Nhiều dự án được giao đất trong khu tái định cư 160ha. (Ảnh: Quang Nhựt/TTXVN) Trong khi giao hàng chục hécta đất quy hoạch tái định cư được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cho nhiều doanh nghiệp thực hiện dự án bất động sản thì Thành phố Hồ Chí Minh lại lấy đất của người dân không nằm trong ranh giới để “đắp đổi” vào ranh giới quy hoạch dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Nghịch cảnh này đã gây ra nhiều hệ luỵ tai hại, không những phá vỡ quy hoạch, khiến dự án bị đình trệ kéo dài, gây khiếu nại, khiếu kiện dai dẳng mà còn ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống và niềm tin người dân.
Bài 1: Hoán đổi đất bị thu hồi sai quy hoạch
Thanh tra Chính phủ vừa có Thông báo số 1483 (gọi tắt là Thông báo 1483 của Thanh tra Chính phủ) về kết quả kiểm tra một số nội dung chủ yếu liên quan đến khiếu nại của người dân về khu đô thị mới Thủ Thiêm. Một trong những nội dung quan trọng được người dân mong đợi là việc Thanh tra Chính phủ xác định, trong quá trình thực hiện dự án, Thành phố Hồ Chí Minh đã lấy diện tích 4,3ha thuộc Khu phố 1, phường Bình An, quận 2 không có trong ranh quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm (phần lõi với diện tích 770ha) được phê duyệt tại Quyết định số 367/TTg ngày 4/6/1996 của Thủ tướng Chính phủ.
Ông Nguyễn Văn Lung, người dân có đất bị thu hồi nằm trong 4,3ha nói trên cho biết, mặc dù vui mừng vì sau nhiều năm khiếu nại mới có kết quả nhưng ông vẫn còn lo lắng vì Thanh tra Chính phủ còn bỏ ngỏ phương án giải quyết. Bản thân ông và một số hộ dân trong 4,3ha đang khiếu nại mong muốn chính quyền thành phố hoán đổi đi nơi khác với giá trị khu đất tương đương, tính chất đất như thế nào tại 4,3ha thì bố trí như vậy tại nơi ở mới. Thực hiện được điều này chính là giải quyết các vướng mắc trong chính sách về khu đô thị mới Thủ Thiêm cũng như đáp ứng nguyện vọng của người dân.
Trong khi đó, ông Hoàng Thăng Long, ngụ Khu phố 5, phường An Khánh, quận 2 là người đang khiếu nại về ranh quy hoạch cho biết, Thông báo 1483 của Thanh tra Chính phủ vẫn chưa phản ánh được hết bức tranh toàn cảnh khu đô thị mới Thủ Thiêm, chưa làm rõ nhiều “mảng tối” về dự án này suốt hơn 15 năm qua.
Hiện có khoảng 120 hộ dân khiếu nại ranh quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm của 5 khu phố thuộc 3 phường ở quận 2 chứ không riêng gì khu phố 1, phường Bình An. Nhưng Kết luận Thanh tra Chính phủ lại chưa xem xét, nhắc đến kể cả việc chưa làm rõ 160ha tái định cư được giao xé lẻ cho hàng chục doanh nghiệp làm dự án bất động sản.
“Nguyện vọng của người dân là đề nghị Thanh tra Chính phủ lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm theo đúng quy định pháp luật. Nếu thành phố không sửa sai, không khắc phục hậu quả thì người dân sẽ tiếp tục khiếu nại, khiếu kiện.
Người dân hoàn toàn chia sẻ khó khăn của thành phố và mong muốn đổi đất bị giải tỏa sang vị trí khác có giá trị tương đương để tạo lập nhà ở, sớm ổn định cuộc sống. Ngoài ra, người dân cũng mong Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh giải quyết dứt điểm vụ việc, xử lý nghiêm tổ chức, cán bộ vi phạm, lấy lại niềm tin cho nhân dân,” ông Hoàng Thăng Long nêu ý kiến.
Quan điểm giải quyết 4,3ha ngoài ranh quy hoạch này cũng không hề tương đồng từ cơ quan thanh tra nhà nước. Thông báo 1483 của Thanh tra Chính phủ xác định, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh rà soát, hoàn thiện để tiếp tục thực hiện quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm; trong đó, có 4,3ha thuộc Khu phố 1, phường Bình An theo đúng quy định của pháp luật. Rà soát từng trường hợp cụ thể người dân đang khiếu nại, đặc biệt là các hộ dân nằm trong khu vực 4,3ha ngoài ranh quy hoạch để bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phù hợp cho người dân, sớm chấm dứt khiếu nại.
Trong khi đó cách đây 10 năm, bản Kết luận Thanh tra ngày 1/10/2008 của Thanh tra Thành phố Hồ Chí Minh có hướng mở rõ ràng hơn khi kiến nghị Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh chỉ đạo các sở ngành liên quan kiểm tra, rà soát các dự án chưa có quyết định giao đất, có quyết định tạm giao đất, các dự án đã giao đất nhưng chậm tiến độ để tham mưu, đề xuất Ủy ban Nhân dân thành phố thu hồi hoặc điều chỉnh dự án nhằm tập trung quỹ đất xây dựng các khu tái định cư cho khu đô thị mới Thủ Thiêm.
Về vấn đề ranh quy hoạch 4,3ha, trao đổi với phóng viên, Luật sư Trần Đức Phượng, Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, việc thu hồi đất trước đây của thành phố là không đúng quy định nên phải thu hồi ngay các quyết định thu hồi đất, phải bồi thường thiệt hại thực tế do hậu quả của việc thu hồi đất không đúng.
Với hộ dân trong phần diện tích không thể bàn giao lại đất như đang xây dựng công trình mới kiên cố và có giá trị trên đất… thì chính quyền phải trả tiền bồi thường về thu hồi đất và hỗ trợ theo quy định hiện nay (Luật Đất đai 2013).
Riêng đối với các trường hợp khiếu nại, đã đưa ra tố tụng hành chính và có bản án thì các cơ quan nhà nước phải chủ động đề nghị Tòa án nhân dân Tối cao và Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao xem xét tại các bản án hành chính trước đây theo thủ tục tái thẩm (phát hiện ra tình tiết mới) để việc giải quyết phù hợp chung với hệ thống pháp luật./.
