Từ đầu tháng 11 đến nay, cuộc sống của hơn 12 nghìn hộ dân ở thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La bị đảo lộn do ô nhiễm nguồn nước ở khu vực đầu nguồn. Tình trạng này đã tái diễn nhiều năm khi vào vụ thu hoạch càphê nhưng tỉnh Sơn La vẫn chưa có giải pháp xử lý triệt để.
Ô nhiễm kéo dài
Từ khi nguồn nước sạch bị cắt, người dân ở thành phố Sơn La buộc phải tìm đủ mọi cách để có nước sinh hoạt. Khắp thành phố, ở đâu cũng thấy cảnh người dân xếp hàng mua và xin nước sạch về sử dụng. Chưa bao giờ người dân ở thành phố Sơn La lại sống trong tình trạng thiếu nước kéo dài như hiện nay.
Ông Nguyễn Văn Điền, ở thành phố Sơn La cho biết từ 4 giờ mọi người đã phải đến các điểm có nguồn nước ngầm để giặt, lấy nước về dùng. Những lúc cao điểm có tới hàng trăm người xếp hàng lấy nước.
Theo đại diện Công ty cổ phần cấp nước Sơn La, do nguồn nước bị ô nhiễm nặng nên Công ty buộc phải cắt nước nhiều ngày. Toàn bộ hệ thống xử lý nước sạch gần như ngừng hoạt động. Hiện Công ty đang cố gắng xử lý nước từ đầu nguồn và liên tục xả thô.
Ông Bùi Văn Đính - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần cấp nước Sơn La cho biết, đến nay nhà máy nước vẫn chưa hoạt động trở lại bình thường do nguồn nước không đảm bảo.
Thực hiện chỉ đạo của tỉnh Sơn La, Công ty đã có những giải pháp tạm thời cấp nước luân chuyển từ nguồn nước chưa bị ô nhiễm hỗ trợ địa bàn có nguồn nước bị ô nhiễm. Chính vì vậy đã ảnh hưởng tới trên 20.000 hộ dân trong thành phố.
Để tìm hiểu nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước của thành phố, phóng viên đã tìm đến một cơ sở chế biến càphê thuộc bản Hôm, xã Chiềng Cọ thuộc thành phố Sơn La.
Chủ cơ sở này cho biết, chế biến càphê tươi bắt buộc phải dùng nước để tẩy rửa, lọc hạt. Trung bình mỗi ngày, cơ sở chế biến trên 10 tấn càphê tươi và cần 20 m3 nước. Tại cơ sở này, chỉ có một bể chứa nước thải rộng khoảng 40m2, không có bạt chống thấm khiến nước thải chảy đến đâu tự ngấm đến đó.
Ngay sau cơ sở chế biến này là khu vực đầu nguồn của con suối chảy ra hang Tát Tòng. Đây là nguồn cung cấp nước chính cho thành phố Sơn La.
Theo thống kê, tại khu vực đầu nguồn cấp nước của thành phố Sơn La có 6 cơ sở chế biến càphê. Tất cả những cơ sở này đều không tuân thủ quy định về bảo vệ môi trường, không xử lý nước thải, hệ thống lưu trữ nước thải không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, nước thải ngấm trực tiếp xuống đất.
Ông Quàng Văn Long - Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Chiềng Cọ, thành phố Sơn La cho biết, hiện mỗi ngày lượng càphê sản xuất tại địa bàn lên đến hàng chục tấn do 2 doanh nghiệp và một số hộ dân nhỏ lẻ chế biến. Nhưng các doanh nghiệp này hoạt động cả ngày lẫn đêm nên rất khó kiểm soát.
Ngoài ra người dân còn lấy vỏ cà phê về làm phân bón cho cây trồng, khi trời mưa vỏ càphê trôi xuống sông, suối gây ô nhiễm môi trường.
Vẫn loay hoay tìm giải pháp
Từ năm 2012 đến nay, cứ vào vụ thu hoạch càphê nguồn nước ở thành phố Sơn La bị ô nhiễm do nước thải trong quá trình sơ chế càphê tại các xã, phường khu vực đầu nguồn nước, gồm Chiềng Cọ, Chiềng Đen, Chiềng An thuộc thành phố Sơn La và các xã Bon Phặng, Muổi Nọi (huyện Thuận Châu).
Tuy vậy, tỉnh Sơn La vẫn chưa tìm được giải pháp xử lý tình trạng này. Hiện tỉnh chỉ mới có các giải pháp tạm thời như thành lập đoàn kiểm tra, đình chỉ những cơ sở chế biến càphê không có hệ thống xử lý chất thải, không tuân thủ quy định của Luật Bảo vệ môi trường; luân phiên cấp nước cho người dân tại các khu vực trong thành phố Sơn La.
Ông Nguyễn Quang Thiên, Chi cục trưởng Chi cục bảo vệ môi trường - Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Sơn La cho biết, trước mắt, đơn vị yêu cầu những cơ sở có hồ chứa nước thải nguy cơ gây ô nhiễm phải khắc phục; đồng thời yêu cầu tháo dỡ tất cả đường ống xả thải trực tiếp. Bên cạnh đó, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các hộ vi phạm...
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Sơn La Bùi Đức Hải, tỉnh đã giao Trung tâm y tế dự phòng phối hợp với Công ty cổ phần cấp nước Sơn La lấy mẫu xét nghiệm 2 lần/ngày. Khi các chỉ số chất lượng nước được đảm bảo sẽ cho cấp nước trở lại.
Đề cập về các giải pháp lâu dài, ông Bùi Đức Hải cho rằng trước đây tại Sơn La, công trình hồ chứa nước bản Mòng, thuộc xã Hua La, thành phố Sơn La được triển khai xây dựng nhằm bổ sung nguồn nước sạch cho thành phố. Công trình do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn làm chủ đầu tư.
Khi thực hiện công trình, tỉnh Sơn La cũng đã đặt vấn đề triển khai dự án lắp trạm thu nước để sản xuất nước sạch cho thành phố Sơn La. Theo đó, sẽ xây dựng nhà máy nước Nậm La với công suất tối đa 18.000m3/ngày đêm, hiện công trình đang trong quá trình tạm dừng thi công.
Khi công trình hồ chứa nước bản Mòng tiếp tục được triển khai, tỉnh Sơn La sẽ đốc thúc đơn vị liên quan khẩn trương hoàn thành dự án nhà máy nước Nậm La. Về lâu dài, tỉnh cũng sẽ tính toán bảo vệ nguồn nước ở khu vực hồ bản Mòng, tránh tái diễn ô nhiễm nguồn nước./.