Theo đại diện Vụ Tổng hợp (Kiểm toán Nhà nước), có nhiều địa phương sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp khoa học, phát triển khoa học công nghệ không đúng mục đích.
Thông tin trên được đưa ra tại Hội thảo “Đánh giá thực trạng cơ chế tài chính, cơ chế hoạt động khoa học công nghệ và công tác quản lý khoa học công nghệ qua kết quả kiểm toán từ năm 2010-2014” diễn ra sáng nay (3/4) tại Hà Nội.
Chi thực tế thấp hơn dự toán
Theo đại diện Kiểm toán Nhà nước, kiểm toán lĩnh vực khoa học và công nghệ (chủ yếu là chi phí sự nghiệp khoa học công nghệ) là nội dung kiểm toán thường xuyên trong các cuộc kiểm toán ngân sách tại các bộ, ngành, cơ quan trung ương, địa phương.
Ngoài ra, đơn vị này cũng tiến hành một số chuyên đề khoa học công nghệ. Cụ thể, năm 2012 đã kiểm toán chuyên đề các chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm cấp nhà nước 2006-2010; năm 2013 kiểm toán chuyên đề về công tác quản lý, sử dụng quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia giai đoạn 2011-2012.
Theo quy định, dự toán chi ngân sách nhà nước trong phạm vi cả nước cho lĩnh vực khoa học và công nghệ đạt tối thiểu 2% tổng chi ngân sách nhà nước.
Thế nhưng, kiểm toán ngân sách địa phương hàng năm cho thấy một số nơi còn bố trí vốn đầu tư cho lĩnh vực này thấp hơn quy định. Thậm chí, có địa phương không bố trí mức chi cụ thể cho lĩnh vực khoa học và công nghệ theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước; bố trí dự toán chi sự nghiệp khoa học công nghệ thấp hơn số trung ương giao.
Về quyết toán chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực khoa học và công nghệ, số liệu quyết toán hàng năm giai đoạn 2009-2012 cho thấy chi sự nghiệp khoa học công nghệ hàng năm không đạt dự toán (ở cả cấp ngân sách trung ương và địa phương).
Nếu so sánh với tổng quyết toán chi thường xuyên hàng năm, tỷ trọng quyết toán chi sự nghiệp khoa học công nghệ chỉ đạt từ 0,98% đến 1,27%, thấp hơn nhiều so với mức tỷ lệ phấn đấu 2% khi bố trí dự toán.
Sử dụng ngân sách cho khoa học để... xử lý nước thải
Về việc quản lý nhà nước với nguồn kinh phí 2%, đại diện Kiểm toán Nhà nước cho hay, qua kết quả kiểm toán việc quản lý nhà nước đối với nguồn ngân sách nhà nước chi cho lĩnh vực khoa học và công nghệ (2%) tại Bộ Khoa học và Công nghệ còn thấy nhiều tồn tại.
Cụ thể, dự toán kinh phí chi sự nghiệp khoa học năm 2012 được lập và phân bổ chưa có căn cứ, không có thuyết minh cơ sở tính toán của các bộ, ngành, địa phương để làm căn cứ lập dự toán, không có thuyết minh cơ sở để phân bổ.
Riêng kinh phí đầu tư phát triển cho lĩnh vực khoa học và công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ không tham gia vào quá trình phân bổ, thẩm định nội dung và quản lý nhà nước đối với kinh phí đầu tư phát triển mà do Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định, phân bổ cho các bộ, ngành, địa phương.
Hệ quả của việc thiếu sự phối hợp này dẫn đến việc cân đối, bố trí dự toán ngân sách nhà nước chi cho lĩnh vực khoa học công nghệ không đảm bảo tỷ lệ, phân bổ thấp hơn dự toán trung ương giao hoặc sử dụng nguồn kinh phí chưa đúng mục đích, kém hiệu quả hoặc không sử dụng (phổ biến ở các địa phương).
Thực tế cho thấy, có khá nhiều địa phương sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp khoa học, phát triển khoa học công nghệ không đúng mục đích như chi cho hoạt động bộ máy đơn vị sự nghiệp thuộc… Sở Thông tin-Truyền thông; Chi đối ứng dự án; Chi cho hoạt động lĩnh vực công nghệ thông tin cho Ủy ban Nhân dân tỉnh, Tỉnh ủy; Xử lý nước thải; Xây dựng đường dây trung thế ngầm, trạm biến áp.
Từ kết quả này, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế chính sách về tài chính lạc hậu và thực hiện ban hành văn bản hướng dẫn các bộ, ngành địa phương xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch về phát triển khoa học công nghệ...
Bên cạnh đó, Kiểm toán nhà nước cũng chỉ ra những tồn tại ở các bộ, ngành, cơ quan trung ương và địa phương như kinh phí khoa học chủ yếu tập trung cho xây dựng cơ bản; việc đầu tư và sử dụng các phòng thí nghiệm trọng điểm cấp nhà nước hiệu quả chưa cao; một số chương trình có đề tài, dự án chưa thực hiện đầy đủ nội dung nghiên cứu như đăng ký, khả năng ứng dụng vào thực tiễn hạn chế…
Được biết theo kế hoạch kiểm toán năm 2015, Kiểm toán Nhà nước sẽ thực hiện kiểm toán chuyên đề công tác quản lý và sự dụng kinh phí ngân sách nhà nước đầu tư cho hoạt động khoa học và công nghệ năm 2014 của 9 bộ, cơ quan trung ương và 31 tỉnh, thành phố./.