Năm 2023, Hải quan Việt Nam ghi nhận dấu mốc nổi bật trong việc hợp tác với Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO), tổ chức thành công Hội nghị và Triển lãm Công nghệ năm 2023 của WCO. Sự kiện có ý nghĩa quan trọng, ở phạm vi toàn cầu được tổ chức thường niên của Tổ chức Hải quan Thế giới.
Đây là một trong mười sự kiện tiêu biểu năm 2023 được Tổng cục Hải quan công bố ngày 9/1.
Tổ chức thành công Hội nghị và Triển lãm Công nghệ quy mô toàn cầu của ngành Hải quan
Được sự phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ, Tổng cục Hải quan đã phối hợp với WCO đăng cai tổ chức Hội nghị và Triển lãm Công nghệ năm 2023 của WCO từ ngày 10 – 12/10/2023 tại Hà Nội với chủ đề “Đón đầu kỷ nguyên số: Ứng dụng công nghệ, Thúc đẩy đổi mới và Nuôi dưỡng thế hệ hải quan kế cận chuyên nghiệp.”
Sự kiện thu hút hơn 1.000 đại biểu đến từ 95 quốc gia, thể hiện được vai trò của nước chủ nhà Việt Nam thông qua việc xây dựng chương trình, nội dung, tổ chức, tuyên truyền.
Sự kiện đã mang đến cơ hội học hỏi, trao đổi kinh nghiệm và thực tiễn các thông lệ tiên tiến của các cơ quan hải quan trên thế giới, các tổ chức quốc tế và các doanh nghiệp đa quốc gia trong việc ứng dụng các công nghệ mới nổi, trong đó trọng tâm là Chuyển đổi Số, phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, chuỗi khối, máy học, internet vạn vật... Điều này đã góp phần quảng bá, giới thiệu đất nước Việt Nam tươi đẹp, con người Việt Nam thân thiện, mến khách cũng như những nét văn hóa truyền thống, giàu bản sắc của Việt Nam.
Hải quan: Tổng trị giá xuất nhập khẩu năm 2023 đạt 619 tỷ USD, giảm 8,2%
Theo Cơ quan Hải quan, giá trị xuất khẩu năm 2023 đạt 323 tỷ USD, giảm 5,8%, nhập khẩu đạt 297 tỷ USD, giảm 10,7%. Theo đó, cán cân thương mại hàng hóa của cả nước trong năm đã xuất siêu 25,9 tỷ USD.
Bắt giữ gần 2,8 tấn ma tuý
Tình hình tội phạm ma túy, hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua biên giới vẫn diễn ra hết sức phức tạp, có chiều hướng gia tăng. Các đối tượng thường xuyên thay đổi phương thức vận chuyển, không theo quy luật với thủ đoạn ngày càng tinh vi (thông qua thủ đoạn cất giấu, ngụy trang ma tuý thành hàng hóa, hành lý thông thường), liều lĩnh và manh động (mang theo người). Đối với tuyến đường bộ tập trung chủ yếu tại các các cửa khẩu biên giới giáp với Lào, các cửa khẩu tuyến biên giới giáp với Campuchia và các cửa khẩu tuyến biên giới giáp với Trung Quốc.
Trong năm 2023, toàn ngành Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng phát hiện, bắt giữ: 263 vụ/303 đối tượng, trong đó cơ quan Hải quan chủ trì 121 vụ với tang vật thu được trên 2,8 tấn ma túy các loại.
Chiến dịch Con rồng Mekong lần thứ V
Chiến dịch Con rồng Mê Kông giai đoạn 5 là chương trình hành động chung giữa các cơ quan Hải quan và các cơ quan thực thi pháp luật khác của khu vực châu Á – Thái Bình Dương về chống buôn bán bất hợp pháp ma tuý, động vật, thực vật hoang dã và các sản phẩm từ động, thực vật hoang dã.
Chiến dịch Con Rồng Mê Kông V được triển khai từ ngày 15/4/2023 đến ngày 16/11/2023 với sự tham gia của 25 cơ quan Hải quan, các cơ quan thực thi pháp luật và tổ chức quốc tế. Tổng số vụ bắt giữ được các nước thành viên báo cáo trong giai đoạn V là 1.715 vụ, tăng 111% so với Chiến dịch giai đoạn IV. Hải quan Việt Nam đã nghiêm túc triển khai Chiến dịch, đảm bảo vai trò của nước sáng kiến và điều hành chiến dịch.
