Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) ở Washington, DC. (Ảnh: AFP/TTXVN) Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed, ngân hàng trung ương) bắt đầu cuộc họp chính sách kéo dài hai ngày 3-4/5 và dự kiến sẽ tăng lãi suất chủ chốt khi các nhà hoạch định chính sách dốc toàn lực để ứng phó với mức lạm phát đang cao kỷ lục tại Mỹ.
Fed dốc toàn lực để kiềm chế lạm phát cao kỷ lục ở Mỹ
Sau khi tăng lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm vào tháng Ba, Chủ tịch Fed Jerome Powell và các quan chức của ngân hàng trung ương đã phát biểu rằng mức tăng 0,5 điểm phần trăm có thể được công bố khi cuộc họp kéo dài hai ngày kết thúc vào 4/5.
Thách thức đối với Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (cơ quan hoạch định chính sách của Fed - FOMC) là giải quyết áp lực giá cả tăng mà không đẩy nền kinh tế lớn nhất thế giới rơi vào suy thoái.
Chuyên gia phân tích Diane Swonk của công ty kiểm toán và tư vấn doanh nghiệp Grant Thornton nhận xét rằng Fed đã phản ứng chậm về lạm phát và giờ đây sẵn sàng hành động tích cực hơn.
Trong tháng Ba, giá tiêu dùng tại Mỹ đã tăng 8,5% so với cùng kỳ năm trước, mức cao nhất trong hơn 40 năm. Mặc dù nền kinh tế đã phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch, nước này ghi nhận tăng trưởng -1,4% trong ba tháng đầu năm. Nếu kinh tế Mỹ tiếp tục tăng trưởng âm trong quý 2, nước này sẽ chính thức rơi vào suy thoái.
Theo các nhà phân tích, rất khó tránh được nguy cơ suy thoái trong một chu kỳ thắt chặt tiền tệ mạnh mẽ, đặc biệt là khi lạm phát tăng một phần là do các yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của Fed, chẳng hạn như cuộc xung đột ở Ukraine và biện pháp phong tỏa để phòng chống dịch COVID-19 ở Trung Quốc.
Chuyên gia Swonk cho biết: "Nhiều quan chức Fed đã bày tỏ sự hoài nghi của họ về triển vọng ‘hạ cánh mềm’ của đợt điều chỉnh chính sách tiền tệ này.” Bản thân ông Powell đã thừa nhận rằng ngân hàng trung ương sẽ nhanh chóng tăng lãi suất, bao gồm nhiều lần tăng 0,5 điểm phần trăm, nếu cần thiết.
Tại cuộc họp này, FOMC cũng thảo luận về tiến trình giảm lượng trái phiếu nắm giữ khổng lồ được tích lũy trong giai đoạn đại dịch khi Fed bơm tiền để duy trì thanh khoản của nền kinh tế. Động thái này cũng có thể gây xáo trộn thị trường tài chính và kìm hãm hoạt động kinh tế.
Chuyên gia Kathy Bostjancic của công ty tư vấn tài chính Oxford Economics dự đoán Fed sẽ tăng lãi suất thêm 0,5 điểm phần trăm vào tháng Sáu và lãi suất sẽ tăng lên 2,13% vào cuối năm 2022 và lên 2,63% vào giữa năm 2023.
Trong một phân tích, bà nhận xét tổng cầu chậm lại và căng thẳng chuỗi cung ứng giảm bớt trong năm 2023 có thể giảm bớt áp lực lạm phát. Hơn nữa, số người gia nhập lực lượng lao động sẽ tăng lên, giúp kìm hãm đà tăng trưởng tiền lương. Chuyên gia này cảnh báo hiện tại, các tín hiệu cho thấy "khả năng suy thoái tương đối thấp” nhưng rủi ro sẽ gia tăng trong 12 tháng tới," đặc biệt là nếu các yếu tố thúc đẩy lạm phát trở nên trầm trọng hơn.
Những hệ quả đa chiều
Tác động của quyết định thắt chặt chính sách tiền tệ của Fed sẽ mang tính lan tỏa trong nhiều lĩnh vực và cả bên ngoài biên giới của Mỹ.
Đầu tiên là chi phí trả nợ cao hơn. Khi lãi suất tăng, người đi vay phải trả nhiều tiền hơn để thanh toán khoản tín dụng và các ngân hàng trở nên khắt khe hơn trong việc cung cấp khoản vay. Điều này đặt ra thách thức cho các công ty và làm chậm quá trình mở rộng kinh doanh sản xuất - đây có thể là tác động tích cực ở những nước đang mong muốn hạ nhiệt hoạt động kinh tế về mức vừa phải. Tuy nhiên, ngược lại, tình trạng này làm tăng áp lực đối với các thị trường mới nổi có mức nợ công cao.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) cảnh báo nhiều quốc gia sẽ cần được giảm nợ hoặc tái cơ cấu nợ sau khi nợ công tăng cao trong đại dịch COVID-19.
