Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un tại Hội nghị thượng đỉnh Mỹ- Triều ở Singapore ngày 12/6. (Nguồn: AFP/TTXVN) Theo trang mạng eastasiaforum.org, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đã có một sự thay đổi đầy ấn tượng vào tháng 1/2018. Từ việc liên tục thử tên lửa đạn đạo liên lục địa và bom hạt nhân, ông Kim Jong-un đã chuyển sang thử nghiệm các triển vọng ngoại giao nhằm chứng tỏ rằng ông là một nhà lãnh đạo "bình thường" như bao nhà lãnh đạo khác trên trường quốc tế.
Sau khi tuyên bố chuyển từ việc cùng phát triển kinh tế và hạt nhân sang việc chỉ tập trung duy nhất vào phát triển kinh tế trong phiên họp của Đảng Lao động Triều Tiên hồi tháng 4/2018, ông Kim Jong-un đã dấn bước vào một môi trường quốc tế hòa bình có lợi cho việc phát triển kinh tế.
Ông đã tham gia một loạt cuộc gặp thượng đỉnh trong năm 2018, bao gồm các cuộc gặp với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in (3 cuộc), với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (3 cuộc), và một cuộc gặp mang tính bước ngoặt với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Singapore.
Ông Kim Jong-un tận dụng sự công nhận của quốc tế dành cho ông để tăng uy tín ở trong nước, đồng thời làm dịu bớt ảnh hưởng của các lệnh trừng phạt quốc tế đối với nền kinh tế Triều Tiên. Ông cũng cố gắng thay đổi môi trường an ninh bên ngoài bằng cách giảm bớt sự thù địch với 2 nước mà ông từng coi là mối đe dọa lớn nhất đối với an ninh Triều Tiên, đó là Mỹ và Hàn Quốc.
Chiến dịch "bình thường hóa" của ông Kim Jong-un đã nhận được sự ủng hộ cần thiết từ Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in, người đã kiên trì bênh vực cho tiến trình hòa bình gắn với phi hạt nhân hóa như một sự thay thế cho những nỗ lực quốc tế trước đây nhằm kéo Triều Tiên vào tiến trình phi hạt nhân hóa trên cơ sở hòa bình.
Trong cuộc gặp đầu tiên với Kim Jong-un tại khu phi quân sự Panmunjom hồi tháng 4/2018, ông Moon Jae-in đã tìm cách gắn kết hội nghị thượng đỉnh với tiến trình này bằng việc thể chế hóa hợp tác liên Triều trong 3 lĩnh vực: quan hệ liên Triều, giảm căng thẳng quân sự và phi hạt nhân hóa. Sau đó vào tháng 5/2018, ông Moon Jae-in và ông Kim Jong-un đã gặp nhau lần thứ hai tại Panmunjom với nỗ lực cứu vãn thượng đỉnh Trump-Kim.
Hội nghị thượng đỉnh tại Singapore giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un là cuộc gặp đầu tiên, chưa từng có giữa các nhà lãnh đạo Mỹ và Triều Tiên. Đó chắc chắn là thành tựu đáng ấn tượng đối với nền ngoại giao Triều Tiên năm 2018.
[Tổng thống Trump: Các vấn đề liên quan đến Triều Tiên đang tiến triển]
Thông cáo gồm 4 điểm được đưa ra tại thượng đỉnh bao gồm các cam kết cải cách quan hệ Mỹ-Triều, thiết lập hòa bình trên Bán đảo Triều Tiên, hợp tác để tiến tới “phi hạt nhân hóa hoàn toàn” và tiếp tục trao trả thi hài những tù binh (POW) và những người mất tích (MIA) trong cuộc Chiến tranh Triều Tiên.
Bất chấp những nỗ lực liên tục của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và các quan chức khác nhằm khởi động các cuộc đàm phán cấp sự vụ Mỹ-Triều, phía Triều Tiên lại thích một cách tiếp cận chỉ giữa các nhà lãnh đạo để vượt qua những ngờ vực lẫn nhau.
