Gan là một trong các bộ phận quan trọng nhất của cơ thể với chức năng chính là cơ quan giúp đào thải các chất độc hại, bảo vệ cơ thể khỏi các nhân tố nguy hiểm.
Ngoài ra, gan còn có vai trò ngăn chặn chất độc hại xâm nhập vào cơ thể thông qua đường tiêu hóa, góp phần giảm mức độ độc tính của các thành phần độc hại, loại bỏ các chất cặn bã ra khỏi cơ thể.
Hầu hết các bệnh lý về gan, ở giai đoạn đầu của bệnh hầu như không có triệu chứng rõ rệt, chính vì vậy người bệnh thường có tâm lý chủ quan và bỏ qua các dấu hiệu nhận biết bệnh ban đầu. Khi phát hiện, bệnh thường đã chuyển sang giai đoạn nặng, có thể biến chuyển thành xơ gan, ung thư gan rất khó điều trị, thậm chí có nguy cơ tử vong cao.
1. Dấu hiệu cảnh báo
Muốn hạn chế tối đa tình trạng mắc bệnh gan, bạn cần phải ý thức phòng ngừa bệnh, nếu để bệnh chuyển biến nặng mới chữa trị thì khó mà phục hồi. Đặc biệt, bạn cần chú ý đi khám sàng lọc gan mật nếu xuất hiện các triệu chứng cơ bản của bệnh gan mật.
Nôn nhiều
Gan bị suy giảm chức năng dẫn tới khả năng lọc các chất độc ra khỏi cơ thể cũng suy giảm. Các chất này có thể làm suy giảm chức năng hệ tiêu hóa, làm người bệnh luôn cảm thấy buồn nôn và nôn nhiều. Đây là triệu chứng cảnh báo gan đã gặp những vấn đề nghiêm trọng. Vì vậy, khi xuất hiện triệu chứng này, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được kiểm tra.
Đau tức hạ sườn bên phải
Gan kém biểu hiện bằng việc đau tức hạ sườn bên phải. Nguyên nhân là vì vùng hạ sườn bên phải tương ứng với vị trí của gan, một số bệnh lý về gan có thể gây ra biến đổi về kích thước, khiến gan to hơn bình thường và kích thích vào bao gan, từ đó xuất hiện triệu chứng đau tức hạ sườn phải.
Đầy bụng
Đầy bụng cũng một dấu hiệu gặp trong nhiều bệnh lý đường tiêu hóa. Tuy nhiên, tình trạng đầy bụng do nguyên nhân ở gan thường nguy hiểm hơn.
Nếu nguyên nhân do bệnh về gan, giai đoạn đầu thường có biểu hiện đầy bụng, khó tiêu, chán ăn kết hợp với táo bón hay tiêu chảy. Tình trạng này có thể do những chất béo đưa vào không được tiêu hóa hay do sự tăng áp lực mạch máu xung quanh gan dẫn đến chậm quá trình tiêu thụ chất lỏng trong bụng.
Da nổi mụn và ngứa
Da bị khô, ngứa và nổi nhiều mụn có thể khiến bạn nghĩ đến bệnh da liễu và nhiều loại bệnh khác. Tuy nhiên, tình trạng này cũng là một biểu hiện rất điển hình của các bệnh lý về gan. Gan bị suy giảm chức năng, thải độc kém khi đó chất độc có thể phát tán qua da với những biểu hiện mẩn ngứa, nổi mụn.
Phù hai chân
Bình thường, nước được giữ trong tế bào cũng như ngoài tế bào bằng các áp lực như áp lực của nước, áp lực keo của protein. Khi gan bị ảnh hưởng đến chức năng có thể dẫn tới giảm sản xuất protein trong máu. Điều này dẫn tới mất cân bằng áp lực giữa các lực tác động vào nước gây nên tình trạng phù hai chân.
Thường xuyên thấy mệt mỏi
Mệt mỏi thường xuyên cũng là dấu hiệu liên quan đến các vấn đề về gan. Mệt mỏi có thể do bệnh ở gan bởi vì sự tích tụ các chất độc nội sinh hay ngoại sinh, gan giảm khả năng dự trữ glucose nên cơ thể dễ rơi vào tình trạng đường huyết hạ hay tình trạng chán ăn và ăn ít đi cũng có thể gây mệt mỏi.
