Câu chuyện về quyết định đầu tư xây dựng Nhà hát Giao hưởng, Nhạc vũ, kịch tại Thủ Thiêm được đưa ra sau một kỳ họp có tên gọi “kỳ họp bất thường” của Hội đồng Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã làm dấy lên dư luận và những lo ngại không đáng có về một chủ trương rất đỗi bình thường ở một thành phố năng động và phát triển bậc nhất cả nước với nhiều công trình lớn nhỏ khác nhau đang mọc lên mỗi ngày.
Đằng sau cuộc họp được định danh là "bất thường"
Mọi thứ được bắt đầu từ việc quy định của Luật tổ chức Hội đồng Nhân dân và Ủy ban Nhân dân, theo đó, một năm Hội đồng Nhân dân chỉ họp 2 lần (vào tháng 6 và tháng 12), các kỳ họp thêm khác khi có công việc cần triển khai thì đều gọi là “Kỳ họp bất thường.”
[Không vì xây nhà hát mà ảnh hưởng đến đền bù cho người dân Thủ Thiêm]
Mà ở một thành phố với hơn 10 triệu dân, với vô số những vấn đề, vụ việc mang tính từ lâu dài đến cấp bách cần giải quyết thì con số 2 kỳ họp/năm không đủ để giải quyết kịp thời các vấn đề của thành phố. Thế nên các cuộc họp bất thường sẽ có tần suất nhiều hơn và cuộc họp đầu tháng 10/2018 vừa qua chính là một trong những "cuộc họp bất thường" mà thực chất là rất bình thường đó. Tương tự, những quyết định đưa ra ở kỳ họp này đều đã mắc hàm oan khi bị quy chụp là " quyết định bất thường!"
Với nội dung của cuộc họp là để thông qua các chủ trương, dự án phát triển Thành phố theo Nghị quyết 54 của Quốc hội về “thí điểm cơ chế đặc thù để phát triển Thành phố Hồ Chí Minh,” như phát biểu của Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Quyết Tâm là: xem xét, chấp thuận chủ trương nhiều nội dung liên quan đến đảm bảo đời sống dân sinh, xâu dựng đầu tư các dự án nhóm A (trên 1000 tỷ đồng)...
Xây nhà hát tại Thủ Thiêm chỉ là một nội dung rất nhỏ trong những quyết định được đưa ra trong cuộc họp đó.
Những nội dung cấp bách, đảm bảo đời sống dân sinh khác được quyết định từ các kỳ họp trước đó của Đảng bộ, Hội đồng Nhân dân, Ủy ban Nhân dân Thành phố đó là: Triển khai dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng, cải thiện hệ thống giao thông: 8000 tỷ đồng/năm, xây dựng tuyến Metro: 24.000 tỷ đồng...đã không được thông tin đầy đủ khiến cho con số 1.500 tỷ đồng đầu tư cho công trình một nhà hát trở thành con số “gây sốc.”
Dành một ngày ngân sách cho phát triển văn hóa
Theo báo cáo chính thức của Sở Kế hoạch Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh, kế hoạch đầu tư trung hạn 2016-2020 nguồn vốn ngân sách là: 171.895,758 tỷ đồng; Trong đó: để xây trường học là: 22.094,841 tỷ đồng; để xây bệnh viện là: 12.538,591 tỷ đồng. Tổng cộng con số đầu tư cho giáo dục và y tế là: 34.633,433 tỷ đồng.
Như vậy đầu tư xây nhà hát 1.500 tỷ đồng chỉ bằng 4% kinh phí xây trường học, bệnh viện trong cùng thời gian 2016-2020.
Nhìn bức tranh tổng thể ấy để thấy, con số mà Thành phố Hồ Chí Minh đầu tư cho phát triển và đáp ứng nhu cầu văn hóa chỉ là một phần rất khiêm tốn. Thu ngân sách của Thành phố Hồ Chí Minh một ngày làm việc (không tính thứ 7, Chủ Nhật và ngày lễ) là hơn 1200 tỷ đồng. Không lẽ không thể dành một ngày cho phát triển văn hóa, nghệ thuật?
Giám đốc nhà hát Thành phố Hồ Chí Minh, nghệ sỹ ưu tú Trần Vương Thạch đã từng phải kêu lên chua xót: 25 năm qua, nhà hát đã tồn tại, có thương hiệu nhưng không có trụ sở, phải đi “ở nhờ 3 nơi.”
Thành phố 10 triệu dân, với 100.000 người nước ngoài sinh sống, có trách nhiệm đáp ứng nhu cầu văn hóa nghệ thuật cho cả vùng Đông và Tây Nam Bộ với 35,5 triệu người, hàng năm đón không biết bao nhiêu đoàn khách quốc tế, nhiều đoàn nghệ thuật từ các trung tâm nghệ thuật đỉnh cao của thế giới như: Nhật, Nga, Pháp…ngỏ lời muốn đến giao lưu nhưng cũng không có địa điểm trình diễn đủ tiêu chuẩn để tiếp đón!
Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thành Phong khẳng định, đã có quy hoạch xây dựng chung của Thành phố được Thủ tướng phê duyệt giai đoạn 2011-2015, gồm 7 công trình văn hóa, trong đó có Nhà hát Giao hưởng, Nhạc, vũ, kịch. Và lẽ ra nhà hát phải được khánh thành từ năm... 2015.
Theo dòng thời gian 13 năm, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố 3 nhiệm kỳ từ 2006-2020 cũng đều xác định phải tăng đầu tư cho các công trình văn hóa tiêu biểu, trong đó có nhà hát này.
Tại Quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm ngay từ đầu đã bao gồm 4 công trình văn hóa lớn: Nhà hát giao hưởng, nhạc, vũ kịch; Trung tâm triển lãm quốc tế; Công viên bờ sông và Quảng trường trung tâm đang được Thành phố đề nghị mang tên Quảng trường Hồ Chí Minh.
Như vậy về mặt pháp luật, quyết định đầu tư xây dựng Nhà hát này đã đầy đủ và phù hợp với chủ trương chung nhưng nó chưa được triển khai. Hơn nữa, việc xây dựng một Nhà hát Giao hưởng, Nhạc, vũ, kịch quy mô như vậy tất nhiên không thể hoàn thành trong 4 năm nếu muốn có một công trình thế kỷ, đáp ứng tiêu chuẩn nghệ thuật quốc tế ngặt nghèo nhất, trở thành một biểu tượng văn hóa xứng tầm thời đại.
Cái chính là phải ra được chủ trương, xác định vốn, đất, … nghĩa là xác định một con đường để đi tới.
Nhiều ý kiến cho rằng Thủ Thiêm đang nóng về việc đền bù, giải tỏa, không nên xây nhà hát ở đây. Thật ra trong quy hoạch và trên thực tế, mảnh đất quy hoạch xây nhà hát không nằm trong khu vực tranh chấp, đền bù ở Thủ Thiêm.
Vừa qua Thanh tra Chính phủ đã kết luận một số sai phạm về quy hoạch và di dời, tái định cư ở Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Ông Võ Văn Hoan, Chánh Văn phòng Ủy ban Nhân dân Thành phố khẳng định thành phố đang triển khai rà soát thực địa, lập danh sách các hộ bị thiệt hại và sẽ bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật. Nguồn kinh phí này độc lập với kinh phí xây dựng nhà hát. Việc giải quyết quyền lợi chính đáng của người dân Thủ Thiêm theo kết luận của Thanh tra Chính phủ sẽ được tiến hành khẩn trương nhất. Vì vậy việc xây dựng Nhà hát (khởi công dự kiến năm 2020) hoàn toàn không ảnh hưởng gì đến việc đền bù thiệt hại cho các hộ dân theo kết luận của thanh tra Chính phủ.
Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân đã từng cam kết: công lý phải được thực thi và sẽ được thực thi! Bên cạnh đó việc bảo đảm công lý, công bằng cho đồng bào Thủ Thiêm cũng như đảm bảo nhu cầu dân sinh về văn hóa đều cần thiết như nhau, trách nhiệm của Thành phố Hồ Chí Minh là phải làm được cả hai, làm một cách khẩn trương, thấu tình, đạt lý.
Mọi ý kiến của người dân đều cần được lắng nghe và giải đáp: Từ nguyện vọng người dân đến quy hoạch đã được Chính phủ và Thành phố phê duyệt. Thành phố, đất nước cần có một công trình văn hóa tầm cỡ khu vực và quốc tế, ngang tầm thời đại, xứng với "Thế nước, vận nước đã khác" như đánh giá của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Đó cũng là mong mỏi chính đáng của hầu hết các nghệ sỹ, ca sỹ, nhạc sỹ muốn có nơi thực sự xứng tầm để trình diễn, khoe tài, đáp ứng và dẫn dắt nhu cầu thị hiếu nghệ thuật của đông đảo quần chúng ngày càng đi lên, xứng với một siêu đô thị quy mô trên 10 triệu dân và khách quốc tế đến Thành phố hàng triệu lượt/năm.
Tất nhiên không thể không lắng nghe và giải đáp các băn khoăn của người dân về hiệu quả đầu tư công trình, công khai, minh bạch các giai đoạn đầu tư, xây dựng. Cùng với đó là kế hoạch chuẩn bị nhân lực, quản lý cho nhà hát khi đi vào hoạt động cũng phải tiến hành đồng bộ, có tầm nhìn và có tham khảo học hỏi kinh nghiệm ở các công trình tiên tiến trên thế giới.
Với quyết tâm xây dựng, phát triển Thành phố Hồ Chí Minh toàn diện, không chỉ về kinh tế mà còn mang vóc dáng và chiều sâu văn hóa, nghệ thuật vươn tầm khu vực và thế giới, lãnh đạo và nhân dân thành phố với bản lĩnh chính trị, tư duy khoa học đang đồng lòng cùng giải quyết những vấn đề của thành phố đúng tinh thần văn minh, hiện đại thấu tình đạt lý./.