Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Trump. (Nguồn: Reuters) Theo Đài Sputnik, có lẽ ngoài Mỹ, không nơi nào Tổng thống Donald Trump lại dồn nhiều tâm trí như Trung Quốc. Giới quan sát, các chuyên gia đang tranh luận về động cơ thực sự đằng sau việc Washington đẩy mạnh cuộc chiến thương mại chống Bắc Kinh, một chiến lược lớn do Tổng thống Trump dẫn dắt vốn được nhiều người cho là để ngăn cản sự trỗi dậy của Trung Quốc.
He Weiwen - cựu quan chức Bộ Thương mại Trung Quốc - cho rằng chính quyền Trump không hề giấu diếm ý định kìm hãm sự phát triển của Trung Quốc thông qua các mức thuế quan mà nước này áp đặt. Nhiều người cũng đồng tình với nhận định này.
[Trung Quốc vắt óc với câu hỏi: Tổng thống Donald Trump muốn gì?]
Gần như tất cả đều cho rằng thuế quan chỉ là một phần nhỏ trong kế hoạch ngăn Trung Quốc đánh bật Mỹ khỏi vị trí nền kinh tế số 1 thế giới mà Trump đề ra. Một số ý kiến còn lo ngại 2 quốc gia có thể sẽ rơi vào kịch bản đối đầu để tranh giành vị trí thống trị toàn cầu như những gì đã xảy ra với Mỹ và Liên Xô trong thế kỷ trước.
Những người chỉ trích Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhận định các chính sách như “Sản xuất ở Trung Quốc 2025” và sáng kiến “Vành đai và Con đường” đã khiến phương Tây cảnh giác, buộc Mỹ phải ngăn chặn Trung Quốc trước khi họ có thể cho ra đời những công nghệ quan trọng.
Một ví dụ điển hình là việc chính quyền Trump đã nhanh chóng hạ bệ tập đoàn ZTE - nhà sản xuất thiết bị viễn thông lớn thứ 2 của Trung Quốc, liên tiếp đưa ra các gói thuế quan khổng lồ đánh vào hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc, gây ra cuộc chiến thương mại có quy mô và cường độ lớn nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, các quan chức Mỹ lại nói rằng họ không hề muốn ngăn cản Trung Quốc phát triển, họ chỉ muốn ngăn Trung Quốc vi phạm luật và đánh cắp sở hữu trí tuệ - những cáo buộc mà Bắc Kinh liên tục phủ nhận.
An Gang - nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Chính sách công Pangoal ở Trung Quốc - nhận định: “Cuộc chiến thương mại giúp Trung Quốc hiểu được về cách thức một cuộc chiến tranh lạnh bắt đầu.”
Giới lãnh đạo và người dân Trung Quốc từng rất hoan nghênh việc Tổng thống Trump đắc cử, người mà họ đánh giá là nhà giao dịch thực dụng có thể thu hẹp mức thâm hụt thương mại lên tới 375 tỷ USD giữa hai quốc gia. Nhưng nay “gió đã đổi chiều”, các quan chức chóp bu của nền kinh tế thứ 2 thế giới đang phải đau đầu tìm ra giải pháp cho hàng loạt đợt đánh thuế thẳng tay từ nhà lãnh đạo Mỹ.
Cố vấn Chính phủ Trung Quốc Wang Huiyao nói rằng Bắc Kinh sẵn lòng đàm phán, nhưng chính những chiến lược gây áp lực của Trump đã phản tác dụng khi làm người Trung Quốc “nóng mắt” và khơi dậy chủ nghĩa dân tộc trong họ. Trung Quốc từng không dưới một lần đề cập tới các phương án đối phó với Mỹ như áp thuế ôtô, chất bán dẫn và máy bay Boeing. Chỉ có điều họ vẫn chưa dám mạnh tay thực sự.
Wei Jianguo - cựu quan chức Bộ Thương mại Trung Quốc - nói: “Nếu bạn muốn Trump nhớ, hãy giáng một cú thật mạnh và thật đau.”
Theo trang tin Bloomberg, đây là lúc bản năng chiến đấu tự nhiên của Trung Quốc trở lại. Dù vậy, họ có vẻ vẫn đang chờ đợi thời cơ phản đòn, có thể là đợt bầu cử giữa nhiệm kỳ tới đây của Mỹ. Nhiều người Trung Quốc hy vọng cơ hội sẽ mở ra cho Trung Quốc nếu đảng Cộng hòa của Trump thất thế.
Về phần mình, Trump tuyên bố trong buổi họp nội các Mỹ: “Chúng tôi đang nói chuyện với Trung Quốc và họ cũng muốn thế. Họ chỉ không thể đưa ra các thỏa thuận mà chúng ta có thể chấp nhận. Vậy nên chúng ta sẽ chỉ đi tới bất cứ thỏa thuận nào khi giành được điều gì đó công bằng cho nước Mỹ.”
Trên thực tế, không một ai có thể nhanh chóng tìm ra hướng giải quyết cho mối quan hệ Mỹ-Trung hiện nay khi Trump mới chính là người có thể thay đổi cục diện bất cứ lúc nào. Giống như cách mà ông từng áp dụng với Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), Liên minh châu Âu (EU) và Triều Tiên, đối với Trung Quốc, nhà lãnh đạo Mỹ luôn bỏ qua các cơ hội giúp giảm căng thẳng giữa hai bên.
Lu Xiang, chuyên gia về quan hệ quốc tế tại Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, nói: “Mỹ và Trung Quốc đang rơi vào thời kỳ nguy hiểm nhất trong vòng 40 năm qua. Nếu Tổng thống Trump 'kề dao vào cổ' chúng ta, chúng ta bằng mọi giá sẽ không đầu hàng”./.
