Ngày 16/12, Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF) công bố báo cáo điều tra loài tại khu vực Tiểu vùng sông Mekong mở rộng năm 2023, trong đó ghi nhận 112 loài mới tại Việt Nam (trong số này có tới 106 loài đặc hữu, tức không hoặc chưa tìm thấy ở nơi nào khác ngoài lãnh thổ Việt Nam).
Báo cáo trên tập hợp công trình nghiên cứu của hàng trăm nhà khoa học từ các trường đại học, tổ chức bảo tồn và viện nghiên cứu trên khắp thế giới - những người đã trực tiếp nghiên cứu và phát hiện ra 173 loài thực vật có mạch, 26 loài bò sát, 17 loài lưỡng cư, 15 loài cá và 3 loài động vật có vú ở các quốc gia gồm Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam.
Với 234 loài mới trên, tổng số các loài mới đã được phát hiện tại khu vực Tiểu vùng sông Mekong mở rộng kể từ năm 1997 đến nay là 3.623 loài.
Theo ông Chris Hallam, Quản lý Chương trình các Loài hoang dã của WWF châu Á-Thái Bình Dương, mỗi cá thể là một mảnh ghép quan trọng của một hệ sinh thái khoẻ mạnh và là “viên ngọc quý” trong di sản thiên nhiên phong phú của khu vực. Các loài được phát hiện bằng nhiều cách khác nhau.
Một số loài được tìm thấy trong các chuyến khảo sát thực địa, sau đó được lưu giữ tại các bảo tàng lịch sử tự nhiên và vườn bách thảo trong nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ - trước khi chúng được phân tích và xác định. Trong khi đó, một số loài khác được phát hiện thông qua hoạt động thương mại, bao gồm nhiều loài phong lan và cá cảnh.
Phát động chiến dịch truyền thông ‘Ngừng ăn thịt thú rừng, góp thiện cho đời’
Chiến dịch truyền thông “Ngừng ăn thịt thú, góp thiện cho đời” được phát động nhằm kêu gọi toàn dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương, cùng hành động vì động vật hoang dã, đa dạng sinh học.
Chuyên gia Gernot Vogel, một trong những nhà nghiên cứu tham gia vào các phát hiện được nêu trong báo cáo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của những khám phá trên, bởi các loài mới phát hiện như “ký ức về sự sống trên hành tinh của chúng ta.”
Trong đó một số loài nổi bật được phát hiện, bao gồm: Một loài gừng có rễ giống mùi quả xoài; một loài cá chạch hồng, mới được khoa học mô tả mặc dù chúng rất phổ biến trong ngành thương mại cá cảnh; một loài kỳ nhông cá sấu màu cam sáng, sống ở độ cao từ 1.800m đến 2.300m so với mực nước biển; một loài chuột chù chỉ nặng 8gr; một con nhím lông mềm có răng nanh sắc nhọn.
Ông Nguyễn Văn Trí Tín, Quản lý Chương trình Bảo tồn Đa dạng sinh học của WWF-Việt Nam, cho rằng các nước trong khu vực cần phải hành động khẩn trương để đảm bảo rằng các loài vừa được phát hiện không bị biến mất, do mất sinh cảnh, buôn bán bất hợp pháp hay bị khai thác quá mức.
“Mỗi loài là một mắt xích không thể thiếu trong mạng lưới sự sống, đóng vai trò hỗ trợ chức năng hệ sinh thái, sinh kế và văn hóa của chúng ta. Tại Việt Nam, việc bảo vệ những loài mới và môi trường sống của chúng không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức bảo tồn mà còn là trách nhiệm chung để gìn giữ di sản thiên nhiên quốc gia cho các thế hệ mai sau,” ông Tín nói.
Trước đó, Báo cáo Sức sống Hành tinh đã chỉ ra đa dạng sinh học tại Tiểu vùng sông Mekong mở rộng đang đối mặt với áp lực nghiêm trọng do mất và suy thoái sinh cảnh, khai thác quá mức, bao gồm cả nạn buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp, biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, các loài xâm lấn và dịch bệnh.
Để ngăn chặn sự suy giảm của các loài hoang dã, các nước cần có sự hợp tác chặt chẽ với các cộng đồng, chính phủ và các bên liên quan nhằm hiểu rõ hơn về các loài, thúc đẩy các nỗ lực bảo tồn, và giải quyết những mối đe dọa nghiêm trọng như tội phạm liên quan đến động vật hoang dã và khai thác tài nguyên quá mức.
Khu vực Tiểu vùng sông Mekong mở rộng bao gồm Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam và Trung Quốc (với 2 tỉnh đại diện là Vân Nam và Quảng Tây) - là một phần của “điểm nóng” đa dạng sinh học. Đây là nơi sinh sống của các loài mang tính biểu tượng toàn cầu và có nguy cơ tuyệt chủng.
Trong nỗ lực khám phá các môi trường sống tự nhiên xa xôi và sàng lọc các mẫu vật được bảo quản từ nhiều thập kỷ trước tại các bảo tàng lịch sử tự nhiên và vườn bách thảo trên khắp thế giới, hàng năm, các nhà nghiên cứu đều ghi nhận thêm nhiều loài mới. Tính đến nay, tổng số loài thực vật, cá, lưỡng cư, bò sát, chim và động vật có vú trong khu vực là 3.624 loài./.