Nhân dịp Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Ngoại giao lần thứ XXVIII nhiệm kỳ 2020-2025, ông Phạm Bình Minh, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao có bài viết: "Phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng trong triển khai đồng bộ, toàn diện, hiệu quả nhiệm vụ chính trị của ngành Ngoại giao."
Trong 5 năm qua, bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có những biến động sâu sắc, tác động mạnh mẽ đến môi trường đối ngoại của Việt Nam, đặt ra nhiều vấn đề mới, thuận lợi và thách thức đan xen.
Đối ngoại đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, để phục vụ phát triển, hội nhập quốc tế và nâng cao vị thế đất nước.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định “công tác đối ngoại là một điểm sáng trong toàn bộ những thành tựu chung của đất nước” [1], và “ngành Ngoại giao đã đóng vai trò tiên phong trong thời bình, góp phần bảo vệ an ninh, độc lập và chủ quyền đất nước” [2].
Kết quả đó có được là nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, thường xuyên của Trung ương Đảng, trực tiếp là Bộ Chính trị, Ban Bí thư; sự điều hành chủ động, quyết liệt của Nhà nước, sự vào cuộc và triển khai tích cực của tất cả các cấp, các ngành, các địa phương. Trong đó có vai trò và những nỗ lực đóng góp của tập thể cán bộ, đảng viên làm công tác đối ngoại ở trong và ngoài nước.
Ngành Ngoại giao đã chủ động, sáng tạo triển khai các nhiệm vụ đối ngoại, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng và Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Ngoại giao lần thứ XXVII, nhiệm kỳ 2015-2020.
Đại hội Đảng bộ Bộ Ngoại giao lần thứ XXVIII, nhiệm kỳ 2020-2025 được tổ chức đúng vào dịp kỷ niệm 75 năm thành lập ngành Ngoại giao (28/8/1945-28/8/2020). Đây là hoạt động chính trị đặc biệt quan trọng của toàn ngành Ngoại giao, không chỉ nhằm kiểm điểm công tác lãnh đạo, chỉ đạo kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị và các mặt công tác xây dựng Đảng trong nhiệm kỳ, mà còn là dịp để nhìn lại chặng đường 75 năm triển khai thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng và tổng kết, đánh giá những đóng góp của công tác đối ngoại sau gần 35 năm Đổi mới; đồng thời xác định phương hướng, phát huy vai trò lãnh đạo của các cấp ủy đảng trong triển khai đồng bộ, toàn diện, hiệu quả nhiệm vụ chính trị của ngành.
[Tổng Bí thư: Tiếp tục đổi mới tư duy trong công tác đối ngoại]
Nhìn lại nhiệm kỳ 2015-2020, vai trò và tổ chức bộ máy của Đảng bộ Bộ Ngoại giao tiếp tục được tăng cường. Với việc hợp nhất Đảng bộ Ngoài nước, hiện nay Đảng bộ Bộ Ngoại giao quản lý hệ thống tổ chức đảng và đảng viên rất lớn cả ở trong và ngoài nước với nhiều tính chất đặc thù về môi trường, điều kiện và phương thức hoạt động. Khối lượng công việc của toàn ngành Ngoại giao cũng tăng lên rất nhiều so với trước; tính chất đa dạng và khẩn trương, nhiều vấn đề đối ngoại phức tạp, nhạy cảm.
Trên cơ sở quán triệt nghiêm túc, sâu sắc Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, ngay từ đầu nhiệm kỳ và tại các kỳ Hội nghị Ngoại giao năm 2016 và 2018, Đảng ủy Bộ Ngoại giao cùng với Ban cán sự đảng Bộ đã lãnh đạo, chỉ đạo các tổ chức đảng giữ vững vai trò lãnh đạo, thực hiện hiệu quả chức năng quản lý các tổ chức đảng và đảng viên, góp phần triển khai hiệu quả đường lối đối ngoại, hội nhập quốc tế của Đảng và Nhà nước ta với những kết quả quan trọng:
Việc thể chế hóa và cụ thể hóa đường lối đối ngoại của Cương lĩnh năm 2011 (sửa đổi) và Đại hội XII của Đảng đạt được nhiều kết quả quan trọng, đóng góp tích cực vào công tác tham mưu, đề xuất cho Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Chính phủ nhiều chiến lược, nghị quyết, đề án lớn về đối ngoại [3], góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định thuận lợi cho phát triển, xử lý ổn thỏa các vấn đề phát sinh.
Quan hệ với các nước, nhất là các nước láng giềng, khu vực và các nước lớn tiếp tục được củng cố và đi vào chiều sâu, thực chất, tạo dựng được khuôn khổ quan hệ ổn định, bền vững. Công tác đối ngoại đã đóng góp quan trọng vào việc giữ vững chủ quyền biển đảo và toàn vẹn lãnh thổ, củng cố môi trường hòa bình, ổn định. Hội nhập quốc tế và công tác ngoại giao kinh tế được đẩy mạnh, thu hút thêm nhiều nguồn lực phục vụ phát triển đất nước. Đối ngoại đa phương được nâng tầm, từ chủ động tích cực tham gia sang từng bước đóng góp xây dựng, định hình các thể chế đa phương.
