Điện Mặt Trời phân tán bao gồm điện Mặt Trời áp mái và điện Mặt Trời kết hợp với sản xuất nông nghiệp là giải pháp đa lợi ích, có lợi cho cả Nhà nước, người dân lẫn nhà đầu tư và ngành điện. Đồng bằng sông Cửu Long có tiềm năng rất lớn để triển khai “mỏ vàng mới lộ.”
Hiệu quả từ dự án “Ấp xanh trên núi Cấm”
Theo ông Trương Kiến Thọ, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh An Giang, địa phương có 10 dự án nhà máy điện Mặt Trời với tổng công suất 1.800MWp. Hiện tại tỉnh có 4 nhà máy đã hoạt động với công suất 214MWp; đến cuối năm 2020 sẽ có một số nhà máy hoàn thành, công suất sẽ thêm 320MWp. Còn điện mái nhà, đến tháng đầu 11 vừa qua đã có 37MWp nối lưới.
Đồng thời, An Giang đang xây dựng dự án sử dụng năng lượng tái tạo gắn với sản xuất nông nghiệp. Tới năm 2025, tỉnh sẽ chuyển 30.000ha trong số 230.000ha đất lúa sang trồng cây trái và nuôi thủy sản. Trong đó, các huyện Tịnh Biên, Tri Tôn, Châu Phú, An Phú, Tân Châu… sẽ khuyến khích áp dụng các mô hình gắn sản xuất với sử dụng điện Mặt Trời.
Tiếp đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn An Giang còn triển khai dự án nông nghiệp công nghệ cao có sử dụng điện Mặt Trời ở những vùng khó khăn về điện và những vùng nuôi thủy sản cần nhiều điện với một phần vốn hỗ trợ từ Chương trình nông thôn mới.
Hiện tại tỉnh đã có 20 mô hình, công suất từ 1-5Wp/mô hình, có nơi sẽ nâng lên 20-30Wp/mô hình như nuôi cá theo công nghệ trong ao, sử dụng sủi bọt khí; trang trại gà ở Châu Phú... Một số thương hiệu lớn như True Milk, Nam Việt… cũng đang làm dự án đầu tư trang trại bò sữa, nuôi cá tra với nguồn điện Mặt Trời tại chỗ.
Chia sẻ với phóng viên TTXVN, ông Chau Khonh, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã An Hảo, huyện Tịnh Biên, cho biết: “Dự án của Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh đã giúp nhiều cho bà con trên ấp Vồ Bà có ánh sáng điện trong sinh hoạt gia đình, nhất là các em nhỏ có điện để học bài; có đèn đường từ dưới núi lên góp phần đảm bảo an ninh trật tự. Tới đây, xã sẽ cùng Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh truyền thông mạnh hơn để mở rộng dự án, giúp bà con biết gắn việc sử dụng điện Mặt Trờivới sản xuất, tăng thêm thu nhập và bảo vệ môi trường.”
Theo ông Phạm Ngọc Nhàn, người quản lý Chương trình Tăng trưởng xanh của Phát triển sáng tạo xanh tại Đồng bằng sông Cửu Long, trên ấp Vồ Bà cũ có toàn bộ 85 hộ lắp điện Mặt Trời với chi phí 3,5 triệu đồng/hộ, trong đó Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh hỗ trợ 35% chi phí.
[Phát triển năng lượng tái tạo ở ĐBSCL: Những điểm nghẽn cơ chế]
Từ tháng Bảy năm nay, hơn 100 hộ khác từ ấp Rau Tần nhập vào ấp Vồ Bà. Ấp Vồ Bà mới có thêm 27 hộ sử dụng điện Mặt Trời với chi phí hạ xuống còn 3 triệu đồng/hộ, Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh hỗ trợ 50% kinh phí. “Tới đây, dự án vẫn tiếp tục với số hộ còn lại ở ấp Vồ Bà. Ngoài hỗ trợ kinh phí, Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh còn hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn cho bà con thực hiện việc này,” ông Nhàn cho biết.
Trong số hơn 112 hộ đã lắp điện Mặt Trời ở ấp Vồ Bà có hộ ông Đoàn Văn Tiền ở dưới chân chùa Phật Nhỏ, nằm ở lưng chừng núi Cấm.
Ông Tiền chia sẻ: “Con đường núi xuống trung tâm xã được Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh tài trợ 52 cây đèn đường, thuận tiện đi lại vào ban đêm. Tham gia dự án của Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh, gia đình tôi chỉ phải đóng 50% chi phí. Hệ thống này rất tiện lợi và dễ sử dụng, chỉ cần lắp pin lên mái nhà, nối dây điện với bình ắc quy là có thể dùng được. Hiện nhà tôi có 20 tấm pin, mỗi ngày tích được hơn 2.000 W, tiết kiệm được hơn 100.000 đồng. Dự án này giúp tiết kiệm rất nhiều chi phí vì lúc trước tôi phải chạy máy dầu phục vụ nước sinh hoạt cho du khách ghé nghỉ trưa, nhưng giờ nhà tôi dùng điện cho tivi, quạt máy, bóng đèn và bơm nước.”
