hóa nói chung và bảo tồn, phát huy Quần thể di tích thương cảng Vân Đồn nói riêng.
Tiến sỹ Lê Thị Liên, Hội Khảo cổ học Việt Nam chia sẻ quá trình khảo cổ, khai quật phát hiện nhiều di vật, hiện vật, dấu tích về sự phát triển của thương cảng Vân Đồn. Qua đó khẳng định vai trò, vị thế của thương cảng Vân Đồn trong hệ thống giao thương Việt Nam và quốc tế; quy mô, mối quan hệ của các vùng, cụm cảng đảo trong Quần thể di tích thương cảng Vân Đồn.
Tuy nhiên hiện nay các hiện vật, dấu tích dần bị mai một, do đó cần có sự vào cuộc của các cấp ngành để thu thập, bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử của dấu tích thương cảng Vân Đồn.
Giáo sư, Tiến sỹ Trịnh Sinh - Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nêu ý kiến quan trọng nhất là làm sao khai thác hiệu quả giá trị Quần thể di tích thương cảng Vân Đồn; khẳng định giá trị, vai trò và nâng tầm thương cảng lên một tầm cao mới, đồng thời cần khôi phục các lễ hội truyền thống ở Vân Đồn, kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế và du lịch.
Kết quả thu được từ hội thảo sẽ góp phần quan trọng vào công tác quy hoạch, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, đồng thời chuẩn bị những luận cứ khoa học cho việc kiến tạo các hành lang phát triển mới, tổ chức lại các không gian phát triển, gắn kết chặt chẽ, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với bảo tồn, phát triển văn hóa, xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc Quảng Ninh./.