Nói đến làng dệt tơ lụa đẹp và nổi tiếng tại Việt Nam, chúng ta không thể không nhắc đến cái tên làng lụa Vạn Phúc, Hà Đông với những đường thêu chỉ và mẫu hoa văn tinh tế.
Làng lụa Vạn Phúc Hà Đông ở Hà Nội - một trong những làng nghề dệt lụa nổi tiếng bậc nhất Việt Nam, mang vẻ đẹp cổ kính, nổi tiếng với các sản phẩm lụa dệt tơ tằm chất lượng và sở hữu nhiều điểm check-in sống ảo thu hút giới trẻ cùng khách du lịch.
Đây là làng nghề dệt lụa truyền thống đã được công nhận là kỷ lục “Làng nghề dệt lụa tơ tằm lâu đời nhất vẫn còn duy trì hoạt động đến ngày nay” do Trung tâm Sách Kỷ lục Việt Nam đã trao tặng.
Làng dệt lụa Vạn Phúc còn có tên gọi khác là làng dệt lụa Hà Đông thuộc phường Vạn Phúc, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.
Là một trong những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Hà Nội, làng lụa Vạn Phúc có lịch sử lâu đời, tồn tại hơn 1.000 năm. Tên gọi trước kia của làng là Vạn Bảo, nhưng do kị húy nhà Nguyễn nên đã được đổi thành Vạn Phúc.
Nghề dệt lụa ở Vạn Phúc do bà A Lã Thị Nương - một người con gái ở Cao Bằng nổi tiếng đảm đang và có tay nghề dệt lụa khéo léo về làm dâu làng Vạn Phúc truyền dạy cho dân làng.
Từ khi mới ra đời, lụa Vạn Phúc đã trở thành một mặt hàng được ưa chuộng bởi sự khéo léo, tinh tế của bàn tay và tâm hồn người thợ kết tinh vào trong từng thước vải.
[Làng lụa Vạn Phúc trên hành trình khẳng định bản sắc riêng]
Năm 1931 là dấu mốc đánh dấu lần đầu tiên sản phẩm lụa dệt ở làng được quảng bá, giới thiệu ra thị trường quốc tế tại Hội chợ Marseille. Ở lần đầu tiên giới thiệu, sản phẩm lụa dệt của làng Vạn Phúc đã được người Pháp đánh giá cao, nhận xét là một trong những dòng lụa tinh xảo nhất của Đông Dương.
Vào năm 1958, sản phẩm tơ lụa của làng đã chính thức được xuất khẩu tới các nước Đông Âu.
Trải qua bao biến thiên, thăng trầm của lịch sử, nghề dệt lụa Vạn Phúc vẫn trụ vững trong suốt 10 thế kỷ qua và ngày càng phát triển, trở thành nghề truyền thống nổi tiếng của đất kinh kỳ.
Ngày nay, làng lụa Vạn Phúc đã biến tấu trở nên vô cùng đa dạng với nhiều mẫu mã, chủng loại khác nhau như mây bay, long phượng, đũi hoa, vân thọ đỉnh, tứ quế...
Hình dạng hoa văn trên lụa đã được thể hiện dưới đôi tay điêu luyện và óc nhìn tinh tế, sáng tạo của người nghệ nhân lụa Vạn Phúc. Nhờ thế, những sản phẩm lụa mới phong phú, độc đáo và tính thẩm mỹ cao đến như vậy.
Với những đặc tính nổi bật, lụa Hà Đông luôn được chọn làm quà tặng cho người thân và bạn bè khi du khách về đây.
Làng lụa Vạn Phúc Hà Đông có gần 800 hộ gia đình làm nghề dệt lụa, chiếm gần 60% trên tổng số hộ sinh sống tại nơi đây. Mỗi năm, làng tơ lụa Vạn Phúc Hà Đông đã sản xuất khoảng 2,5 đến 3 triệu m2 vải, tương đương với 63% doanh thu của toàn bộ làng nghề.
Ngày nay, ngoài việc kinh doanh các sản phẩm làm từ lụa, các cơ sở sản xuất còn kết hợp mô hình cho du khách tới tham quan, trải nghiệm quy trình làm ra sản phẩm, giúp khách hàng thấy được giá trị chất lượng của sản phẩm lụa nơi đây để yên tâm lựa chọn mua sắm.
Đặc biệt để phát triển du lịch bền vững, quảng bá sản phẩm, phường Vạn Phúc đã xây dựng các tuyến phố Lụa kết hợp với các ngành nghề phụ trợ để phục vụ khách du lịch như Khu phố ẩm thực, phố sinh vật cảnh, trung tâm giao lưu văn hóa đồ cổ, phát triển loại hình lưu trú, mua sắm.
Để quảng bá nghề dệt lụa truyền thống Vạn Phúc và thúc đẩy các hoạt động xúc tiến du lịch làng nghề, Tuần lễ Văn hóa, Du lịch, Thương mại Làng nghề Vạn Phúc có chủ đề "Vạn Phúc - Sắc màu hội nhập" đã diễn ra từ ngày 26/10 đến ngày 2/11.
Tuần Văn hóa Du lịch, Thương mại Làng nghề Dệt lụa Vạn Phúc năm 2023 với nhiều nội dung, chương trình đặc sắc, hấp dẫn, bao gồm Lễ rước Tôn vinh Tổ nghề với chủ đề “Cội nguồn văn hóa làng nghề;" trao bằng Di sản Văn hóa Phi vật thể cấp Quốc gia cho Làng nghề Dệt lụa Vạn Phúc.
Hội chợ giới thiệu, quảng bá sản phẩm thủ công mỹ nghệ làng nghề truyền thống Hà Nội; Hội thi và Trưng bày ảnh về Vạn Phúc; Hội thi sản phẩm thiết kế sáng tạo tiêu biểu; trình diễn áo dài với chủ đề “Duyên dáng Lụa Hà Đông;" cùng các hoạt động bảo tồn di sản và biểu diễn văn hóa đặc sắc ca trù, múa rối nước, thi và trải nghiệm viết thư pháp, trò chơi dân gian, trải nghiệm ẩm thực…
Tuần Văn hóa giúp lan tỏa tới du khách trong và ngoài nước, nhân dân các địa phương về nét văn hóa đặc sắc của làng nghề dệt lụa truyền thống Vạn Phúc, qua đó, phát huy hơn nữa tiềm năng, thế mạnh địa phương trong các lĩnh vực thiết kế sáng tạo; nâng cao vị thế công nghiệp văn hóa Thủ đô và quận Hà Đông…; đẩy mạnh quảng bá hình ảnh về mảnh đất và con người Hà Đông, các điểm đến hấp dẫn, các lễ hội truyền thống, các di sản văn hóa phi vật thể, các làng nghề, sản phẩm văn hóa ẩm thực./.