Nâng cao khám chữa bệnh tại tuyến y tế cơ sở là vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm và cho ý kiến khi thảo luận về việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng tại Quốc hội ngày 29/5.
Khi y tế cơ sở ngày càng "teo tóp"
Phát biểu tại hội trường, đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp cho rằng năng lực tuyến y tế cơ sở còn nhiều hạn chế do thiếu và yếu về nhân lực trình độ chuyên môn lẫn trang thiết bị y tế cũng như cơ sở vật chất.
Dẫn chứng cụ thể, đại biểu Phạm Văn Hòa cho biết vẫn có tình trạng trạm y tế chỉ có một bác sỹ, có nơi chỉ có y sỹ, thậm chí nơi có bác sỹ lại là bác sỹ y học cổ truyền; được trang bị máy siêu âm nhưng lại “đắp chiếu, trùm mềm" do không có đội ngũ y tế chuyên môn để siêu âm dẫn tới nhiều người dân khám vượt tuyến, chịu chi phí cao hơn, khi cấp cứu cũng lên tuyến huyện, tuyến tỉnh chứ không đến tuyến xã.
Bên cạnh đó, chính sách về tiền lương, phụ cấp chưa tương xứng với vị trí, khối lượng công việc nên hầu hết bác sỹ mới ra trường không ai muốn về tuyến cơ sở làm việc. Điều đó ảnh hưởng rất lớn đến việc duy trì ổn định nguồn nhân lực tại chỗ, công tác khám và điều trị bệnh…
Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định cho biết hiện nay trạm y tế xã có hai nhiệm vụ: Một là dự phòng (như: tiêm chủng, phòng chống dịch, giáo dục, tuyên truyền...); hai là điều trị và chăm sóc sức khỏe người bệnh, quản lý bệnh mãn tính, sơ cứu cấp cứu tại cộng đồng. Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, nhiệm vụ thứ hai ngày nay ngày càng “teo tóp” khiến cho việc hoàn thành nhiệm vụ thứ nhất trở nên bội phần khó khăn so với trước.
"Dự phòng là mục tiêu quan trọng, nhưng chữa bệnh cũng cần được coi là chìa khóa để y tế cơ sở có đủ sức tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường," đại biểu Nguyễn Lân Hiếu nhấn mạnh.
[Y tế cơ sở trong tình hình mới: Cần bước phát triển thay đổi về chất]
Từ thực tiễn công tác trong ngành y tế, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu chỉ ra rằng sự bất hợp lý về chính sách bóp nghẹt sự phát triển của trạm y tế xã, phường. "Không có lý gì cùng một bệnh nền nếu chữa ở xã chỉ được sử dụng thuốc hạ huyết áp giá 100 đồng, trong khi đó liên tỉnh, liên huyện thì được sử dụng thuốc đắt tiền hơn. Một đêm trực tiền thù lao không đáng là bao, khám cho bệnh nhân chỉ được 27.000 đồng mà còn bị trừ ngược trừ xuôi," đại biểu này dẫn chứng.
Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre cho biết thêm tiền trực mỗi đêm của y tế cấp xã chỉ 25.000 đồng, tiền ăn 15.000 đồng, rất khiêm tốn với cống sức đội ngũ này bỏ ra. Chính chế độ chính sách thấp nên rất khó thu hút, giữ chân người làm việc ở y tế cơ sở.
Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi cũng chia sẻ nhiều trạm y tế thiếu bác sỹ cơ hữu do có sự chuyển dịch đội ngũ bác sỹ sang khu vực tư nhân và các đô thị lớn hay nhiều bác sỹ đến tuổi về hưu trong khi sinh viên mới ra trường rất ít chịu về công tác cơ sở. Trong khi đó, điều kiện để lực lượng tại chỗ đi học để nâng cao trình độ ngày càng khó khăn, thu hẹp dần cánh cửa.
"Với tình trạng trên tôi nghĩ nếu chúng ta không sớm có chính sách phù hợp thì khoảng 10-15 năm nữa rất có thể trạm y tế xã không có bác sỹ làm việc," đại biểu tỉnh Bến Tre lo ngại.
