Bà Nguyễn Thị Hồng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. (Ảnh: Văn Hiếu/Vietnam+) Thời gian qua, trên thị trường tiền tệ, ngoại hối, tâm điểm được dư luận quan tâm khá nhiều đó là diễn biến tỷ giá và quan điểm điều hành tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước. Trước diễn biến tăng của đồng USD trên thị trường thế giới, có ý kiến cho rằng cần phá giá hơn mức biên độ đề ra để hỗ trợ xuất khẩu. Bên cạnh đó, có ý kiến lại cho rằng Ngân hàng Nhà nước nên tiếp tục duy trì tỷ giá theo biên độ cam kết.
Để rõ hơn về quan điểm của nhà điều hành, phóng viên VietnamPlus đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thị Hồng, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước xung quanh vấn đề này.
- Từ cuối năm 2011 đến nay, trong cách thức điều hành tỷ giá, Ngân hàng Nhà nước thường công bố biên độ dự kiến tăng tỷ giá ngay từ đầu năm, từ đó điều hành trong phạm vi biên độ đề ra. Đầu năm nay, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã đưa ra biên độ định hướng điều hành tỷ giá không quá 2% trong năm 2015. Vậy bà có thể nói rõ hơn quan điểm điều hành theo định hướng này?
Phó Thống đốc Nguyễn Thị Hồng: Xuất phát từ thực tiễn có nhiều giai đoạn trong quá khứ, tỷ giá và thị trường ngoại hối thường xuyên biến động, không chỉ gây khó khăn cho điều hành tỷ giá mà còn làm cho chính sách tiền tệ ở nhiều thời điểm bị động, và hệ lụy là có thời điểm nền kinh tế có dư cung ngoại tệ nhưng Ngân hàng Nhà nước vẫn phải bán ngoại tệ để can thiệp, dẫn đến dự trữ ngoại hối Nhà nước bị suy giảm nghiêm trọng.
Từ năm 2012 đến nay, Ngân hàng Nhà nước lựa chọn cách thức điều hành theo hướng định hướng trước biên độ biến động của tỷ giá trong năm, trên cơ sở đó, phối kết hợp đồng bộ các công cụ của chính sách tiền tệ để điều hành ổn định tỷ giá trong phạm vi biên độ đề ra.
Kết quả cho thấy, hàng năm tỷ giá đều được kiểm soát trong biên độ đề ra, cụ thể, năm 2012 và 2013, Ngân hàng Nhà nước định hướng mức điều chỉnh tỷ giá không quá 2-3% nhưng trên thực tế năm 2012 không cần phải điều chỉnh, năm 2013 chỉ điều chỉnh tăng 1%, năm 2014 điều chỉnh 1% trong khi biên độ định hướng không quá 2%.
Năm 2015, Ngân hàng Nhà nước định hướng điều hành tỷ giá trong phạm vi biên độ không quá 2% cho cả năm. Định hướng này được cân nhắc trên cơ sở phân tích, đánh giá dưới nhiều góc độ như các chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2015, kết quả dự báo các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô, tiền tệ trong và ngoài nước, đặc biệt là dự báo cán cân thanh toán quốc tế tiếp tục thặng dư.
- Tuy nhiên, mới hơn 4 tháng đầu năm, Ngân hàng Nhà nước đã điều chỉnh tỷ giá hai lần với mức điều chỉnh tổng cộng là 2%, tức là đã hết mức công bố cho cả năm. Bà có thể cho biết lý do Ngân hàng Nhà nước thực hiện điều chỉnh tỷ giá hết định hướng cam kết cho năm 2015 là 2%?
Phó Thống đốc Nguyễn Thị Hồng: Như tôi đã nói ở trên, định hướng điều hành tỷ giá ổn định năm 2015 với mức điều chỉnh không quá 2% đã được tính toán, cân nhắc trên cơ sở một loạt các yếu tố vĩ mô, tiền tệ trong và ngoài nước, nhưng điều chỉnh vào thời điểm nào, liều lượng điều chỉnh ra sao thì đó là phải tùy thuộc vào sự linh hoạt của Ngân hàng Nhà nước, cân nhắc không chỉ yếu tố kinh tế mà còn cả yếu tố tâm lý, kỳ vọng trên thị trường.
Lần thứ nhất, Ngân hàng Nhà nước quyết định điều chỉnh 1% vào ngày 7/1. Ngay sau khi Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh tỷ giá bình quân liên ngân hàng, tâm lý thị trường đã được giải tỏa, các tổ chức và cá nhân tăng cường bán ngoại tệ cho các tổ chức tín dụng, theo đó Ngân hàng Nhà nước mua được một lượng khá lớn ngoại tệ, bù đắp lượng ngoại tệ đã can thiệp bán ra trong dịp cuối năm 2014. Tỷ giá và thị trường ổn định đến hết tháng Hai với tỷ giá xung quanh mức tỷ giá bình quân liên ngân hàng, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp của các cá nhân được các tổ chức tín dụng đáp ứng kịp thời.
