Hơn ba phần tư chặng đường vừa qua của năm 2023 là giai đoạn khó khăn nhất đối với các doanh nghiệp dệt may khi nhu cầu tiêu dùng sụt giảm, xuất khẩu tại nhiều thị trường lớn đều đi xuống. Vì vậy, để hoàn thành cao nhất các chỉ tiêu xuất khẩu đề ra, đòi hỏi doanh nghiệp phải linh hoạt, đồng bộ các giải pháp để tận dụng tốt các cơ hội, thúc đẩy tăng trưởng...
Khó khăn bủa vây doanh nghiệp
Nhìn lại 3 quý đầu năm, xuất khẩu dệt may tại các thị trường chủ lực như Mỹ, Liên minh châu Âu (EU)… đều sụt giảm. Đơn cử, trong 7 tháng năm 2023, xuất khẩu dệt may Việt Nam sang thị trường EU chỉ đạt 2,3 tỷ USD, giảm 9,6% so với cùng kỳ. Bước sang tháng 8/2023, xuất khẩu giảm mạnh hơn khi chỉ đạt 330 triệu USD, giảm 17% so với cùng kỳ và tháng 9/2023 cũng vẫn có xu hướng giảm. Đối với thị trường Mỹ, trong nửa đầu năm 2023, dệt may Việt Nam cũng đã đánh mất 1,3% thị phần tại thị trường này. Xuất khẩu dệt may Việt Nam sang Trung Quốc trong 8 tháng vừa qua cũng chỉ đạt 7,5 tỷ USD, giảm 11,6% so với cùng kỳ.
Xanh hóa dệt may: Thiếu chiến lược bài bản sẽ dần mất đi năng lực cạnh tranh
Theo Chủ tịch Hội đồng Quản trị Vinatex, doanh nghiệp cần bám sát thị trường, khách hàng để có chiến lược phù hợp, bởi Xanh hóa dệt may sẽ không thể có câu trả lời chung cho tất cả doanh nghiệp.
Do những khó khăn liên tục về thị trường và đơn hàng nên luỹ kế đến hết tháng 10, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam chỉ đạt hơn 33 tỷ USD, giảm 12,45% so với cùng kỳ năm 2022.
Đánh giá về xuất khẩu dệt may, ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng Công ty May Hưng Yên chia sẻ, tình hình thế giới vẫn rất khó khăn, giá dầu, chất đốt, lương thực đều tăng làm suy giảm nhu cầu tiêu dùng, trong đó có hàng dệt may. Ðể vượt khó, đơn vị không chỉ linh hoạt trong điều hành sản xuất mà còn chủ động chuyển đổi các đơn hàng, tăng cường sự hỗ trợ giữa các đơn vị trong Tổng công ty nhằm bảo đảm công ăn việc làm, thu nhập ổn định cho người lao động.
Bên cạnh đó, May Hưng Yên cũng bắt đầu định hướng, nghiên cứu tiếp tục nâng cao năng suất, nhận làm cả đơn hàng chất lượng cao và đơn hàng gia công, bảo hộ lao động, cùng đó là tăng cường đầu tư tự động hóa cao, nâng cao năng lực của người lao động, giảm một số chi phí quản lý vốn…
Tổng Giám đốc Tổng Công ty May 10 Thân Đức Việt chia sẻ, thế mạnh của May 10 là sơ mi nhưng năm 2023 mặt hàng này lại thiệt hại nặng nhất. Trước đó, mặt hàng sơ mi chiếm tỷ trọng 60% của May 10, nhưng hiện nay chỉ chiếm 39%. Điều này đặt May 10 vào tình thế phải xác định lại sản phẩm thế mạnh để nắm bắt cơ hội xoay chiều trong khó khăn.
Cũng như May Hưng Yên, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Dệt may Huế Nguyễn Văn Phong cho biết hiện khách hàng rất quan tâm tới chất lượng sản phẩm, giao hàng nhanh, đơn hàng ít, độ phức tạp cao... nên doanh nghiệp cần quan tâm tới năng suất lao động nhằm đáp ứng yêu cầu.
“Muốn nâng cao năng suất lao động, bắt buộc doanh nghiệp phải đầu tư thiết bị tự động hóa cao, sâu và kịp thời hơn, đồng thời, cần quan tâm tới cách thức quản trị, nâng cao tay nghề lao động để tăng sức cạnh tranh trên thị trường,” ông Nguyễn Văn Phong nhấn mạnh.
Chủ động đón bắt cơ hội thị trường
Theo giới chuyên gia, hoạt động sản xuất-kinh doanh khó khăn kéo dài do các doanh nghiệp bị tác động bởi các nhân tố, như: Tổng cầu dệt may thế giới giảm do các thị trường nhập khẩu dệt may chính suy giảm tăng trưởng. Trước khủng hoảng kinh tế, Cục dự trữ Liên bang Hoa Kỳ liên tục tăng lãi suất và duy trì ở mức cao; châu Âu nhiều bất ổn, đứng trên bờ vực suy thoái, Trung Quốc tăng trưởng chậm hơn kỳ vọng, Nhật Bản phá giá đồng Yên nhưng vẫn không thúc đẩy được xuất khẩu.