Điều động luân phiên bác sỹ về tuyến cơ sở
Đề xuất về giải pháp tháo gỡ khó khăn cho y tế cơ sở, y tế dự phòng, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu nhấn mạnh: “Tăng lương và đầu tư để mua máy móc không giải quyết được gốc rễ. Lương không thể tăng mãi, cơ sở khang trang mà không có bệnh nhân, máy móc hiện đại mà không có ai biết sử dụng, cuối cùng sẽ là lãng phí rất lớn".
Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu đề nghị cần thử nghiệm mô hình mới, coi trạm y tế xã, phường là phòng khám của trung tâm y tế huyện. Các tiêu chuẩn con người là tương đương nhau, cả người bệnh và nhân viên y tế. Các bác sỹ trung tâm y tế huyện sẽ có buổi khám ngoại trú cố định ở các xã, phường, đặc biệt các bệnh mãn tính không lây nhiễm như huyết áp, đái đường, bệnh phổi, tắc nghẽn mãn tính...; có buổi khám về ngoại, sản, nhi để tư vấn cho người bệnh đi khám, chữa đúng địa chỉ sau khi đã chữa tại cơ sở y tế của tuyến huyện, tuyến cao hay những vấn đề đơn giản có thể xử lý luôn ở trạm y tế xã, phường.
Đại biểu Nguyễn Tri Thức, Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị Chính phủ có đề án luân chuyển bác sỹ có kinh nghiệm về trạm y tế xã trong thời gian 3 tháng hoặc 6 tháng. Tuy nhiên, đại biểu cũng bày tỏ băn khoăn về chủ trương luân chuyển bác sỹ trẻ mới ra trường về công tác tại trạm y tế xã vì tại đây không có trang thiết bị xét nghiệm, máy móc để chẩn đoán chính xác. Hơn nữa, thu nhập khó khăn, bác sỹ trẻ vẫn phải tự thân vận động để tăng thêm thu nhập, làm thêm ngành khác và dần dần ý chí học tập giảm sẽ đi.
Cũng đề xuất thực hiện điều động, luân phiên hợp lý bác sỹ, cán bộ y tế để nâng cao khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại trạm y tế xã, đại biểu Nguyễn Văn Huy, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình cho rằng cũng cần đổi mới chính sách và phương thức đào tạo, bồi dưỡng; nâng cao năng lực cho cán bộ y tế cơ sở, nhất là nhân lực làm việc tại trạm y tế xã.
Để góp phần khắc phục tình trạng nhân viên y tế xin nghỉ việc, chuyển việc được nhân dân và cử tri rất quan tâm trong thời gian vừa qua, đại biểu Nguyễn Văn Huy kiến nghị cần quan tâm chăm lo các giải pháp để tăng thu nhập, bảo đảm tiền lương, phụ cấp, chế độ đãi ngộ thỏa đáng và phát triển bản thân đối với nhân viên y tế nói chung, nhân viên y tế cơ sở nói riêng tương xứng với đặc thù công việc và yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Cũng bày tỏ sự trăn trở về chế độ, chính sách cho nhân viên y tế cơ sở, đại biểu Trần Thị Nhị Hà, Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội cho rằng hiện nay chế độ lương cho nhân viên y tế cơ sở được áp dụng từ năm 2004, đã gần 20 năm trong khi chế độ phục cấp đã được áp dụng hơn 10 năm. Do đó, đại biểu này đề nghị đưa việc ban hành quy định lương và phụ cấp vào nội dung cần thực hiện ngay về chính sách đối với cán bộ tuyến y tế cơ sở.
Các đại biểu Quốc hội cũng đề xuất cần có lộ trình tăng mức độ bảo hiểm y tế, mở rộng danh mục dịch vụ khám bệnh trong danh mục thuốc, vật tư y tế hợp lý ở tuyến cơ sở để có thể nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh, thu hút người dân đến với y tế cơ sở./.