(Nguồn: scmp.com) Trang mạng scmp.com đưa tin, sự phân bổ lại quyền lực toàn cầu đang diễn ra hiện nay, được thúc đẩy bởi cuộc khủng hoảng Ukraine, đã khiến các cường quốc lớn gấp rút rà soát các mối quan hệ đối tác của họ ở châu Âu-Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và Mỹ Latinh.
Mỹ đã tiến hành một cuộc “tấn công ngoại giao” từ tháng 5 đến tháng 7/2022, trong đó có hội nghị với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), các quốc gia trong Nhóm Bộ tứ, các nhà lãnh đạo Mỹ Latinh, G7 và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Những hoạt động đó đã vấp phải những động thái đáp trả từ Moskva và Bắc Kinh.
Sự gián đoạn trong các kênh liên lạc giữa các cường quốc và sự chia rẽ trong các phe cánh sau đó được minh chứng bằng việc các bộ trưởng tài chính G20 không đưa ra được một thông cáo chính thức, bất chấp cuộc khủng hoảng lương thực và năng lượng toàn cầu và mối đe dọa suy thoái kinh tế.
Mỹ và Trung Quốc đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh với các quốc đảo Thái Bình Dương để giành được sự ủng hộ của họ sau khi Quần đảo Solomon ký một thỏa thuận an ninh với Trung Quốc vào đầu năm nay. Moskva và Bắc Kinh cũng đã mở rộng quy mô hoạt động quân sự ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương bằng cách tăng cường các hoạt động xung quanh Nhật Bản.
Trung Quốc cũng phớt lờ sáng kiến do Mỹ dẫn đầu nhằm thiết lập giới hạn giá dầu Nga trên toàn cầu nhằm tước đi nguồn thu từ xuất khẩu năng lượng của nước này. Trên thực tế, nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc từ Nga đã tăng 55% trong tháng 5/2022 so với một năm trước đó. Nga đã đánh bật Saudi Arabia để trở thành nhà cung cấp dầu lớn nhất của Trung Quốc.
Vào giữa tháng 7/2022, tập đoàn Gazprom thuộc sở hữu nhà nước của Nga đã báo cáo khối lượng khí đốt kỷ lục hằng ngày được bơm tới Trung Quốc qua đường ống “Sức mạnh Siberia.”
Một cuộc khủng hoảng năng lượng đang dần xuất hiện trên toàn cầu. Được thúc đẩy bởi các lệnh trừng phạt đối với hàng hóa của Nga và các đợt nắng nóng gần đây ở châu Âu, giá nhiên liệu đang tăng vọt trên toàn cầu, không chỉ ảnh hưởng xấu đến cuộc sống của người dân bình thường mà còn ảnh hưởng lớn đến các chính phủ như ở Sri Lanka.
Với lưu ý đến cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào mùa Thu năm nay và sự thất vọng của người Mỹ về việc giá khí đốt đạt kỷ lục mới mỗi tháng, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã bắt đầu chuyến công du Trung Đông đầu tiên của mình trong tháng này, với các điểm dừng ở Israel và Saudi Arabia.
[Mỹ muốn cùng Nga và Trung Quốc đàm phán về kiểm soát vũ khí hạt nhân]
Trong khi đó, Bắc Kinh đã tăng cường quan hệ đối tác trong khu vực với việc tiếp đón các ngoại trưởng của Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh vào tháng 1/2022, nâng cấp quan hệ an ninh với Iran vào tháng 4/2022 và tái khẳng định các cam kết liên kết Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc với Tầm nhìn 2030 của Saudi Arabia.
Bất luận việc hàn gắn các mối quan hệ rạn nứt với Saudi Arabia, Tổng thống Mỹ đã trở về nước mà không có các cam kết về tăng sản lượng dầu. Vương quốc này khẳng định rằng bất kỳ động thái nào như vậy phải được phối hợp trong khuôn khổ của OPEC+, một liên minh bao gồm Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) do Saudi Arabia đứng đầu và một nhóm các nhà sản xuất dầu thô riêng biệt do Nga dẫn đầu.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có cuộc điện đàm với Hoàng thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman vài ngày sau đó, đồng ý hợp tác hơn nữa với nỗ lực nhằm ổn định thị trường dầu trước thềm cuộc họp OPEC+ vào ngày 3/8.
Không lâu sau khi Biden kết thúc chuyến công du Trung Đông, Putin đã bắt đầu chuyến “du ngoạn” của riêng mình tới Iran - quốc gia mà cùng với Trung Quốc đang trở thành một giải pháp thay thế kinh tế và chính trị quan trọng cho các đối tác phương Tây trước đây của Moskva.
Trong chuyến công du đầu tiên bên ngoài Liên Xô cũ kể từ tháng 2/2022, Putin đã hội đàm với các nhà lãnh đạo Iran và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, cả song phương và trong Tiến trình Astana để giải quyết hòa bình ở Syria.
Trong một minh chứng sống động cho tầm ảnh hưởng quốc tế ngày càng tăng của các quốc gia không phải phương Tây trong bối cảnh tái cân bằng trật tự toàn cầu và sự cạnh tranh ngày càng gia tăng giữa Nga, Trung Quốc và các "nền dân chủ cùng chí hướng" do Mỹ dẫn đầu, Erdogan đã đóng một vai trò trung tâm trong việc làm trung gian cho một thỏa thuận ngũ cốc giữa Nga và Ukraine.
Nhìn chung, chuyến đi của Putin phản ánh nỗ lực của Nga nhằm tìm đường thoát khỏi cái mà các cường quốc phương Tây gọi là sự cô lập quốc tế. Nó cũng thúc đẩy các nỗ lực của Điện Kremlin nhằm tăng cường các mạng lưới hợp tác trong khu vực, đặc biệt là dọc theo Hành lang Vận tải Bắc Nam Quốc tế, nơi mà chuyến hàng trung chuyển đường sắt đầu tiên đã khởi hành từ St Petersburg trong hành trình đến Ấn Độ qua Iran vào ngày 11/6.
Đấu trường tiếp theo của cuộc cạnh tranh Trung-Nga-Mỹ có thể sẽ là châu Phi. Mỹ đã công bố một hội nghị thượng đỉnh với các nhà lãnh đạo châu Phi vào giữa tháng 12/2022, lần đầu tiên kể từ chính quyền của Barack Obama. Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh cuộc cạnh tranh với Trung Quốc về ảnh hưởng chiến lược và kinh tế trên lục địa đang gia tăng. Tháng 11/2021, Trung Quốc tổ chức một hội nghị tương tự, với việc Bắc Kinh cam kết hỗ trợ 40 tỷ USD để tạo điều kiện cho xuất khẩu của châu Phi.
Nga đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh Nga-châu Phi đầu tiên vào năm 2019 và hội nghị thứ hai đã được lên lịch vào năm 2023, một dấu hiệu rõ ràng cho thấy Điện Kremlin muốn điều chỉnh các ưu tiên chính sách đối ngoại của mình sau khi “chia tay” với phương Tây.
Moskva đang chú ý nhiều hơn đến châu Phi, cử một phái đoàn tới khu vực này vào tháng 6/2022 và đón tiếp Tổng thống Senegal Macky Sall, người cũng là Chủ tịch Liên minh châu Phi. Giờ đây, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov, người hồi tháng 5/2022 đã kêu gọi “những người bạn châu Phi” yêu cầu phương Tây bãi bỏ các lệnh trừng phạt chống Nga, có chuyến công du tới Ai Cập, Ethiopia, Uganda và Cộng hòa Congo để khám phá “mối quan hệ đối tác toàn diện với các nước châu Phi.”
Một bài viết đăng trên tạp chí Foreign Policy gần đây lập luận rằng vào đầu năm 2022, “Vladimir Putin đã trở thành bậc thầy của trò chơi địa chính trị. Ông đã tìm cách để mở rộng ảnh hưởng của Moskva vượt ra ngoài phạm vi của Nga ở nước ngoài sang châu Phi, Mỹ Latinh và Trung Đông.”
Vì vậy, khi ngày càng có nhiều dấu hiệu về một trật tự toàn cầu bất ổn xuất hiện, các nỗ lực của Nga, Trung Quốc và Mỹ nhằm tìm kiếm thêm thành trì chính trị và kinh tế sẽ khiến các cuộc đối đầu trong khu vực dễ xảy ra hơn./.
