Thông tấn xã Giải phóng là một trường hợp hiếm có và có lẽ là có một không hai trong lịch sử báo chí thế giới.
Ra đời, trưởng thành dưới bom đạn kẻ thù, ở giai đoạn khốc liệt nhất của cuộc chiến tranh, trong hoàn cảnh đặc biệt như vậy nên Thông tấn xã Giải phóng đã gánh chịu những tổn thất, hy sinh mà có lẽ hiếm có một cơ quan báo chí nào trên thế giới phải trải qua, nhưng những chiến công, những vinh quang mà Thông tấn xã Giải phóng gặt hái được cũng khó ai có thể sánh bằng.
Nhân dịp kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Thông tấn xã Giải phóng (12/10/1960-12/10/2020) và đón nhận Danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân do Đảng và Nhà nước trao tặng, Nhà xuất bản Thông tấn phối hợp với một số đơn vị trong ngành biên soạn và phát hành cuốn sách “Thông tấn xã Giải phóng anh hùng.”
Cuốn sách được chia làm 4 phần: Phần thứ nhất: Thông tấn xã Giải phóng ra đời, trưởng thành trong khói lửa chiến tranh (1960-1976);
Phần thứ hai: Tiếp bước truyền thống hào hùng (1976-2020;
Phần thứ ba: Những năm tháng không thể nào quên;
Phần thứ tư: Cho dòng tin chảy mãi.
Cuốn sách là một công trình đầy ý nghĩa, với ý nguyện lưu giữ lại những khoảnh khắc đáng nhớ trong lịch sử truyền thống của Thông tấn xã Giải phóng nói riêng và Thông tấn xã Việt Nam nói chung do chính “những người cầm bút song hành cùng lịch sử” ghi lại.
[Thông tấn xã Giải phóng: Khi lịch sử yêu cầu, tất cả đều sẵn sàng]
Cuốn sách gồm 264 trang, khổ 25x25cm, tập hợp hơn 150 bức ảnh tư liệu quý, được trình bày trang nhã, đẹp mắt, đã khái quát chặng đường hơn 15 năm từ khi ra đời, trưởng thành của Thông tấn xã Giải phóng (1960-1976) cùng những dấu mốc lịch sử hào hùng của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước; chặng đường tiếp bước truyền thống vẻ vang sau khi Thông tấn xã Giải phóng và Việt Nam Thông tấn xã hợp nhất thành Thông tấn xã Việt Nam từ 1976-2020.
Một phần cuốn sách là những bài viết, hồi ức, cảm xúc của các nhà báo từng tham gia chiến trường, từng có mặt trong đoàn quân giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập, chứng kiến giờ khắc cáo chung của chính quyền Sài Gòn và đưa tin chiến thắng.
Đặc biệt, cuốn sách dành những trang trang trọng nhất vinh danh hơn 240 phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên, điện báo viên… Thông tấn xã Giải phóng đã không tiếc máu xương, hy sinh cuộc đời mình cho sự nghiệp thông tấn cách mạng…
60 năm đã trôi qua kể từ thời khắc 19 giờ ngày 12/10/1960, tại khu rừng Chàng Riệc ở tỉnh Tây Ninh, Thông tấn xã Giải phóng đã phát đi bản tin đầu tiên, trịnh trọng thông báo về sự ra đời của hãng thông tấn chính thức của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam “Thông tấn xã Giải phóng là cơ quan phát ngôn và thông tấn chính thức của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam có nhiệm vụ phổ biến tin tức và kinh nghiệm đấu tranh phong phú của đồng bào ở khắp nơi, phản ánh uy thế ngày càng lớn của phong trào cách mạng và sự suy sụp của tập đoàn thống trị miền Nam. Ngoài ra Thông tấn xã Giải phóng cũng sẽ cung cấp một số tài liệu về tình hình địch và ta để vạch trần âm mưu, ý đồ của địch cũng như để làm sáng tỏ đường lối, chính sách của cách mạng.”
