Theo đài BBC, tờ Financial Times của Anh cho rằng các nhà chiến lược ở phố Downing chiều ngày 22/10 đã nhận ra rằng Chính phủ đang hướng đến một sự thất bại trong nỗ lực thúc đẩy thông qua dự luật thực hiện thỏa thuận Brexit, (Anh rời Liên minh châu Âu - EU), tại Quốc hội chỉ trong vài ngày.
Tại thời điểm đó, các chiến lược gia đã truyền cho các phóng viên một thông điệp rằng Thủ tướng Anh Boris Johnson sẽ có hành động kịch tính chặng hạn như cố gắng thực hiện một cuộc tổng tuyển cử sớm.
Tuy nhiên, ông vẫn chưa đưa ra tín hiệu sẽ hành động kiểu như thế mà thay vào đó ông nói rằng sẽ “tạm dừng” các dự luật cho việc thực hiện thỏa thuận Brexit.
Ông Johnson nói rằng dù ông không muốn việc gia hạn xảy ra, nhưng ông sẽ thảo luận với các nhà lãnh đạo EU về việc họ có đồng ý gia hạn hay không. Do đó, “quả bóng” giờ đã được đẩy sang chân EU.
EU sẽ gia hạn Điều 50 trong bao lâu?
Câu hỏi được đặt ra lúc này là liệu Brexit có diễn ra vào đúng ngày 31/10 như dự kiến? Gần như chắc chắn là không.
Người phát ngôn của Số 10 phố Downing từ chối nói rõ Thủ tướng sẽ thảo luận với các nhà lãnh đạo EU về thời gian gia hạn là bao lâu.
Tuy nhiên, các trợ lý chính phủ trước đó cho biết, ông Johnson có thể chấp nhận trì hoãn 10 ngày sau thời hạn “làm hoặc chết” 31/10 - miễn đó là lần EU gia hạn cuối cùng.
Thủ tướng cũng tuyên bố ông sẽ đẩy mạnh các bước chuẩn bị cho Brexit không thỏa thuận trong trường hợp EU từ chối việc gia hạn.
Tuy nhiên, điều đó khó có khả năng xảy ra, bất chấp những lời cảnh báo từ một số nhà lãnh đạo EU như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, rằng họ đang mất kiên nhẫn với Anh. Do đó, câu hỏi EU sẽ gia hạn Điều 50 trong bao lâu.
Theo các quan chức của EU, Brussels có thể sẽ gia hạn cho Anh đúng như nước này đã chính thức yêu cầu là đến cuối tháng 1/2020, nhưng với điều kiện là Anh có thể ra đi sớm, bất cứ lúc nào khi Quốc hội Anh hoàn thành tất cả các bước để thông qua dự luật thỏa thuận Brexit.
Nếu đúng như dự đoán, EU sẽ gia hạn Brexit cho đến cuối tháng 1/2019, nhưng cho phép Vương quốc Anh ra đi sớm hơn nếu nước này sẵn sàng.
Khi đó, các cuộc đàm phán về luật Brexit có thể được nối lại thông qua “các kênh thông thường” giữa các đảng phái chính trị khác nhau và có thể đạt được một chương trình mới, nhằm cho phép các nhà lập pháp xem xét lâu hơn một dự luật quan trọng nhất trong một thế hệ của Vương quốc Anh.
Những đề xuất sửa đổi nào đáng chú ý?
Chính phủ vẫn có khả năng phải đối mặt với những rào cản trong tuần tới khi các nghị sỹ đưa ra các đề xuất sửa đổi khác nhau cho dự luật thỏa thuận ra đi.
Một lĩnh vực mà một số nghị sỹ đối lập có thể hợp tác chống lại ông Johnson là đề xuất sửa đổi nhằm tìm kiếm một liên minh hải quan.
[EU chưa quyết định về khoảng thời gian cho phép gia hạn Brexit]
Đề xuất sửa đổi này là nhằm buộc Thủ tướng phải tìm kiếm một liên minh hải quan trong các cuộc đàm phán trong tương lai, nhưng không phải là đàm phán lại thỏa thuận hiện có với EU, và do đó sẽ là một sự bất tiện đối với Chính phủ chứ không phải là một rào cản không thể vượt qua.
Tuy nhiên, đề xuất sửa đổi này khó có khả năng được thông qua do sự phản đối của nhóm các nghị sỹ Công đảng đến từ khu vực ủng hộ Brexit.
Các nghị sỹ muốn trưng cầu dân ý lần hai sẽ cố gắng đề xuất sửa đổi dự luật để buộc thực hiện cái họ gọi là “tiếng nói của người dân” đối với thỏa thuận cuối cùng.