Trong nhiệm kỳ vừa qua, ta đã triển khai nhiều sự kiện đối ngoại quan trọng, nổi bật như hoàn thành năm Chủ tịch APEC Việt Nam-2017, Hội nghị Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN năm 2018, tổ chức thành công Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều lần 2 năm 2019. Việt Nam trúng cử Ủy viên Không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021 với số phiếu cao kỷ lục.
Bộ Ngoại giao đã đóng góp thúc đẩy hình thành, ký kết và và triển khai hiệu quả Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP); thúc đẩy đàm phán và chủ trì vận động chính trị - ngoại giao để ký chính thức và phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ Đầu tư Việt Nam – EU (EVIPA). Hiện nay, chúng ta đang đảm nhiệm tốt vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020 và Ủy viên Không thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021.
Công tác bảo hộ công dân và vận động cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài được triển khai kịp thời, hiệu quả. Ta đã chủ động, kiên quyết đấu tranh trong lĩnh vực dân chủ, nhân quyền, tôn giáo, vừa giữ vững được ổn định chính trị-xã hội trong nước, vừa thông tin, đối thoại nhằm tăng cường hiểu biết và thu hẹp bất đồng.
Công tác ngoại giao văn hóa và thông tin đối ngoại được triển khai với nhiều đổi mới về hình thức và nội dung, nâng cao hiệu quả, hiệu ứng quảng bá về đất nước, văn hóa, con người và truyền thống tốt đẹp của Việt Nam. Bộ Ngoại giao đã chủ động, tích cực hỗ trợ công tác ngoại vụ địa phương, góp phần phát huy vai trò của trụ cột đối ngoại nhân dân trong công tác đối ngoại của Đảng và Nhà nước.
Mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân ta với các đảng tiến bộ, các đảng tham chính, cầm quyền, Nhà nước và nhân dân các nước, vùng lãnh thổ trên thế giới được củng cố và phát triển. Ta đã phối hợp chặt chẽ giữa các trụ cột đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân, kiện toàn và triển khai hiệu quả cơ chế phối hợp quốc phòng-an ninh-đối ngoại, góp phần nâng cao hiệu quả và sức mạnh tổng thể trên mặt trận đối ngoại.
Những thành tựu đó là minh chứng cho đường lối đối ngoại đúng đắn của Đảng, Nhà nước và là kết quả của công tác lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Ban cán sự đảng Bộ, Đảng ủy Bộ Ngoại giao trong thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Trọng trách mới trong bối cảnh mới
Trong thời gian tới, dự báo tình hình thế giới và khu vực sẽ tiếp tục biến chuyển rất nhanh, khó lường. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột cục bộ, các nguy cơ an ninh sẽ tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức với tính chất phức tạp, gay gắt hơn trước. Kinh tế thế giới khó khăn hơn do các rủi ro nội tại cũng như tác động của đại dịch COVID-19. Các thách thức an ninh phi truyền thống như dịch bệnh, biến đổi khí hậu, an ninh nguồn nước, an ninh mạng... tiếp tục gia tăng.
Tuy nhiên, hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là khát vọng và nỗ lực chung của toàn nhân loại. Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế dù gặp những trở ngại, thách thức, nhưng vẫn là xu thế khách quan. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ, thúc đẩy định hình kỷ nguyên số, chuyển đổi số, kinh tế số, xã hội số… mang đến thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội to lớn đối với mọi quốc gia, dân tộc.
Ở trong nước, sau 35 năm đổi mới, thế và lực, sức mạnh tổng hợp quốc gia, uy tín quốc tế của đất nước ngày càng được nâng cao, tạo ra những tiền đề quan trọng để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vai trò lãnh đạo của Đảng, lòng tin của nhân dân với Đảng gia tăng.
Những thành công và kinh nghiệm trong nhiệm kỳ vừa qua là cơ sở để Bộ Ngoại giao tiếp tục phát huy và đóng góp quan trọng vào những thành tựu chung của đối ngoại đất nước. Đảng bộ Bộ Ngoại giao nhiệm kỳ 2020-2025 xác định trọng tâm cũng là chủ đề của Đại hội lần thứ XXVIII “Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, góp phần xây dựng ngành ngoại giao năng động, sáng tạo, hiệu quả, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc."