Kể từ ngày đó, những dòng tin, những bức ảnh thấm đẫm mồ hôi và máu của những nhà báo-chiến sỹ Thông tấn xã Giải phóng đã trở thành nguồn thông tin không thể thiếu của nhiều cơ quan báo chí Việt Nam và thế giới.
Ra đời trong hoàn cảnh gian khổ, khắc nghiệt của chiến tranh, Thông tấn xã Giải phóng liên tục phải sơ tán trụ sở chính hàng chục lần, khi ở chiến khu Tây Ninh, lúc dời sang Mã Đà (địa phận Đồng Nai) thuộc chiến khu Đ, rồi quay lại Tây Ninh, có lúc ở giáp biên giới Campuchia, thậm chí còn ở tạm trên đất Campuchia khi Mỹ mở rộng chiến tranh và chuyển về lại Tây Ninh sau khi Hiệp định Paris được ký kết năm 1973.
Nhưng bản tin Giải phóng xã vẫn luôn đều đặn lên sóng vào 18 giờ hàng ngày, không chỉ cung cấp kịp thời cho các cơ quan thông tấn báo chí, mà còn giúp Trung ương Cục miền Nam phân tích, nhận định tình hình để đi đến những quyết định có tính chiến lược, chỉ đạo kịp thời hoạt động trên chiến trường.
Trong giai đoạn ác liệt nhất của cuộc chiến, không một chiến trường, không một hướng tiến quân, không một địa bàn chiến đấu nào vắng mặt phóng viên của Thông tấn xã Giải phóng.
Ở đâu có trận đánh là ở đó phóng viên Thông tấn xã Giải phóng có mặt. Tin, ảnh của Thông tấn xã Giải phóng từ Cà Mau đến Quảng Trị, từ vùng nông thôn U Minh Thượng đến đô thị Sài Gòn-Gia Định... đều luôn nóng hổi tính thời sự.
Những phóng viên, kỹ thuật viên, điện báo viên của Thông tấn xã Giải phóng tràn đầy nhiệt huyết, bất chấp gian khổ, hy sinh, có mặt trên khắp các mặt trận, các chiến trường để đưa những bức ảnh, dòng tin còn khét mùi thuốc súng về cuộc chiến đấu gian khổ và những chiến thắng vẻ vang của quân dân miền Nam...
Đặc biệt, trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975, những bước chân của các nhà báo, cán bộ kỹ thuật Thông tấn xã Giải phóng và Việt Nam Thông tấn xã đã theo sát từng bước chân thần tốc, dũng mãnh của những đoàn quân giải phóng tiến về giải phóng Sài Gòn, đón ngày đại thắng của dân tộc...
Những dòng tin, những bức ảnh của phóng viên Thông tấn xã Giải phóng không chỉ mang giá trị tiếp sức, chia lửa với chiến trường, truyền sức mạnh tinh thần đến mỗi người dân Việt Nam, mà còn là những bằng chứng lịch sử vô giá, sống mãi với thời gian...
Đúng như 16 chữ vàng mà Trung ương cục miền Nam đã khen tặng Thông tấn xã Giải phóng năm 1968: “Cần cù dũng cảm, tự lực cánh sinh, khắc phục khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ.”
Hơn 15 năm ra đời, trưởng thành trong khói lửa chiến tranh (1960-1976), Thông tấn xã Giải phóng đã đi từ không đến có, từ ít đến nhiều, từ yếu đến mạnh. Vừa chiến đấu, vừa xây dựng đội ngũ, vừa làm nhiệm vụ thông tin, lực lượng của Thông tấn xã Giải phóng đã ngày càng lớn mạnh, được tôi luyện qua từng trận đánh, từng chiến dịch.
Từ lúc ban đầu chỉ là một đơn vị kỹ thuật truyền tin với khoảng 10 người, đến thời điểm cuối năm 1974, quân số của Thông tấn xã Giải phóng đã lên đến 441 người, với đầy đủ các phòng-ban tin, ảnh, văn phòng, kỹ thuật, điện báo...