Các quan chức Mỹ và Triều Tiên vẫn chưa bắt đầu nhiệm vụ khó khăn là xây dựng kế hoạch chung, bao gồm các hành động từng bước cụ thể hướng tới hòa bình và phi hạt nhân hóa.
Những nỗ lực của ông Moon Jae-in nhằm gắn kết với ông Kim Jong-un đã giúp khôi phục các hoạt động giao lưu văn hóa-thể thao liên Triều, nối lại 2 vòng đoàn tụ gia đình và thành lập văn phòng liên lạc liên Triều tại thị trấn biên giới Kaesong thuộc Triều Tiên.
Trong khi đó, hai miền Triều Tiên cũng đã thực hiện một cuộc nghiên cứu về chất lượng và tình trạng các đường ray của Triều Tiên nhằm khôi phục kết nối đường sắt liên Triều.
Tại hội nghị thượng đỉnh ở Bình Nhưỡng diễn ra hồi tháng 9/2018, ông Moon Jae-in và ông Kim Jong-un đã ký kết Thỏa thuận quân sự toàn diện (CMA). CMA đã giúp giảm các cuộc tập trận quân sự gần khu phi quân sự (DMZ), thiết lập các khu vực cấm máy bay và tàu thuyền, dỡ bỏ các trạm gác bên trong DMZ, và tiến hành các hoạt động trao trả các thi hài binh lính thiệt mạng trong Chiến tranh Triều Tiên bên trong DMZ.
Thỏa thuận CMA đánh dấu bước thực hiện đầu tiên đối với các biện pháp xây dựng lòng tin và an ninh kể từ khi hai miền Triều Tiên lần đầu tiên nhất trí theo đuổi các sáng kiến như vậy hồi năm 1991.
Tuy nhiên, những bước đi ý nghĩa hướng tới hòa bình giữa hai miền liên Triều lại hoàn toàn trái ngược với sự bế tắc đang diễn ra liên quan đến cách thức tiến hành phi hạt nhân hóa.
Bế tắc trong việc phi hạt nhân hóa làm dấy lên câu hỏi liệu các biện pháp giảm căng thẳng thông thường mà không có tiến trình tương xứng hướng tới phi hạt nhân hóa có thể tạo lập nền hòa bình lâu dài hay thay vào đó sẽ làm tăng nguy cơ đối đầu quân sự. Sự bế tắc này cũng nhấn mạnh các giả định đối lập hoàn toàn của Mỹ và Triều Tiên trước Hội nghị thượng đỉnh Singapore. Washington cho rằng việc ép buộc Triều Tiên phải phi hạt nhân hóa có thể thành công, còn ông Kim Jong-un lại muốn giành lấy sự chấp thuận của quốc tế nhờ vào những thành công hạt nhân của Triều Tiên.
Mặt khác, 3 cuộc gặp của ông Kim Jong-un với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong năm nay cho thấy sự phụ thuộc địa chiến lược Trung-Triều mang tính lịch sử đã quay trở lại, bất chấp việc Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tỏ ra không mấy hài lòng với sự phát triển hạt nhân của Triều Tiên suốt 5 năm qua.
Việc ông Kim Jong-un nỗ lực hướng tới ông Trump và việc Triều Tiên cần có chiều sâu chiến lược để làm cơ sở ràng buộc với Hàn Quốc và Mỹ đã cuốn trôi sự ức chế và chán ghét lẫn nhau để quay trở lại việc hợp tác chiến thuật như một hàng rào chống lại sự bất ổn khu vực.
Chiến dịch bình thường hóa của Kim Jong-un vẫn chưa hoàn thiện, đồng thời, những ảnh hưởng ngoại giao liên Triều và Mỹ-Triều vẫn là một con đường khó đoán định đối với nền hòa bình và tiến trình phi hạt nhân hóa. Nếu 2017 là năm của những cuộc thử nghiệm, 2018 là năm của những hội nghị thượng đỉnh, có lẽ chỉ có ông Kim Jong-un mới biết năm 2019 sẽ mang lại điều gì./.