Chiến dịch Con Rồng Mê Kông V tại Việt Nam với 40 đầu mối quốc gia gồm 38 đầu mối quốc gia thuộc lực lượng hải quan và 2 đầu mối thuộc lực lượng Công an đã cập nhật tổng số 123 vụ việc bắt giữ ma túy và động, thực vật hoang dã, tăng 2,15 lần so Chiến dịch giai đoạn IV. Hải quan Việt Nam đã tham gia xây dựng và phổ biến 17 cảnh báo và 1 báo cáo tổng kết đánh giá hoạt động triển khai các giai đoạn của chiến dịch cho toàn bộ các thành viên.
Thực hiện Hải quan Số
Năm 2023, Tổng cục Hải quan đã không ngừng đẩy mạnh cải cách hiện đại hóa, với mục tiêu vừa tạo thuận lợi thương mại vừa đảm bảo nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về hải quan.
Một trong những giải pháp Chuyển đổi Số quan trọng nhất mà ngành Hải quan đang tập trung triển khai hiện nay là Chuyển đổi Số trong lĩnh vực nghiệp vụ hải quan với nội dung cốt lõi là thực hiện tái thiết kế tổng thể quy trình nghiệp vụ hải quan và xây dựng hệ thống CNTT thực hiện Hải quan số.
Từ nay đến năm 2025, Tổng cục Hải quan cho biết sẽ tập trung xây dựng hệ thống CNTT thực hiện Hải quan số đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ trong thông quan được Bộ Tài chính phê duyệt tại Quyết định số 1957/QĐ-BTC ngày 15/9/2023 của Bộ trưởng Bộ Tài chính về việc phê duyệt chủ trương đầu tư dự án xây dựng Hệ thống công nghệ thông tin thực hiện Hải quan số đáp ứng yêu cầu các nghiệp vụ trong thông quan.
Đứng đầu về cải cách hành chính
Năm thứ 7 liên tiếp, Tổng cục Hải quan giữ vững thành tích đứng đầu về cải cách hành chính khối các đơn vị Tổng cục và tương đương thuộc Bộ Tài chính, trong đó thực hiện 10 chỉ tiêu cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại năm 2023.
Tổng cục Hải quan đã tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp về cải cách thủ tục hành chính. Cụ thể, tổng số đề xuất cắt giảm giai đoạn 2020-2023 đạt 8%, cắt giảm chi phí tuân thủ đạt 10,2 tỷ đồng/năm đồng thời rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính nội bộ...
Bên cạnh đó, hiện đại hóa hải quan cũng được triển khai nhằm tạo thuận lợi tối đa cho các doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, rút ngắn thời gian thông quan, giải phóng hàng hóa. Ngày 31/1/2023, Tổng cục Hải quan đã ban hành Quyết định số 123/QĐ-TCHQ về việc giao chỉ tiêu cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại năm 2023 so với năm 2022. Theo đó, cụ thể 10 chỉ tiêu cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại năm 2023 cho Thủ trưởng các đơn vị thuộc cơ quan Tổng cục Hải quan và Cục trưởng Cục Hải quan các tỉnh, thành phố.
Thúc đẩy hợp tác và hội nhập quốc tế
Dưới sự chỉ đạo của Lãnh đạo các cấp, gắn liền với việc thực hiện các mục tiêu của ngành hải quan trong năm 2023, cụ thể là mục tiêu Chuyển đổi Số hướng tới Hải quan Số, Hải quan Thông minh, công tác hợp tác và hội nhập quốc tế ngành Hải quan năm 2023 đã đạt được những chuyển biến sâu sắc và kết quả rõ nét thông qua các hoạt động hợp tác song phương đa dạng, đi vào chiều sâu, tập trung vào các nước trọng điểm, có quan hệ đối tác chiến lược hoặc toàn diện với Việt Nam.
Hải quan Việt Nam mở rộng, củng cố và tăng cường hợp tác song phương với hải quan các nước đối tác, đặc biệt là các nước có quan hệ đối tác chiến lược hoăc chiến lược toàn diện, các đối tác có quan hệ kinh tế thương mại quan trọng của Việt Nam như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Anh, Hà Lan, Bỉ, Úc....
Về đa phương, Hải quan Việt Nam đã tích cực thể hiện vai trò, chủ động tham gia và đóng góp thiết thực vào các hoạt động hợp tác hải quan trên các diễn đàn hợp tác hải quan đa phương thông qua việc tiếp tục triển khai thực hiện các cam kết/nghĩa vụ trong khuôn khổ ASEAN, WCO, APEC, ASEM, GMS theo đúng lộ trình cam kết.
