Ngũ cốc được chất tại cảng biển Izmail, vùng Odesa (Ukraine) ngày 22/7/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN) Washington đang đàm phán với Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và một số nước Đông Âu nhằm thiết lập các tuyến đường thay thế để phục vụ hoạt động xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine.
Nhật báo Wall Street Journal (WSJ) đăng tải thông tin trên ngày 16/8, dẫn lời các quan chức giấu tên của Mỹ tiết lộ.
Theo kế hoạch, đến tháng 10, sản lượng ngũ cốc hằng tháng của Ukraine dự kiến sẽ tăng lên mức 4 triệu tấn. Một phần đáng kể ngũ cốc của nước này sẽ được vận chuyển dọc theo sông Danube cũng như qua Biển Đen đến các cảng của Romania ở gần đó để đưa tới những điểm đến khác.
Tuyến đường này có chi phí đắt đỏ và chậm hơn - theo WSJ.
Trong khi đó, tàu chở hàng Joseph Schulte treo cờ Hong Kong (Trung Quốc) đã rời cảng Odesa vào sáng 16/8. Đây cũng là tàu đầu tiên di chuyển dọc theo các hành lang tạm thời được thiết lập cho các tàu dân sự đến và xuất phát từ các cảng ở Biển Đen - Bộ trưởng Hạ tầng Ukraine Oleksandr Kubrakov cho biết.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã hoan nghênh diễn biến trên, khẳng định Ukraine đã thực hiện được bước đi quan trọng việc hướng tới khôi phục tự do hàng hải ở Biển Đen. Hải quân Ukraine trước đó thông báo hành lang nhân đạo tạm thời mới đã bắt đầu hoạt động từ ngày 10/8.
Ông Oleh Chalyk, người phát ngôn của Hải quân, cho hay sử dụng hành lang này dự kiến sẽ là các tàu thương mại bị mắc kẹt tại các cảng bên bờ Biển Đen của Ukraine, chuyên chở các mặt hàng như ngũ cốc và các loại nông sản khác.
[Ukraine vận chuyển hơn 8 triệu tấn ngũ cốc qua cảng của Romania]
Hoạt động vận chuyển trên hành lang này sẽ được ghi lại bằng các camera được lắp trên các tàu, và được phát sóng để cho thấy đây đơn thuần là một "sứ mệnh nhân đạo" và không có mục đích quân sự.
Cũng trong ngày 16/8, Reuters dẫn số liệu của cảng Constanta (Romania) cho hay Ukraine đã vận chuyển 8,1 triệu tấn ngũ cốc qua cảng bên bờ Biển Đen này trong bảy tháng đầu năm 2023. Tốc độ vận chuyển ngũ cốc của Ukraine chậm lại rõ rệt khi Nga phong tỏa các cảng nội địa.
Sông Danube là tuyến đường thủy cuối cùng của Ukraine để xuất khẩu ngũ cốc sau khi việc tiếp cận các cảng bên bờ Biển Đen bị cắt đứt.
Giữa tháng Bảy vừa qua, Nga đã rút khỏi Thỏa thuận Ngũ cốc Biển Đen do Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian. Kể từ đó, Nga nhiều lần tấn công các cảng của Ukraine trên sông Danube.
Phó Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Vedant Patel cùng ngày cho biết Mỹ kêu gọi Nga ngay lập tức quay lại Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen. Washington đang tìm kiếm các phương án và hành lang để vận chuyển ngũ cốc - quan chức này nêu rõ, song không cung cấp thêm chi tiết.
Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hợp quốc cũng đang tiếp tục nỗ lực ngoại giao để đưa Nga quay trở lại Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen.
Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ đã đứng ra làm trung gian cho Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen nhằm giúp giải quyết cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu ngày càng trầm trọng do xung đột giữa Nga và Ukraine.
Vận chuyển ngũ cốc tại cảng Constanta (Romania), ngày 31/7/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN) Trong khuôn khổ sáng kiến đạt được hồi tháng 7/2022, Nga và Liên hợp quốc đã ký bản ghi nhớ về việc tạo điều kiện cung cấp các sản phẩm nông nghiệp và phân bón của Nga ra thị trường thế giới, trong khi Ukraine ký thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hợp quốc về xuất khẩu thực phẩm và phân bón an toàn từ Ukraine qua Biển Đen. Thỏa thuận đã ba lần được gia hạn và đã hết hiệu lực vào ngày 17/7 vừa qua.
Nga đã không gia hạn thỏa thuận sau thời hạn này, với lý do phần thỏa thuận liên quan đến nước này đã không được các bên còn lại thực hiện. Moskva khẳng định ngay khi các bên còn lại tuân thủ đầy đủ các cam kết đối với Nga, nước này sẽ "ngay lập tức" trở lại thực hiện thỏa thuận.
Trong một diễn biến liên quan, ngày 15/8, Chủ tịch Hội đồng Quản trị ngành Đường sắt Latvia, ông Rinalds Plavnieks, cho biết quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) này có thể bắt đầu xuất khẩu ngũ cốc Ukraine qua các cảng Latvia từ mùa Thu này, với khối lượng có thể lên đến một triệu tấn mỗi năm.
"Ngay lúc này, một cơ hội đã xuất hiện với việc vận chuyển ngũ cốc Ukraine” - ông Plavnieks tuyên bố trên Đài Phát thanh Latvia./.
