Tư tưởng lợi ích theo địa giới hành chính vẫn còn tồn tại với hiện tượng mỗi địa phương là một nền kinh tế. Điều này dẫn đến việc liên kết phát triển vùng ít được quan tâm, thậm chí các địa phương còn cạnh tranh với nhau, làm triệt tiêu lợi thế của toàn vùng. Đây là một trong số những hạn chế vẫn đang tồn tại khiến cho kinh tế-xã hội của các vùng kinh tế nói chung, Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung nói riêng chưa thực sự được như kỳ vọng.
Nhận định này được nhiều đại biểu đưa ra tại Tọa đàm khoa học "Liên kết phát triển Vùng kinh tế trọng điểm trong bối cảnh mới" do Ban Chỉ đạo tổng kết Nghị quyết 39-NQ/TW phối hợp với Tỉnh ủy Quảng Nam tổ chức, ngày 1/7 với sự tham dự của 5 Bí thư tỉnh ủy thuộc khu vực kinh tế trọng điểm miền Trung (Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định).
Chưa được trao quyền
Ông Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo đánh giá mặc dù kinh tế từng địa phương vẫn duy trì được mức tăng trưởng cao trong thời gian dài, song quy mô nền kinh tế Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung còn tương đối nhỏ và chiếm tỷ trọng khá thấp trong nền kinh tế Việt Nam.
Theo ông, thu nhập bình quân đầu người tại các địa phương này thấp hơn so với trung bình của cả nước. Trong đó, nông nghiệp phát triển chưa bền vững, hiệu quả chưa cao, cơ cấu chuyển dịch chậm, chưa rõ nét. Do đó, một số địa phương tuy có số thu ngân sách lớn nhưng còn phụ thuộc nhiều vào một số doanh nghiệp lớn đóng trên địa bàn…
Trưởng Ban Kinh tế Trung ương cho rằng có rất nhiều nguyên nhân, tuy nhiên một trong những nguyên nhân chính xuất phát từ việc liên kết phát triển vùng còn nhiều hạn chế.
Cụ thể, ông Trần Tuấn Anh chỉ ra liên kết vùng đang thiếu các hành lang pháp lý và cơ chế phối hợp, chế tài thực thi phù hợp. Hội đồng Vùng kinh tế trọng điểm chưa có địa vị pháp lý đầy đủ, không đủ nguồn lực để điều phối sự phát triển chung của vùng nên chưa có khả năng xây dựng định hướng, chiến lược, quy hoạch vùng.
Tọa đàm khoa học "Liên kết phát triển Vùng kinh tế trọng điểm trong bối cảnh mới" do Ban Chỉ đạo tổng kết Nghị quyết 39-NQ/TW phối hợp với Tỉnh ủy Quảng Nam tổ chức, ngày 1/7. (Ảnh: Vietnam+)Hội đồng này chưa được trao quyền trong việc quyết định các nguồn lực cho các dự án vùng. Vì vậy, sự liên kết, phối hợp giữa các địa phương trở nên rời rạc và hình thức, chưa tạo ra sức mạnh tổng hợp vùng. Trên thực tế, năng lực, tư duy và trình độ quản lý vùng chưa theo kịp sự phát triển. Do đó, hệ thống thông tin dữ liệu chung của vùng chưa được quan tâm cũng như thiếu sự phân công giữa các địa phương trong vùng. Một số tài nguyên, nguồn lực bị khai thác manh mún nên hiệu quả thấp; liên kết các ngành, lĩnh vực, sản phẩm chưa đa dạng, chưa chặt chẽ; kết nối hạ tầng giao thông, cảng biển, đường sắt, đô thị còn bất cập…
“Đặc biệt, tư tưởng lợi ích theo địa giới hành chính còn tồn tại. hiện tượng mỗi địa phương là một nền kinh tế dẫn đến liên kết phát triển ít được quan tâm, thậm chí còn cạnh tranh với nhau làm triệt tiêu lợi thế của toàn vùng,” ông Tuấn Anh nhấn mạnh.
Cần cơ chế ưu tiên
Trong khuôn khổ Tọa đàm, các Bí thư của Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định đề cập tới nhiều nội dung được cho là khó khăn, bế tắc nhất trong liên kết phát triển vùng.
Tuy một số nội dung còn có ý kiến khác nhau nhưng về cơ bản đều thống nhất: Thứ nhất, việc thành lập Hội đồng vùng hay Tổ điều phối vùng không phải là vấn đề quan trọng mà là thể chế, cơ chế để các tổ chức này hoạt động. Theo các đại biểu, khu vực miền Trung đã chủ động thành lập Ban điều phối vùng nhưng chỉ hoạt động thực chất được một thời gian, sau đó không phát huy được hiệu quả như kỳ vọng.
Thứ hai, cần có vai trò của Trung ương trong việc điều phối thì mới đủ thầm quyền, có hiệu lực, hiệu quả trong thực tiễn.
Thứ ba là xác định nguồn lực để đảm bảo cho Vùng Kinh tế trọng điểm, vì vậy phải có cơ chế để ưu tiên đột phá phát triển vùng trọng điểm, tạo sức lan tỏa và là động lực kích thích cho vùng kinh tế đã được xác định.
Thứ tư là quan tâm nghiên cứu phân lại vùng kinh tế trọng điểm. Song, bản thân 5 tỉnh, thành này không thể đủ sức để trở thành động lực cho cả khu vực miền Trung. Theo đó, có ý kiến đề xuất kết nối cả các tỉnh Tây Nguyên. Bởi, hiện nay mới chỉ liên kết các tỉnh theo trục dọc, chưa có liên kết ngang.
Trên cơ sở ghi nhận những ý kiến trao đổi, ông Trần Tuấn Anh đã giao Thường trực Tổ Biên tập chắt lọc kết quả từ tọa đàm để lựa chọn, tổng hợp đảm bảo phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ tổng kết và tham mưu cho Bộ Chính trị, Ban Bí thư các chủ trương, định hướng nhằm phát triển vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ nói chung cũng như liên kết phát triển vùng nói riêng trong thời gian tới./.