Từ tháng Ba, trước diễn biến của đồng USD tăng trên thị trường thế giới, thị trường phản ứng khá mạnh theo xu hướng đi lên theo hướng của đồng USD trên thị trường thế giới. Có nhiều ý kiến phân tích, nhận định nhưng cũng có những luồng ý kiến khác nhau. Có luồng ý kiến cho rằng, Ngân hàng Nhà nước cần nới “room” tỷ giá cho năm 2015 để khuyến khích xuất khẩu nhưng cũng có ý kiến cho rằng không nhất thiết phải nới rộng biên độ điều chỉnh.
Tuy nhiên, với thực tế thị trường tiền tệ quốc tế biến động hàng ngày, thì việc theo dõi sát diễn biến của thị trường là việc cần thiết trước khi quyết định chính sách. Và ngày 7/5, Ngân hàng Nhà nước đã điều chỉnh tăng nốt 1% tỷ giá bình quân liên ngân hàng nhằm chủ động dẫn dắt thị trường giúp các doanh nghiệp yên tâm khi điều chỉnh kế hoạch kinh doanh của mình đến cuối năm 2015.
- Tuy nhiên, sau khi Ngân hàng Nhà nước hai lần điều chỉnh tỷ giá lần thứ 2 thị trường có tâm lý băn khoăn, lo lắng vì Ngân hàng Nhà nước đã điều chỉnh hết "room” điều chỉnh cho năm nay. Vậy từ nay tới cuối năm định hướng điều hành tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước như thế nào thưa bà?
Phó Thống đốc Nguyễn Thị Hồng: Qua phân tích, đánh giá nhiều khía cạnh tác động của tỷ giá và đứng trên quan điểm tổng thể lợi ích của quốc gia, không hướng đến mục tiêu duy nhất nào cả, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục định hướng cả năm 2015 sẽ điều hành trong phạm vi biên độ 2% như đã định hướng đề ra từ đầu năm vì những lý do sau.
Đầu tiên, việc phá giá ở mức cao sẽ mang lại lợi ích cho những nhà xuất khẩu, nhưng đối với những ngành sản xuất hàng xuất khẩu phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ nước ngoài sẽ chịu tác động bất lợi khi giá nhập khẩu đầu vào tính bằng đồng nội tệ gia tăng ( như đối với ngành dệt may, gỗ, da giày); trường hợp phá giá để có lợi ích cho nhóm bà con nông dân khi xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm, thủy sản nhưng lại làm cho đông đảo bà con nông dân phải chịu giá cao khi mua phân bón, thuốc trừ sâu, các thiết bị, công cụ sản xuất nông nghiệp…;
Chưa kể đến một thực tế là hàng xuất khẩu của Việt Nam thường bán ở mức giá thấp hơn nhưng năng lực cạnh tranh của hàng xuất khẩu Việt Nam trên thị trường thế giới hiện ở mức thấp do giá trị sử dụng không vượt trội, chất lượng hàng hóa thấp, ít có cải tiến, nâng cao phẩm cấp, mẫu mã, chất lượng.... Với thực trạng này, việc điều chỉnh tỷ giá để nâng cao năng lực cạnh tranh về giá có thể cải thiện xuất khẩu nhưng không dễ cải thiện được nhiều.
Ngoài ra, việc điều chỉnh tăng tỷ giá vượt biên độ định hướng đề ra sẽ làm gia tăng nghĩa vụ nợ nước ngoài của Chính phủ, ảnh hưởng tới việc kiểm soát nợ công khi đang ở sát ngưỡng 65% GDP. Đối với các khoản nợ doanh nghiệp cũng sẽ bị tăng nghĩa vụ trả nợ đối với các khoản vay nợ nước ngoài của doanh nghiệp.
Về lạm phát, mặc dù mức lạm phát hiện tại vẫn đang trong tầm kiểm soát, tuy nhiên không thể chủ quan tới lạm phát khi giá dầu tăng trở lại (giá dầu tăng trở lại ở mức trên 60 USD/thùng, cao hơn mức 47 USD/thùng vào tháng 1/2015), chưa kể lạm phát còn chịu tác động trễ của chính sách tiền tệ hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế trong thời gian qua, cũng như xu hướng đang tăng trở lại của tín dụng đối với nền kinh tế.
Đặc biệt, tỷ giá được Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh tăng liên tục trong những năm qua (ngay cả thời gian đồng USD giảm giá, thì tỷ giá của VND/USD vẫn luôn được điều chỉnh tăng), mức điều chỉnh cao nhất là năm 2011 (tăng 9,3%), sau đó mỗi năm tăng từ 1-2%/năm, bởi vậy VND không còn bị đánh giá quá cao như thời gian trước đây. Một nghiên cứu của nhóm chuyên gia IMF trong thời gian qua cũng cho thấy tỷ giá VND/USD hiện trong vùng phù hợp (aligment), chưa có dấu hiệu bị đánh giá sai (mis-aligment).
Từ đầu năm đến nay, hệ thống các tổ chức tín dụng vẫn tiếp tục mua ròng ngoại tệ từ tổ chức kinh tế và cá nhân; với cách thức điều hành chính sách tiền tệ, tỷ giá theo hướng nâng cao lợi ích nắm giữ của VND sẽ tiếp tục khuyến khích các tổ chức và cá nhân bán ngoại tệ cho hệ thống các tổ chức tín dụng.
- Xin cảm ơn Phó Thống đốc!
