Tại hội nghị triển khai Chiến lược năng lượng Hydrogen do Bộ Công Thương tổ chức ngày 22/2 tại Hà Nội, các ý kiến cho rằng việc ban hành chiến lược năng lượng hydrogen là hết sức cần thiết, mở ra không gian phát triển mới cho ngành năng lượng Việt Nam theo hướng Xanh, sạch và bền vững.
Tuy vậy, đây là lĩnh vực mới, do vậy cơ quan chức năng cần tập trung hoàn thiện các cơ chế chính sách, cũng như tận dụng ưu thế công nghệ phục vụ quá trình chuyển đổi năng lượng.
"Xây" lộ trình chuyển đổi phù hợp
Theo ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng Tái tạo, đối với ngành điện, một trong lĩnh vực có lượng phát thải khí nhà kính nhiều nhất do vậy việc chuyển đối sang nguồn năng lượng có nguồn gốc hydro là hết sức cần thiết.
Dẫn quyết định 500 về phê duyệt quy hoạch điện VIII cũng đặt ra lộ trình chuyển đổi các nhà máy nhiệt điện than sang các nguồng năng lượng Xanh, bền vững, ông Dũng cho hay, định hướng năm 2050, không còn sử dụng than để phát điện, chuyển hoàn toàn sang sinh khối/amoniac.
Tuy vậy, khó khăn nhất hiện nay là việc chuyển đổi khá lớn về công nghệ sang dùng hydro và khí amoniac, nhưng do giá thành sản xuất vẫn còn cao, vì vậy lộ trình chuyển đổi nhiên liệu cần phù hợp tính đến các yêu tố về công nghệ cũng như giá thành đối với nguyên liệu hydro.
Lợi thế sản xuất Hydrogen Xanh từ điện gió ngoài khơi
Để hydrogen sạch có thể phát triển và dần hoàn thiện tại Việt Nam, việc thực thi các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ là cần thiết nhằm đảm bảo tính cạnh tranh của các nguồn Hydrogen sạch.
Trong khi đó, ông Lý Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh Chiến lược thể hiện quyết tâm rất lớn của Chính phủ tại COP26 về chuyển đổi sang năng lượng Xanh, sạch và phù hợp với xu hướng phát triển của thế giới những năm tiếp theo.
"Chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng để xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp với điều kiện của Việt Nam cũng như pháp luật quốc tế," ông Hùng cho hay.
Về phía doanh nghiệp, ông Ngô Sơn Hải, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thông tin năm 2023 EVN đã chủ động giao tư vấn thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học về tổng quan thị trường hydro và dự báo phát triển thị trường hydro trên thế giới là cơ sở để tập đoàn xây dựng các bước tiếp theo.
Hiện EVN đang triển khai xây dựng lộ trình và giải pháp chuyển đổi năng lượng tại tập đoàn, trong đó có chuyển đổi các nhà máy truyền thống để chuyển sang phối trộn hydro.
Đại diện EVN kiến nghị xây dựng cơ chế hỗ trợ các dự án phát điện hydro, đảm bảo cạnh tranh với các lĩnh vực khác trong hệ thống. Hơn nữa, đây là lĩnh vực mới, cần phải xây dựng các hệ thống tiêu chuẩn về phát điện hydro nhằm đảm bảo an toàn trong thời gian tới.
Ông Nguyễn Văn Niệm, Phó Giám đốc Sở Công Thương Bến Tre cho rằng, hiện một số dự án đang trong quá trình chuẩn bị đầu tư song khung pháp lý và nghiên cứu phát triển nhiên liệu hydro Xanh vẫn còn nhiều bất cập, trong khi tiềm năng lĩnh vực này vẫn còn nhiều số liệu, đánh giá khác nhau, do vậy việc ban hành Chiến lược rất đúng thời điểm, với các mục tiêu tổng quát, khá toàn diện phù hợp với lộ trình phát triển năng lượng Quốc gia, Quy hoạch điện VIII…
Theo ông, các dự án sản xuất hydro chưa thể triển khai do các quy định, văn bản hướng dẫn thi hành chưa cụ thể. Đơn cử, để sản xuất hydro Xanh cần nguồn năng lượng tái tạo là điện gió và điện Mặt Trời, trong khi điện gió đã đóng khung trong quy hoạch điện VIII, còn điện tự sản, tự tiêu ở quy mô lớn vẫn chưa có cơ chế cụ thể…, chưa kể việc đặt mục tiêu đến 2030 sản xuất từ 100.000-500.000 tấn hydro là khó khả thi nếu các quy định chưa được sớm ban hành…
Vì vậy, ông kiến nghị cho triển khai thí điểm một vài dự án có quy mô vừa phải ở một số vùng tiềm năng mà không phải chờ các quy định cụ thể như đã nêu nhằm từng bước phát triển thị trường năng lượng hydro phù hợp và đồng bộ về quá trình sử dụng năng lượng đối với các lĩnh vực khác của nền kinh tế như sản xuất điện, giao thông, công nghiệp…
“Trên cơ sở kinh nghiệm thực tế từ các dự án này, cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ trong thời gian sau sẽ phát triển trên quy mô lớn hơn, khi các chính sách đã tương đối đầy đủ và có nhiều công nghệ hoàn thiện,” lãnh đạo Sở Công Thương Bến Tre nêu ý kiến.
Tập trung hoàn thiện khung pháp lý
Theo các nghiên cứu, đánh giá, hydrogen là năng lượng sạch, an toàn, nhiệt lượng cao và đang được xem là nguồn năng lượng ưu tiên phát triển nhằm thay thế cho các nguồn nhiên liệu hóa thạch trong tương lai. Đây cũng là nguồn năng lượng được dự báo sẽ chiếm tỷ lệ đáng kể trong tổng cơ cấu năng lượng của Việt Nam thời gian tới.
