Bảo tàng tỉnh Yên Bái vừa mới chuyển về lưu giữ và triển lãm một khẩu súng thần công thời Minh Mạng năm thứ 20 (1839).
Khẩu thần công này được Công ty trách nhiệm Hữu hạn Đồng Tiến có trụ sở đóng tại thị trấn Yên Bình, huyện Yên Bình (Yên Bái) phát hiện hồi đầu tháng 4/2014 trong lúc đang thi công gói thầu xây kè chống sạt lở bờ sông Hồng tại tổ 24B, phường Nguyễn Phúc, thành phố Yên Bái ở độ sâu khoảng 2,5m.
Khi phát hiện, ban cán bộ, công nhân và ban chỉ huy công trường nghi là “bom” nên đã báo ngay sự việc lên các cấp chính quyền sở tại, Ban chỉ huy Quân sự Thành phố và cơ quan chuyên môn văn hóa tỉnh đến hiện trường để xem xét, thẩm định, giải quyết.
Theo ông Lý Kim Khoa, Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Yên Bái thì ngay sau khi trực tiếp xem xét, các cán bộ chuyên môn Bảo tàng tỉnh Yên Bái đã xác định ngay được đây là khẩu súng thần công được đúc vào năm Minh Mạng thứ 20 (1839).
Bằng chứng là trên khẩu súng này đã đúc nổi năm sản xuất bằng chữ Hán “Minh mệnh Nhị Thập Niên chế" (nghĩa là năm Minh Mạng năm thứ 20 thì chế tạo). Chữ được khắc nằm dài trên thân súng, các chữ còn nguyên vẹn, rõ nét, dễ đọc. Súng dài 1,55m, được đúc bằng hợp kim gang, nặng khoảng 550kg.
Súng có hình trụ và được chia ra làm 3 phần rõ rệt gồm nòng súng, bầu súng và chuôi súng; đường kính miệng 27cm, chu vi phần có tai là 90,2 cm, chu vi chỗ tiếp lửa là 100,04cm, chuôi súng dài 9,5cm.
Súng được cấu tạo thành nhiều khoang với các gờ nhỏ không đều nhau bao quanh thân, bầu súng có hai tai trống cấu tạo tiết diện tròn đối xứng nhau, được gọi là trục quay và đỡ súng khi đặt trên bệ. Sát phần đuôi của súng có một lỗ nhỏ hình tròn, đường kính khoảng gần 01cm, đây là lỗ tiếp lửa để kích nổ.
Hiện Bảo Tàng tỉnh Yên Bái lưu giữ, bảo quản 5 khẩu súng thần công, trong đó có một khẩu thần công quý hiếm, đúc bằng đồng thời Minh Mạng năm thứ 12 được tìm thấy tại xã Mông Sơn, huyện Yên Bình (Yên Bái).
Việc sưu tầm súng thần công về lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Yên Bái có ý nghĩa quan trong trong việc nghiên cứu, đánh giá và trưng bày, góp phần tuyên truyền, giáo dục truyền thống lịch sử dựng, giữ nước của dân tộc Việt Nam./.