Trên dốc núi gần nhà ông Tiền là nhà ông Đặng Văn Phước, ngoài làm vườn, trồng dâu, bơ và sầu riêng, hai vợ chồng ông chạy thêm xe ôm phục vụ khách du lịch viếng chùa trên núi Cấm. “Trước nhà tôi lắp một miếng pin điện Mặt Trời 145W hết hơn 3 triệu đồng, sau dự án Phát triển sáng tạo xanh hỗ trợ 50% chi phí thì tôi lắp thêm 6 miếng nữa với 3 bình ắc quy. Trước tôi dùng đèn dầu, giờ dùng 13 bóng đèn led, tivi, quạt điện. Ngày nắng thì sử dụng thoải mái cả ngày lẫn đêm, mưa thì không dùng được,” ông Phước nói.
Tới năm 2022, theo ông Phạm Ngọc Nhàn, Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh đang tiếp tục triển khai dự án “Ấp xanh trên núi Cấm” khuyến khích bà con sử dụng năng lượng tái tạo trong sản xuất, kinh doanh, bảo vệ môi trường và có lối sống xanh.
“Trong sản xuất và kinh doanh, người dân có thể sử dụng đèn điện Mặt Trời nuôi gà, sấy nông sản, máy bơm tưới nhỏ giọt, ủ phân hữu cơ… phục vụ làm rẫy, làm du lịch. Với mục tiêu bảo vệ môi trường, dự án sẽ hướng dẫn người dân phân loại rác, làm xanh tuyến đường giao thông, trồng cây quanh nhà vì họ đã từng đốn bỏ nhiều cây xanh. Kinh phí của dự án này là 465.000 euro do Tổ chức Bánh mì cho thế giới tài trợ,” ông Nhàn chia sẻ.
Cần nhân rộng nhiều mô hình tăng trưởng xanh
Ông Phạm Ngọc Nhàn cho biết ở vùng Đồng bằng Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh còn kết hợp hoạt động với địa phương và doanh nghiệp. Điển hình như mô hình kết hợp năng lượng Mặt Trời với sản xuất nông nghiệp tại hộ của ông Chau Khonh (dân tộc Khmer) ở ấp An Hòa, xã Châu Lăng, huyện Tri Tôn. Công suất điện ở đây là 40kWp, dự án trị giá 880 triệu đồng do Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh và Công ty Ý thức khí hậu (Climate Sense) thực hiện.
“Mô hình này được thiết kế dạng nhà kính, có mái che lắp pin Mặt Trời, dưới đất nông dân sẽ trồng rau ăn lá. Diện tích đất ở mô hình này là 1.000 m2. Dự kiến, công trình sẽ được hoàn thành lắp đặt vào cuối tháng 12 này. Sản lượng điện bán cho EVN là khoảng 100 triệu đồng/năm,” ông Nhàn cho biết.
Theo bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc điều hành Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh, hiện đã có thêm khoảng 300 hộ gia đình ở huyện Tri Tôn được hỗ trợ lắp đặt điện Mặt Trời mái nhà. Mô hình sản xuất nông nghiệp kết hợp điện Mặt Trời đang được triển khai. Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh cũng đang mở rộng hợp tác với Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh An Giang để hỗ trợ các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ, ứng dụng năng lượng tái tạo cải thiện thu nhập.
Ngay dưới chân núi Cấm là Nhà máy điện Mặt Trời Sao Mai thuộc Tập đoàn Sao Mai với một “cánh đồng điện Mặt Trời”chạy dài theo vách núi.
Giới thiệu với phóng viên, ông Nguyễn Văn Trung, cán bộ kỹ thuật của nhà máy, cho biết: “Nhà máy vừa hoàn thiện giai đoạn cuối vào tháng 11 vừa qua, công suất giai đoạn đầu đã hòa lưới là 104MWp, giai đoạn này thêm 106MWp. Dự án có cánh đồng năng lượng Mặt Trời và 4 trạm biến áp, rộng 275ha được khởi công từ năm 2019 với tổng vốn đầu tư khoảng 6.000 tỷ đồng.
Sau khi năng lượng Mặt Trời được hòa lưới điện, Tập đoàn Sao Mai sẽ sử dụng diện tích đất bên dưới dàn pin để trồng những loại cây phù hợp. Ngoài ra, hiện lãnh đạo Tập đoàn đang đầu tư thêm hạng mục du lịch để mở tour cho du khách tìm hiểu về năng lượng sạch gắn với nghề nông.”
Theo ông Thọ, với quy mô kinh tế hộ, có những loại cây không cần nắng nhiều như măng tây, khoai mỳ… sẽ phù hợp để trồng dưới dàn pin điện Mặt Trời. Ở vùng thủy sản, dự án đi vào những mô hình nuôi cá lóc, cá tra... Người dân có thể kết hợp bán điện trên nền sản xuất này, vừa tăng thu nhập được 20%, vừa bảo vệ môi trường. Ngoài ra, hộ dân có thể phát triển trang trại để tạo cảnh quan sinh thái và bán điện.
“Chúng tôi sẽ tham mưu cho tỉnh ra chủ trương hỗ trợ tín dụng người dân và xây dựng hạ tầng để kết hợp phát triển dự án. Đồng thời, chúng tôi mong muốn Chính phủ có hỗ trợ mạnh hơn cho người dân ở những vùng đất kém hiệu quả để họ đầu tư kết hợp giữa sản xuất với sử dụng điện Mặt Trời thân thiện với môi trường,” ông Thọ chia sẻ./.