Rối loạn giấc ngủ
Mất ngủ có thể là dấu hiệu ban đầu của bệnh lý xơ gan. Các biểu hiện mất ngủ có thể bao gồm giảm chất lượng giấc ngủ, dễ tỉnh giấc, khó vào giấc hay buồn ngủ quá mức vào ban ngày. Thông thường, rối loạn giấc ngủ sẽ dẫn tới thời gian ngủ ít hơn 5 giờ mỗi đêm.
Thay đổi tâm trạng, tính cách
Gan là cơ quan đảm nhận nhiệm vụ thải độc của cơ thể. Khi cơ quan này bị ảnh hưởng sẽ dẫn tới các chất độc tích tụ nhiều trong máu. Theo thời gian, các chất này sẽ di chuyển vào não và gây ảnh hưởng xấu đến sự dẫn truyền thần kinh khiến cho người bệnh thay đổi tâm trạng và tính cách như tâm trạng thất thường, giảm tập trung, có thể gặp tình trạng hôn mê.
Mắc một số bệnh lý về gan
Nếu bạn có tiền sử mắc bệnh về gan như viêm gan virus, gan nhiễm mỡ thì chứng tỏ gan đang bị tổn thương.
Viêm gan do virus: Có 3 loại virus quan trọng nhất gây bệnh là viêm gan A, B và C. Khi virus vào cơ thể sẽ phát triển trong các tế bào gan, gây tổn thương tế bào gan. Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh lý của gan như viêm gan virus cấp, xơ gan và ung thư gan.
Gan nhiễm mỡ: Là tình trạng tổn thương lành tính ở gan, đặc trưng bởi sự gia tăng lượng mỡ trong gan. Tuy nhiên, nó có thể diễn biến thành tác nhân gây xơ gan, ung thư gan.
Vàng da, vàng trong mắt
Một dấu hiệu cảnh báo những vấn đề về gan là tình trạng vàng da, vàng mắt. Nguyên nhân gây vàng da, vàng mắt do gan không chuyển hóa và thải được sắc tố mật có tên là bilirubin.
Khi chức năng gan bình thường lượng bilirubin tự do trong máu sẽ về gan, được gan chuyển hóa thành dạng kết hợp tan trong nước và thải trừ ra ngoài qua đường thận và một phần qua phân. Khi chức năng gan suy giảm, lượng bilirubin tự do dư thừa trong máu không được chuyển hóa nên không thải ra ngoài được, nó ngấm vào tổ chức mỡ dưới da gây nên tình trạng vàng da, vàng mắt.
Các vết bầm tím dưới da
Với người mắc bệnh gan, dù chỉ là những va chạm nhẹ cũng rất dễ bị bầm tím dưới da. Nguyên nhân của triệu chứng này là quá trình đông máu diễn ra chậm hơn khi gan gặp vấn đề nên chậm hoặc ngừng sản xuất protein làm đông máu. Đây cũng là một trong những dấu hiệu bệnh gan thường gặp và dễ nhận biết bằng mắt thường. Vì vậy, mọi người cần lưu ý theo dõi khi thấy xuất hiện tình trạng này thường xuyên.
Nước tiểu đậm màu hơn
Nước tiểu sẫm màu hơn có thể là do nguyên nhân như do chế độ ăn, dùng một số loại thuốc hoặc có khi chỉ là do chúng ta uống không đủ nước.
Nếu bỗng nhiên bạn thấy màu nước tiểu đậm hơn nhiều so với bình thường và nhất là kèm thêm triệu chứng phân có màu trắng, điều này có thể là biểu hiện gan có vấn đề.
Bệnh lý ở gan làm tăng lượng bilirubin ở dạng kết hợp lưu hành trong máu, dạng này tăng thải qua thận nên gây ra tình trạng nước tiểu sẫm màu. Đây thường là biểu hiện khá rõ của tình trạng bệnh lý gan cấp nên cần chú ý thăm khám và điều trị sớm.