Bà Huỳnh Thị Kim Quyên, Tổng Giám đốc Tập đoàn The Green Solutions - nhà đầu tư sản xuất hydrogen đầu tiên của Việt Nam tại tỉnh Trà Vinh, cho rằng Việt Nam có hơn 3.260 km bờ biển dài, đây là một lợi thế rất lớn để phát triển năng lượng tái tạo.
“Tại sao chúng ta có thể tự tin về việc trở thành trung tâm phát triển hydro Xanh của châu Á, là bởi vì Việt Nam có nắng có gió, nước biển, đó là các nguyên liệu chủ yếu để sản xuất ra hydro Xanh và Việt Nam có hội tụ đầy đủ cả 3 yếu tố đó để sản xuất ra nguồn hydro Xanh bền vững…,” bà Quyên nhấn mạnh.
Chiến lược năng lượng hydogen của Chính phủ cũng đề xuất một loạt cơ chế, chính sách mới, gồm đa dạng hóa nguồn vốn, hình thức đầu tư, thu hút sự quan tâm đầu tư của các danh nghiệp ngoài nhà nước, sự hỗ trợ của các đối tác quốc tế; tăng cường đầu tư về khoa học công nghệ, phát triển nguồn nhân lực; áp dụng các công cụ thị trường thúc đẩy tăng trưởng Xanh, kinh tế carbon thấp, kinh tế tuần hoàn; ưu tiên đẩy mạnh hợp tác quốc tế và công tác truyền thông nhằm nâng cao nhận thức về lợi ích của nền kinh tế hydrogen và các chủ trương, chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng sạch đến toàn xã hội.
Ông Nguyễn Việt Sơn, Vụ trưởng Vụ Dầu khí Than (Bộ Công Thương) cho biết mục tiêu tổng quát của Chiến lược là nhằm phát triển hệ sinh thái năng lượng hydrogen của Việt Nam dựa trên năng lượng tái tạo, bao gồm sản xuất, lưu trữ, vận chuyển, phân phối, sử dụng trong nước và xuất khẩu với hạ tầng đồng bộ, hiện đại để góp phần đảm bảo an ninh năng lượng, thực hiện mục tiêu quốc gia về biến đổi khí hậu, tăng trưởng Xanh và mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 theo lộ trình và cam kết của Việt Nam trong chuyển đổi năng lượng bền vững, công bằng, công lý.
Về sản xuất năng lượng hydrogen, giai đoạn đến năm 2030, triển khai áp dụng công nghệ tiên tiến trên thế giới trong: sản xuất năng lượng hydrogen xanh tại Việt Nam; thu giữ/sử dụng carbon (CCS/CCUS) gắn với quá trình sản xuất năng lượng hydrogen từ các nguồn năng lượng khác (như than, dầu khí,...); phấn đấu công suất sản xuất hydrogen từ quá trình sử dụng năng lượng tái tạo và các quá trình khác có thu giữ carbon đạt khoảng 100.000-500.000 tấn/năm vào năm 2030. Phấn đấu công suất sản xuất hydrogen từ quá trình sử dụng năng lượng tái tạo và các quá trình khác có thu giữ carbon đạt khoảng 10-20 triệu tấn/năm vào năm 2050.
“Để thực hiện chiến lược, Bộ Công Thương đã ban hành Kế hoạch thực hiện Chiến lược năng lượng hydrogen và xây dựng 17 nhóm nhiệm vụ lớn giao cho các đơn vị cụ thể cho các đơn vị liên quan thực hiện,” ông Nguyễn Trường Sơn cho hay.
Tại hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen được phê duyệt là sự kiện rất quan trọng, nhưng đó mới chỉ là kết quả bước đầu. Do vậy, để tổ chức thực hiện thành công Chiến lược này, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, Bộ trưởng đề nghị các đơn vị chức năng có liên quan thuộc Bộ Công Thương khẩn trương tham mưu xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành các Kế hoạch cụ thể nhằm thực hiện các mục tiêu, giải pháp đề ra trong Chiến lược, bảo đảm thống nhất, đồng bộ trong quá trình tổ chức thực hiện.
Ông cũng yêu cầu các đơn vị phối hợp với các bộ, ngành liên quan tập trung nghiên cứu, tham mưu cho cấp có thẩm quyền kịp thời sửa đổi, bổ sung và ban hành mới các quy định, cơ chế chính sách liên quan, bảo đảm đồng bộ, khả thi, phù hợp với tình hình phát triển của đất nước và thông lệ quốc tế, góp phần hoàn thiện khung chính sách, pháp luật về lĩnh vực năng lượng hydrogen, đồng thời theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các dự án năng lượng hydrogen phù hợp với chức năng, nhiệm vụ quản lý Nhà nước của Bộ Công Thương, kịp thời tham mưu cho lãnh đạo Bộ giải quyết các khó khăn, vướng mắc phát sinh hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét giải quyết.
Tư lệnh ngành Công Thương đặc biệt nhấn mạnh tới vai trò của các tổ chức quốc tế trong việc chia sẻ kinh nghiệm, công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực năng lượng mới này.
“Cần có sự hợp tác với các đối tác nước ngoài, các tổ chức quốc tế, đối tác phát triển để chúng ta có thể tiếp cận công nghệ, chủ động đào tạo nguồn nhân lực, cũng như hợp tác trong việc sản xuất để bảo đảm rằng giá thành sản xuất nhiên liệu hydrogen ở mức hợp lý, kể cả phục vụ nhu cầu trong nước cũng như phục vụ nhu cầu xuất khẩu,” Bộ trưởng lưu ý thêm./.