Đảng bộ cần tập trung lãnh đạo các cấp ủy, tổ chức đảng quán triệt và triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, nhất là các nhiệm vụ đối ngoại trọng tâm được Đại hội xác định. Đối ngoại cần tiếp tục phát huy vai trò tiên phong trong việc giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, tranh thủ tối đa các nguồn lực bên ngoài để phát triển, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước. Hơn lúc nào hết, công tác xây dựng Đảng và nhiệm vụ chính trị của ngành Ngoại giao phải gắn bó chặt chẽ, các cấp ủy đảng cần tập trung trí lực, tranh thủ cơ hội, khắc phục khó khăn. Toàn thể cán bộ, đảng viên Đảng bộ cần nâng cao quyết tâm chính trị, triển khai đồng bộ, toàn diện, hiệu quả các nhiệm vụ trọng tâm của công tác đối ngoại, cụ thể:
Thứ nhất, triển khai hiệu quả các Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, hiệu quả. Chủ động, tích cực đóng góp vào nỗ lực chung của cả nước thực hiện thắng lợi Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 2021-2025 và Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 2021-2030. Không ngừng đổi mới tư duy, đánh giá đúng tình hình, tham mưu đúng và trúng, tận dụng và kiến tạo cơ hội trong đối ngoại.
Thứ hai, tích cực thúc đẩy đưa các mối quan hệ song phương với các đối tác, đặc biệt là các đối tác ưu tiên, chủ chốt đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững, tăng mức độ đan xen lợi ích với các đối tác ưu tiên, đồng thời chú trọng củng cố quan hệ với các nước bạn bè truyền thống và phát triển quan hệ với các đối tác mới, đối tác tiềm năng.
Thứ ba, bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, đặc biệt là an ninh chủ quyền biển đảo và các lợi ích chiến lược, chính đáng của ta ở Biển Đông phù hợp với luật pháp quốc tế, quán triệt phương châm giữ nước từ sớm, từ xa, giữ nước từ khi nước còn chưa nguy.
Thứ tư, đẩy mạnh hội nhập quốc tế sâu rộng và toàn diện. Tranh thủ tối đa nguồn lực bên ngoài phục vụ phát triển đất nước, đẩy mạnh ngoại giao phục vụ phát triển với phương châm lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Thứ năm, chủ động tham gia và phát huy vai trò của Việt Nam tại các cơ chế đa phương, các khuôn khổ hợp tác khu vực và quốc tế; đóng vai trò nòng cốt, dẫn dắt, hòa giải tại các diễn đàn, tổ chức đa phương có tầm quan trọng chiến lược đối với đất nước, phù hợp với khả năng và điều kiện cụ thể theo tinh thần của Chỉ thị 25 của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030; góp phần phục vụ thiết thực các lợi ích an ninh và phát triển, nâng cao vị thế đất nước.
Thứ sáu, tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác bảo hộ công dân, công tác người Việt Nam ở nước ngoài, đổi mới nội dung và hình thức thông tin truyền thông đối ngoại và phát huy hơn nữa vai trò của ngoại giao văn hóa trong việc nâng cao sức mạnh mềm, góp phần tăng cường sức mạnh tổng hợp của đất nước.
Thứ bảy, xây dựng nền ngoại giao hiện đại, chủ động, sáng tạo, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; kiện toàn tổ chức bộ máy và xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp, có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành tuyệt đối với lý tưởng của Đảng và lợi ích của dân tộc; thích ứng năng động trước biến chuyển của tình hình, đáp ứng yêu cầu của công tác đối ngoại trong thời kỳ hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng.
Nhiệm kỳ 2020-2025 với dấu mốc Đảng bộ Bộ Ngoại giao đảm trách nhiệm vụ công tác đảng ngoài nước hết sức quan trọng. Đất nước đang ở trong giai đoạn hội nhập sâu rộng và toàn diện, nhiệm vụ đặt ra cho ngành ngoại giao nặng nề hơn trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực tiếp tục biến động phức tạp, khó lường.
Đại hội Đảng bộ Bộ Ngoại giao lần thứ XXVIII, nhiệm kỳ 2020-2025 sẽ tập trung trí tuệ tìm giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên; đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo và cách thức tổ chức hoạt động phù hợp với điều kiện hoạt động ở cả trong và ngoài nước. Nhiệm vụ chính trị đối ngoại càng lớn, nặng nề, khó khăn, thì công tác xây dựng Đảng càng cần phải chú trọng, vững vàng về chính trị tư tưởng, thống nhất về ý chí và hành động, chặt chẽ về tổ chức để lãnh đạo toàn Ngành hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước giao phó cho Bộ Ngoại giao.
Với tinh thần chào mừng 75 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, với bề dày truyền thống 75 năm của ngành Ngoại giao, toàn thể cán bộ, đảng viên Bộ Ngoại giao quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Nghị quyết và Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Bộ Ngoại giao lần thứ XXVIII, giữ vững danh hiệu Đảng bộ trong sạch vững mạnh toàn diện, góp phần xứng đáng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa./.
[1] Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Ngoại giao 30 (8/2018).
[2] Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Ngoại giao 29 (8/2016).
[3] Nghị quyết Trung ương 6 về thực hiện hiệu quả tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế và bảo đảm ổn định chính trị-xã hội trong bối cảnh Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại thế hệ mới (năm 2016); Chiến lược hội nhập quốc tế đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030 (năm 2016); Chỉ thị 25 của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030 (năm 2018); Nghị quyết về chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (năm 2018); các Đề án lớn về quan hệ đối tác chiến lược và đối tác toàn diện với các nước./.