Tuy nhiên, đề xuất này cũng khó có thể đạt được đủ số phiếu ủng hộ để giành chiến thắng tại Hạ viện.
Một vấn đề nữa cũng sẽ được đưa ra như là một đề xuất sửa đổi là nỗ lực nhằm buộc Chính phủ đưa ra bảo đảm rằng Quốc hội có thể yêu cầu chính phủ phải tìm cách gia hạn thời gian chuyển đổi sau tháng 12/2020, một quyết định phải được đưa ra vào tháng 7/2020.
Nhiều nhóm doanh nghiệp lo ngại rằng thời gian chuyển đổi 14 tháng không đủ dài để đảm bảo sự ổn định cho các thành viên của họ.
Khả năng xảy ra cuộc tổng tuyển cử mới?
Trong khi đó, số 10 phố Downing đã phát tín hiệu rằng nếu EU gia hạn 3 tháng, thay vì chỉ trì hoãn kỹ thuật ngắn trong vài tuần, Chính phủ sẽ cố gắng kích hoạt một cuộc tổng tuyển cử.
Tuy nhiên, một số nghị sỹ Bảo thủ cấp cao cho rằng sẽ không có đủ thời gian để ông Johnson thúc đẩy một cuộc bầu cử trong năm 2019 vì quy định phải có 5 tuần thực hiện chiến dịch tranh cử.
Đáng chú ý, ông Johnson đã không đề cập đến từ “bầu cử” trong tuyên bố của mình.
Các nhà lãnh đạo chính trị thường không muốn tổ chức một cuộc bầu cử trong thời tiết mùa Đông lạnh giá, đặc biệt là giai đoạn gần với Giáng Sinh.
Các câu hỏi cũng xoay quanh việc Công đảng có bỏ phiếu ủng hộ bầu cử sớm vào cuối năm nay hay không dù ông Jeremy Corbyn tuyên bố rằng ông ủng hộ ý tưởng này.
Công đảng đang tụt lại đáng kể so với những người Bảo thủ trong các cuộc thăm dò ý kiến. Tuy nhiên, có chút nghi ngờ rằng vào thời điểm nào đó, Công đảng sẽ phải cúi đầu trước những “điều không thể tránh khỏi” và đồng ý tổng tuyển cử, có lẽ vào mùa Xuân năm 2020.
Bộ trưởng Tư pháp Anh, Robert Buckland nói sáng 23/10 trên kênh BBC Breakfast rằng “nếu không có tiến triển gì thì tổng tuyển cử để giải quyết” bế tắc là con đường phải tới.
Ông Buckland cũng nói khả năng Anh ra khỏi EU không có thỏa thuận gì vẫn hiện hữu nếu EU chọn cách không lùi thời điểm Brexit.
Theo dõi sát quá trình bỏ phiếu Brexit trong Quốc hội Anh, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk nói vào tối 22/10 rằng ông sẽ khuyến nghị để các lãnh đạo EU gia hạn Brexit, nhưng không nói là bao lâu.
Theo biên tập viên chuyên về châu Âu của đài BBC bà Katya Adler thì đa số các nhân vật trong giới chức EU nói không chính thức rằng EU có thể gia hạn Brexit đến ngày 31/1/2020.
Tuy thế, báo chí Anh cũng cho biết tại EU đã bắt đầu có cảm giác mệt mỏi vì bế tắc Brexit ở phía Anh, và khối này không thể nào gia hạn mãi cho Anh mà không rõ khi nào quá trình Brexit được hoàn tất.
Theo bà Adler, một nhà ngoại giao đại diện cho một nước EU chủ chốt nói: “Chúng tôi đã làm hết sức mình. Điều gì tiếp theo không thể còn xem là trách nhiệm của chúng tôi nữa. Chúng tôi đã đàm phán hai thỏa thuận Brexit với hai Thủ tướng Anh trong vòng hơn ba năm qua. Nay chúng tôi được đề nghị gia hạn tiếp và phải nhảy múa như con rối Pinocchio trong cuộc chơi này. Thật là chán nản.”
Theo lịch làm việc của tân Ủy ban EU, ra mắt từ tháng 11/2019 với tân Chủ tịch Ủy ban châu Âu, bà Ursula von der Leyen cần duyệt ngân sách EU cho những năm tới từ giữa năm 2020, trong khi tình hình ra đi hay ở lại của Anh vẫn chưa rõ.
Nếu còn ở lại EU, Anh sẽ phải đóng góp vào ngân sách để bộ máy EU vận hành, và phải cử một đại diện làm thành viên Ủy ban châu Âu, điều mà cho đến nay, Thủ tướng Boris Johnson từ chối./.