Tăng cường kiểm tra, giám sát
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã tập trung, quyết liệt trong hành động, kiên quyết đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý, điều hành, xây dựng ngành Hải quan liêm chính gắn với cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa thủ tục, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng.
Trong năm 2023, Tổng cục Hải quan đã tổ chức thành công 3 Hội nghị trực tuyến toàn quốc về quán triệt, triển khai công tác kiểm tra, giám sát hải quan, công tác quản lý thuế, công tác kiểm tra sau thông quan trong tình hình mới với sự tham gia của gần 8.000 cán bộ công chức, viên chức trong toàn Ngành.
Tại các Hội nghị, các đơn vị đã tổ chức triển khai rà soát, đánh giá thực trạng công tác kiểm tra, giám sát hải quan, quản lý thuế, kiểm tra sau thông quan; quán triệt đến từng cán bộ công chức, viên chức các quy định pháp luật, chức năng, nhiệm vụ đối với từng vị trí việc làm đồng thời nâng cao tinh thần trách nhiệm, đổi mới về nhận thức, tư duy trong triển khai nhiệm vụ.
Hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ pháp luật Hải quan
Với việc nỗ lực triển khai Chương trình hỗ trợ khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật Hải quan, kết quả tại giai đoạn 2 - Chương trình tăng 36% số lượng doanh nghiệp thành viên so với năm 2022, vượt 16% chỉ tiêu đề ra theo Quyết định số 123/QĐ-TCHQ ngày 31/01/2023.
Tính đến ngày 31/12/2023 cơ quan Hải quan đã ký kết biên bản ghi nhớ với 289 doanh nghiệp tham gia chương trình thí điểm hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan (Quyết định 1399/QĐ-TCHQ ngày 15/7/2022).
Trong giai đoạn 2, kết quả đã thực hiện ký kết biên bản ghi nhớ đối với 76 doanh nghiệp, đã hoàn thành và vượt chỉ tiêu cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại và tăng trên 20% số lượng doanh nghiệp tham gia so với năm 2022.
Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính
Với quyết tâm “không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn”, Tổng cục Hải quan cho biết đã ban hành Quy chế kiểm tra công vụ và xử lý vi phạm đối với công chức, viên chức trong ngành Hải quan tại Quyết định số 799/QĐ-TCHQ ngày 12/4/2023 (thay thế Quyết định số 2799/QĐ-TCHQ ngày 26/9/2018). Nội dung quy định 980 hành vi vi phạm được bao quát, cập nhật đầy đủ trong tất cả các lĩnh vực hoạt động hải quan và các chế tài xử lý tương ứng cụ thể minh bạch, góp phần phòng, chống tham nhũng trong lĩnh vực hải quan.
Quy chế cũng quy định căn cứ kết quả kiểm tra, giám sát công vụ ở cả 3 cấp: Tổng cục, Cục, Chi cục qua hình thức trực tuyến và trực tiếp...; Kiểm tra nội bộ, kiểm tra công vụ theo kế hoạch năm, kiểm tra đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm và kết quả kiểm tra xác minh thông tin từ phương tiện truyền thông, báo chí, khiếu nại tố cáo, tiếp công dân, thông tin phản ánh qua đường dây nóng hotline 19009299 ...để xử lý vi phạm, xử lý kỷ luật theo thẩm quyền.
Đổi mới tuyên truyền
Tổng cục Hải quan đã nỗ lực triển khai các hoạt động tuyên truyền trên báo, đài, bám sát các hoạt động thời sự của ngành đồng thời chủ động tuyên truyền những vấn đề mới phát sinh thông qua nhiều hình thức đa dạng. Theo đó, Cơ quan Hải quan đã thường xuyên phối hợp với các cơ quan thông tấn báo chí Trung ương và địa phương, đặc biệt phối hợp với 5 cơ quan báo chí Trung ương (Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Báo Nhân dân, Cổng thông tin điện tử Chính phủ) thực hiện tốt công tác tuyên truyền.
Tổng cục Hải quan chủ động tích cực cung cấp thông tin cho báo chí định kỳ và trong trường hợp đột xuất. Thực hiện điểm báo hàng ngày, kịp thời báo cáo Bộ Tài chính những nội dung báo, đài tuyên truyền và những vấn đề được dư luận quan tâm. Kết quả có gần 9.000 tin, bài, phóng sự về ngành Hải quan được đăng trên các báo (giấy, điện tử), tạp chí (giấy, điện tử), trang tin, các đài phát thanh và truyền hình./.
