Ngày 12/3, Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) đã phóng thành công kính viễn vọng không gian tân tiến Spherex (Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization and Ices Explorer) lên quỹ đạo. Nhiệm vụ mang tính đột phá này mở ra kỷ nguyên mới trong việc lập bản đồ toàn cảnh vũ trụ, hé lộ những bí ẩn về hàng trăm triệu thiên hà và lịch sử vũ trụ từ thuở sơ khai.
Truyền thông Mỹ cho biết tên lửa đẩy Falcon 9 mang theo kính viễn vọng Spherex đã phóng lên từ Căn cứ Lực lượng Vũ trụ Vandenberg tại California, Mỹ. Bay cùng với kính viễn vọng này là 4 vệ tinh nhỏ được thiết kế với nhiệm vụ nghiên cứu Mặt Trời. Sau khi rời khỏi tầng đẩy trên cùng của tên lửa, Spherex trôi vào không gian vô tận, để lại phía sau một khung cảnh Trái đất xanh thẳm, lơ lửng giữa màn đêm vũ trụ.
Với kinh phí 488 triệu USD, Spherex là một dự án hợp tác của NASA với Viện Khoa học Thiên văn và Vũ trụ Hàn Quốc (KASI) cùng Đại học Công nghệ California (Caltech).
Spherex có thiết kế hình nón kép, nặng khoảng 500 kg, với trường quan sát rộng và máy quang phổ hồng ngoại tiên tiến. Nó được bảo vệ bởi hệ thống che chắn nhiệt đa lớp để duy trì nhiệt độ hoạt động ổn định trong không gian lạnh giá.
Kính viễn vọng tiêu thụ chỉ khoảng 270-300 watt điện năng, rất tiết kiệm so với công suất của các thiết bị gia dụng thông thường.
Spherex hướng tới nhiệm vụ giải mã những câu hỏi hóc búa về sự hình thành và tiến hóa của các thiên hà qua hàng tỷ năm, đồng thời làm sáng tỏ tốc độ giãn nở phi thường của vũ trụ trong những khoảnh khắc sơ khai nhất.
Spherex được thiết kế để quét toàn bộ bầu trời mỗi 6 tháng một lần trong suốt 2 năm hoạt động chính thức (khoảng 25 tháng sau giai đoạn vận hành ban đầu). Nó sẽ tạo ra 4 bản đồ 3D chi tiết, sử dụng 102 dải màu hồng ngoại khác nhau, cung cấp cái nhìn toàn diện nhất từ trước đến nay về vũ trụ quan sát được.
Kính viễn vọng sẽ thu thập dữ liệu về hơn 450 triệu thiên hà và 100 triệu ngôi sao trong Dải Ngân Hà. Điều này giúp các nhà khoa học nghiên cứu sự phân bố, thành phần hóa học và lịch sử tiến hóa của các thiên thể. Nó cũng tập trung tìm kiếm dấu vết của hơi nước và các hợp chất hữu cơ - những thành phần thiết yếu cho sự sống - trong các đám mây phân tử lạnh. Nhiệm vụ này nhằm mục đích nghiên cứu những điều kiện tiền sinh học trong vũ trụ.
Khác với kính viễn vọng không gian Hubble và James Webb, Spherex không được thiết kế để mang đến những hình ảnh thiên hà sắc nét. Thay vào đó, kính viễn vọng này sẽ thực hiện một nhiệm vụ đo lường tổng lượng ánh sáng phát ra từ toàn bộ vũ trụ.
Bằng cách này, các nhà khoa học có thể nghiên cứu ánh sáng nền vũ trụ, bao gồm cả ánh sáng từ những thiên hà sơ khai nhất, hình thành ngay sau thời điểm khai sinh vũ trụ.
Được biết sau khi phóng, Spherex đạt quỹ đạo đồng bộ Mặt Trời ở độ cao khoảng 650 km. Trong 37 ngày đầu tiên, nó trải qua giai đoạn vận hành ban đầu, bao gồm làm lạnh xuống -210°C bằng hệ thống làm mát bức xạ, hiệu chuẩn thiết bị, và thử nghiệm quang học. Sau đó, nó bắt đầu nhiệm vụ quan trắc chính thức.
Dữ liệu từ Spherex sẽ được công bố rộng rãi qua Kho lưu trữ Khoa học Hồng ngoại NASA/IPAC, cho phép cộng đồng khoa học toàn cầu phân tích và khám phá thêm về vũ trụ. Dự án này không chỉ nâng cao hiểu biết về nguồn gốc vũ trụ mà còn đặt nền tảng cho các sứ mệnh không gian tương lai./.
Bình luận
Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu