Nấu cơm thi - một nét đặc trưng tại lễ hội chùa Keo. (Ảnh: Thế Duyệt/TTXVN) Sáng 3/2 (tức mùng 4 Tết Giáp Ngọ 2014), tại khu di tích lịch sử Chùa Keo (xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình), Lễ hội chùa Keo đã chính thức khai hội, thu hút hàng ngàn lượt tăng ni, phật tử và du khách thập phương về trẩy hội.
Ngay từ sáng sớm, đông đảo người dân đã kéo về ngôi chùa có từ gần 400 năm nay để được thắp nén tâm nhang bày tỏ lòng tưởng nhớ công ơn to lớn của quốc sư Dương Không Lộ (1016-1094) - người đã có công xây dựng chùa và cầu cho một năm mới nhiều may mắn, bình an.
Chùa Keo có tên chữ là Thần Quang tự, gồm hai cụm kiến trúc chùa thờ Phật và Đền thờ Thánh Dương Không Lộ.
Theo sử sách, Thiền sư Dương Không Lộ quê làng Giao Thủy, Phủ Hà Thanh (nay thuộc huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định), gia đình vốn làm nghề chài lưới. Ông đi tu từ năm 29 tuổi. Năm 1060, ông sang Tây Trúc để tu luyện về đạo Phật.
Đến năm 1061, dưới thời vua Lý Thánh Tông, ông trở về nước và dựng chùa Nghiêm Quang (tức chùa Keo ngày nay). Ông đã đi nhiều nơi vùng đồng bằng Bắc Bộ để dựng chùa, truyền bá Phật pháp và được suy tôn là vị tổ thứ 9 của phái thiền Việt Nam.
Thiền sư Dương Không Lộ đã từng chữa khỏi bệnh cho vua Lý Thánh Tông nên được vua phong làm Quốc sư triều Lý. Năm 1611, do sông Hồng bị sạt lở, một trận lũ lớn đã cuốn trôi ngôi chùa này. Mãi đến năm 1632, chùa mới được xây dựng lại.
Chùa Keo là một trong những ngôi chùa của Việt Nam còn giữ lại được nguyên vẹn nét kiến trúc xưa. Chùa có 18 công trình với 133 gian. Những công trình kiến trúc chính gồm Tam quan, Chùa Phật, Điện Thánh, gác chuông, hành lang, khu tăng xá… Năm 2012, chùa đã được Nhà nước xếp hạng di tích đặc biệt cấp quốc gia.
Hàng năm, Chùa Keo có hai kỳ lễ hội, hội Xuân diễn ra vào ngày mùng 4 Tết Âm lịch với các hoạt động văn hóa dân gian như thi bắt vịt, thổi cơm; hội Thu từ ngày 13 đến ngày 15 tháng Chín âm lịch mang đậm tính chất hội lịch sử, tái hiện lại cuộc đời của Quốc sư Dương Không Lộ như lễ tế, lễ rước kiệu, thi bơi trải trên sông./.
