Nằm tại xã Phúc Sen, huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng, làng rèn Pác Rằng từ lâu đã được biết đến như một địa điểm du lịch văn hóa độc đáo của miền Bắc Việt Nam.
Không chỉ gắn bó với những giá trị lịch sử và truyền thống của dân tộc, đây còn là nơi gìn giữ và truyền lại nghề rèn kim khí có tuổi đời hàng trăm năm.
Tương truyền làng rèn đã có từ thế kỷ thứ 11, ban đầu vốn là nơi sản xuất vũ khí cho đội quân của Nùng Tồn Phúc và Nùng Trí Cao chống lại quân Tống. Sau chiến tranh, người dân ở đây chuyển sang rèn công cụ phục vụ sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt. Có nguồn tin còn cho rằng làng rèn này đã từng đúc cả thần công trước kia và đại bác trong kháng chiến chống thực dân Pháp.
Tuy vậy, theo lịch sử cùng những dấu tích còn lại, làng rèn tại Phúc Sen một thuở đã là công binh xưởng đúc rèn cơ khí, chế tạo vũ khí của triều đại nhà Mạc, khi nhà Mạc rời khỏi kinh đô Thăng Long năm 1593, lên Cao Bằng lập căn cứ chống lại nhà Lê (1428-1789). Nhà Mạc lập đô tại Cao Bằng trong hơn 80 năm (1593-1677). Chính vì thế, binh xưởng chế tác vũ khí cho quân đội nhà Mạc đã hình thành ở Phúc Sen.
[Lau Bai - Từ xóm định cư "chạy lũ" trở thành điểm dừng chân hấp dẫn]
Hiện nay, hơn một nửa trong số gần 400 hộ dân làng Pác Rằng làm nghề rèn, khiến cho nơi đây trở thành “xưởng rèn thủ công” lớn nhất miền Bắc Việt Nam. Nhiều gia đình làm nghề này cha truyền con nối đã hàng chục đời. Sản phẩm rèn của làng làm ra luôn nổi tiếng về độ sắc và độ bền hơn là hình thức.
Bà con tiết lộ rằng phải luyện mắt đến độ tinh thông để cảm nhận nước thép khi nào là vừa, để sản phẩm làm ra rắn mà không giòn, dẻo mà không mềm. Nước tôi thép cũng được từng nhà tự chế lấy theo bí quyết riêng của mình.
Có lẽ làng rèn Pác Rằng đã may mắn được thừa hưởng những tinh hoa của nền Văn hóa Đông Sơn rực rỡ từ thời đại kim khí. Song chắc chắn là điều kiện tự nhiên của vùng rừng núi đá vôi, phong phú các loại hình khoáng sản đã được người Nùng An, với tâm huyết, sự khéo léo, cần cù và trí tuệ của mình, phát huy để làm ra những sản phẩm tinh xảo này.
Trong những năm qua, làng Pác Rằng đã thu hút được rất nhiều du khách đến tham quan và khám phá. Điểm đặc biệt của nơi đây chính là sự gắn bó lịch sử và truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam.
Với nghề rèn kim loại và các lễ hội truyền thống, làng Pác Rằng đã và đang giữ gìn và phát huy những nét đẹp văn hóa truyền thống của đất nước.
Nếu có dịp đến Cao Bằng, hãy ghé thăm làng Pác Rằng để trải nghiệm và khám phá những điều thú vị mà nơi đây mang lại. Chắc chắn bạn sẽ có một trải nghiệm đáng nhớ và đầy ý nghĩa./.