Phân thay đổi màu sắc bất thường
Màu sắc của phân là do sắc tố mật tạo nên. Nếu phân của bạn nhạt màu, thường nguyên nhân ở đường dẫn mật, tắc mật làm mật khó xuống đường tiêu hóa. Nếu phân có màu đen như bã càphê có thể do bệnh ở gan tiến triển gây xuất huyết tiêu hóa.
Nốt sao mạch
Nốt sao mạch trên da thường gặp ở người có bệnh gan mạn tính, đặc biệt với những người bị xơ gan do nghiện rượu. Nguyên nhân chủ yếu gân nên tình trạng này là do chức năng gan suy giảm khiến cho nồng độ estrogen cao trong máu (giảm thời gian bán hủy). Điều này dẫn tới giãn mạch, ứ máu ở các mạch máu rộng làm các mạch máu lộ rõ dưới da.
Trên da người bệnh có thể xuất hiện một nốt màu đỏ ở trung tâm nhô lên đi kèm với xung quanh là những tia chỉa ra như chân nhện và đỏ bừng lên, ấn vào không biến mất.
Những vết này thường gặp ở mặt, cổ, vai, ngực, cánh tay, lưng bàn tay, niêm mạc của môi và mũi với nhiều kích thước khác nhau.
Lòng bàn tay đỏ
Lòng bàn tay đỏ hơn bình thường hay còn gọi là dấu hiệu bàn tay son. Đây là một dấu hiệu cảnh báo bệnh gan, do nồng độ hormone tăng bất thường trong máu gây nên. Theo như một số nghiên cứu có khoảng 1/4 số người bị xơ gan có dấu hiệu này.
Chảy máu chân răng
Gan là một trong những cơ quan có chức năng sản xuất ra các yếu tố đông máu. Khi cơ quan này giảm chức năng, yếu tố đông máu không được sản xuất đầy đủ sẽ ảnh hưởng đến khả năng đông máu của cơ thể gây nên tình trạng chảy máu chân răng.
Uống nhiều rượu, bia
Rượu, bia có chứa nhiều chất có hại cho gan, nếu sử dụng một lượng lớn thức uống có cồn sẽ gây ra những tác động tiêu cực đến chức năng gan. Bởi những biểu hiện bệnh gan do rượu không xuất hiện ở giai đoạn sớm, nên nếu uống nhiều rượu bia thì khả năng gan bạn có vấn đề rất cao.
2. Bệnh gan có lây không?
Các bệnh lý về gan thường do nhiều nguyên nhân gây ra nên sẽ có những bệnh gan lây và bệnh gan không lây.
Đa số các bệnh gan như xơ gan, ung thư gan, gan nhiễm mỡ hay viêm gan do rượu thường không lây.
Các bệnh gan do virus viêm gan A, B và C có thể lây qua đường máu, đường quan hệ tình dục và từ mẹ sang con.
3. Phòng ngừa bệnh gan
Mặc dù không thể phòng ngừa hết những nguyên nhân gây ra bệnh gan nhưng bạn hoàn toàn có thể tuân thủ những gợi ý sau để giảm nguy cơ mắc bệnh gan:
Hạn chế uống rượu: uống tối đa 1 cốc/ ngày với nữ và 2 cốc/ngày với nam.
Quan hệ tình dục an toàn: nắm rõ bệnh lý của bạn tình, sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục.
Xăm hình, xỏ khuyên, làm móng ở những nơi an toàn, vệ sinh dụng cụ đầy đủ.
Tiêm phòng vaccine viêm gan theo hướng dẫn.
Dùng thuốc theo chỉ định của bác sỹ, tránh sử dụng thuốc kèm rượu.
Xây dựng chế độ sinh hoạt phù hợp, giữ cân nặng ở mức độ hợp lý.
Thường xuyên xung cấp những thực phẩm tốt cho gan như hoa quả, đậu, cá và trà.
Khám sức khỏe thường xuyên./.
Hơn 3.500 người tử vong mỗi ngày do viêm gan virus
Số liệu tổng hợp từ 187 nước cho thấy số người tử vong do căn bệnh viêm gan virus tăng lên 1,3 triệu người trong năm 2022 so với mức 1,1 triệu của năm 2019.