Cùng với đó, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh còn phải chịu chi phí đầu vào tăng cao, như: giá điện tăng, tỷ giá tăng gần 3% kể từ cuối quý 2, đồng thời bị cạnh tranh gay gắt về giá từ các quốc gia đối thủ... Tình hình này đẩy doanh nghiệp rơi vào thế khó cả về thị trường, tài chính, phương thức sản xuất kinh doanh... Đơn hàng giảm số lượng, nhỏ lẻ, yêu cầu cao, kế hoạch đơn hàng ngắn hạn, giãn thời gian giao hàng, ảnh hưởng nặng nề đến kết quả sản xuất kinh doanh năm 2023.
Ông Lê Mạc Thuấn, Phó Tổng Giám đốc Vinatex cho biết ngành may trong năm 2023 không khỏi điêu đứng do tổng cầu trên thế giới giảm sút, xét trên góc độ vĩ mô, mỗi doanh nghiệp có mức độ thiệt hại khác nhau. Các thương hiệu thời trang lớn cũng chịu ảnh hưởng ở mức độ xấu nhiều hay xấu ít.
“Mỗi thị trường cũng khó khăn khác nhau, có thị trường đang dần phục hồi, nhưng cũng có thị trường vừa chịu thiệt hại về kinh tế vừa chịu ảnh hưởng của xung đột chính trị,” ông Thuấn nói.
Trong khi đó, Chủ tịch Hội Dệt may Thêu Đan Thành phố Hồ Chí Minh Phạm Xuân Hồng thông tin thêm, tại nhiều đơn vị trên địa bàn thành phố, đơn hàng chỉ đủ đáp ứng được từ 85% đến 90% năng lực sản xuất. Các đơn hàng trở lại chủ yếu thuộc nhóm nhỏ lẻ, yêu cầu kiểu dáng, thời trang và đơn giá rất cạnh tranh. Ðiều này ngược lại so với thông lệ, bởi thường vào thời điểm cuối năm, các nhà máy đều có đơn hàng và bố trí lịch sản xuất đến giữa năm hoặc hết quý 3 năm sau.
“Mặc dù không đạt được như kỳ vọng, nhưng trong bối cảnh khó khăn như hiện nay, việc đơn hàng hồi phục cũng là tín hiệu đáng mừng, qua đó, giúp doanh nghiệp giảm bớt áp lực, duy trì lao động chờ thị trường phục hồi hoàn toàn,” ông Phạm Xuân Hồng khẳng định.
Thực tế, các kết quả thị trường đã được phản ánh bằng kết quả hoạt động sản xuất-kinh doanh của ngành dệt may. Chia sẻ thêm, ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) cho rằng, 2023 là một năm nhiều thách thức lớn như tác động của dịch COVID-19 vẫn còn trên toàn cầu, lượng hàng tồn kho lớn do nhu cầu sụt giảm. Vì vậy, ông cũng dự kiến, năm 2023, xuất khẩu dệt may sẽ giảm hơn 9%, khả năng chỉ đạt con số khoảng 40 tỷ USD.
Chỉ còn hơn 1 tháng nữa sẽ khép lại năm 2023, đại diện VITAS đề nghị các doanh nghiệp tiếp tục thực hiện đa dạng hóa thị trường, mặt hàng, đồng thời, tiếp tục đầu tư chuyển đổi công nghệ, hướng tới Xanh hóa trong các quy trình sản xuất, kiểm soát và thích ứng với ngành công nghiệp dệt may toàn cầu đòi hỏi.
"Xây dựng nền tảng liên kết chuỗi chặt chẽ, chủ động mẫu mã và tiếp tục củng cố công nghệ, quản trị số để thích ứng nhanh, minh bạch với các nhãn hàng,” ông Vũ Đức Giang nói.
Còn theo ông Cao Hữu Hiếu, Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), bước sang quý 4, tín hiệu thị trường bắt đầu tích cực hơn khi tần suất khách hàng tới tìm hiểu nguồn hàng và năng lực sản xuất, mặc dù chưa chốt đơn chính thức nhưng là động lực thôi thúc các đơn vị May đẩy mạnh làm mẫu, báo giá cho khách hàng với cơ cấu giá được “tối ưu hóa,” hy vọng sẽ nhận được các đơn hàng cho giai đoạn tới. Ðối với ngành sợi, dấu hiệu cho thấy có thể đã qua giai đoạn “đáy,” một số thị trường có dấu hiệu phục hồi tuy cầu vẫn ở mức thấp, tháng 8 đã có một số đơn vị xấp xỉ hòa vốn, thậm chí đã có đơn vị có lợi nhuận dương.
Do vậy, ông đề nghị các doanh nghiệp trong tập đoàn phải tận dụng hết các cơ hội thị trường, tổ chức sản xuất tốt nhất để tăng năng suất lao động, đáp ứng các đơn hàng nhỏ lẻ, yêu cầu chất lượng cao; xây dựng kế hoạch sản xuất linh hoạt và bố trí nguồn nhân lực phù hợp để tối ưu hóa chi phí lao động.
“Phải hành động nhanh chóng và quyết liệt, dựa trên cơ sở suy nghĩ, cân nhắc từ các thông tin đầu vào được cung cấp liên tục, kịp thời. Với sự chủ động, tự tin dựa trên những thông tin được kiểm soát một cách hiệu quả, chúng ta hoàn toàn có thể đặt niềm tin để đón đầu sự phát triển trở lại với tâm thế mới, năng lực mới và hiệu suất mới,” ông Cao Hữu Hiếu nhấn mạnh./.