Thông tấn xã Giải phóng là đơn vị có quy mô lớn nhất trong số các cơ quan của Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam với những thiết bị truyền thông hiện đại nhất và có tính bảo mật cao thời bấy giờ như máy phát điện, máy phát sóng, máy thu phát teletype, telephoto... Hệ thống kỹ thuật của Thông tấn xã Giải phóng thu-phát được tin, ảnh nhanh nhất, chất lượng cao nhất trong khối thông tin báo chí cách mạng tại miền Nam.
Trong những năm tháng chiến đấu ác liệt đó, nhiều phóng viên, kỹ thuật viên, điện báo viên…Thông tấn xã Giải phóng đã vĩnh viễn nằm lại trên những cánh rừng. Hài cốt của một số anh chị đến nay vẫn chưa tìm thấy. Hàng chục người khác đã để lại một phần xương máu của mình trên chiến trường.
Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, Thông tấn xã Giải phóng có hơn 240 phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên, điện báo viên... hy sinh trong khi làm nhiệm vụ thông tin hoặc trực tiếp chiến đấu, tương đương 50% tổng biên chế của Thông tấn xã Giải phóng vào thời điểm cuối năm 1974.
Thông tấn xã Giải phóng là cơ quan báo chí có số lượng nhà báo hy sinh lớn nhất trong lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam. Đó thực sự là tổn thất vô cùng lớn, nhưng cũng là niềm tự hào của Thông tấn xã Giải phóng nói riêng, Thông tấn xã Việt Nam nói chung.
Ngày 24/5/1976, Thông tấn xã Giải phóng chính thức hợp nhất về ngôi nhà chung Việt nam Thông tấn xã - cơ quan thông tấn duy nhất của nước Việt Nam thống nhất, hòa với khí thế cách mạng chung của toàn dân tộc, bước vào giai đoạn mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Tiếp bước truyền thống vẻ vang, đầy tự hào của Thông tấn xã Giải phóng, Cơ quan Thông tấn xã Việt Nam khu vực phía Nam, Cơ quan Thông tấn xã Việt Nam khu vực miền Trung-Tây Nguyên hôm nay tiếp tục đạt được những kết quả to lớn trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, góp phần xây dựng Thông tấn xã Việt Nam ngày càng phát triển mạnh, luôn xứng đáng là cơ quan thông tin chiến lược của Đảng và Nhà nước.
Ghi nhận những đóng góp to lớn của một thế hệ những cán bộ, phóng viên, kỹ thuật viên… luôn nêu cao tinh thần yêu nước, không ngại gian khổ, hy sinh, sẵn sàng dấn thân vì sự nghiệp thông tấn, báo chí và sự nghiệp giải phóng dân tộc, Đảng và Nhà nước đã trao tặng Thông tấn xã Giải phóng: Huân chương Thành Đồng hạng Nhì (1967), Huân chương Giải phóng hạng Nhất (1975).
Gần đây nhất, ngày 1/9/2020, Chủ tịch nước đã ký quyết định số 1521/QĐ-CTN phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân ghi nhận thành tích đặc biệt xuất sắc của Thông tấn xã Giải phóng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Xuất bản cuốn sách “Thông tấn xã Giải phóng Anh hùng” vào những ngày cuối thu, khi cả nước vừa hân hoan kỷ niệm 75 năm cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Thông tấn xã Việt Nam cũng vừa kỷ niệm 75 năm ngày truyền thống của ngành và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất, chúng tôi mong muốn, cuốn sách sẽ là lời tri ân, là nén tâm nhang dành cho những nhà báo-liệt sỹ của ngành, những người đã đóng góp máu xương tô thắm truyền thống lịch sử vẻ vang của Thông tấn xã Giải phóng, Thông tấn xã Việt Nam nói riêng và truyền thống lịch sử cách mạng của dân tộc ta nói chung./.