[Fed dự kiến tăng mạnh lãi suất để kiềm chế lạm phát cao kỷ lục]
Thứ hai là áp lực đối với thị trường tài chính. Viễn cảnh ngân hàng trung ương tích cực tăng lãi suất và hoạt động kinh tế chậm lại đã gây áp lực lớn đối với các thị trường tài chính. Các chỉ số chứng khoán Mỹ đã giảm trong những tuần gần đây, do lo ngại tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại có nghĩa là người tiêu dùng sẽ giữ tiền mặt thay vì chi tiêu nhiều hơn, làm giảm thu nhập doanh nghiệp trong khi chi phí đi vay lại tăng lên.
Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ đã tăng mạnh, với lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm đã tăng lên gần 3%, báo hiệu những lo ngại của giới đầu tư về nguy cơ suy thoái có thể xảy ra.
Những lo ngại đó có thể tăng lên nếu các nhà đầu tư cho rằng Fed vẫn chưa hành động đủ nhanh và mạnh trong cuộc chiến chống lạm phát và sẽ phải tăng lãi suất nhanh hơn.
Người dân mua thực phẩm trong siêu thị tại Glendale, California, Mỹ. (Ảnh: AFP/TTXVN) Thứ ba là xu hướng thoái vốn từ các nền kinh tế mới nổi. Khi lãi suất tăng ở Mỹ hoặc các nền kinh tế tiên tiến khác, nhà đầu tư có xu hướng rút tiền ra khỏi các thị trường mới nổi để tìm kiếm lợi nhuận cao hơn. Điều đó gây áp lực lên các nền kinh tế cần vốn để đầu tư, đồng thời làm suy yếu đồng nội tệ.
Các ngân hàng trung ương ở những quốc gia này có thể ứng phó bằng cách nâng lãi suất cao hơn nhưng điều đó sẽ gây thêm áp lực lên nền kinh tế trong nước.
Năm 2013, khi Fed để ngỏ khả năng chuẩn bị rút lại các chính sách kích thích tiền tệ, gây ra tình trạng “taper tantrum” - thuật ngữ mô tả sự tụt dốc mạnh của thị trường chứng khoán và giá trị đồng tiền các nền kinh tế mới nổi khi nhà đầu tư quốc tế rút vốn. Lần này, Fed đã đưa ra nhiều cảnh báo trước cho các nhà hoạch định chính sách ở các quốc gia đó.
Thứ tư là hạ nhiệt thị trường bất động sản. Fed đã giảm lãi suất xuống 0 khi đại dịch COVID-19 bùng phát vào tháng 3/2020 để tiếp thêm động lực cho thị trường nhà ở vốn đang phát triển mạnh của Mỹ. Giá nhà đã tăng vọt và các công ty xây dựng rất vất vả để bắt kịp nhu cầu, tình hình ngày càng khó khăn hơn khi chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn và tình trạng thiếu lao động, cả những người có tay nghề và những lao động không có kỹ năng cao.
Đến tháng 3/2022, Fed tăng lãi suất lần đầu tiên trong chu kỳ thắt chặt tiền tệ, lãi suất thế chấp đã bắt đầu tăng và hiện đã lên hơn 5%, góp phần làm giảm nhu cầu và hạ nhiệt giá nhà. Các đơn đăng ký vay thế chấp nhà ở đã tăng chậm lại và doanh số bán nhà bắt đầu giảm trong tháng Ba.
Cuối cùng, nhiều nhà quan sát đặt câu hỏi, liệu động thái điều chỉnh chính sách lãi suất của Fed có thể thúc đẩy nhiều người Mỹ tham gia thị trường lao động và đưa thị trường việc làm trở lại trạng thái cân bằng hay không.
Tỷ lệ thất nghiệp hiện ở mức thấp 3,6% và các nhà tuyển dụng đang phải vật lộn để lấp đầy những vị trí tuyển dụng còn trống. Đây cũng là lý do khiến tiền lương tăng lên, kéo theo lo ngại về một vòng xoáy tiền lương-giá cả (thuật ngữ kinh tế mô tả hiện tượng lạm phát tăng do mức lương cao hơn) có thể xảy ra./.
