Ngày 21/11, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis cho biết Nhà Trắng đã cho phép các binh sỹ Mỹ đóng quân dọc biên giới với Mexico được can thiệp kiềm chế bạo lực có thể bùng phát khi dòng người di cư tìm cách vượt biên.
Tuy nhiên, ông Mattis nêu rõ các binh sỹ này sẽ chỉ được trang bị dùi cui để thi hành nhiệm vụ này.
Phát biểu với báo giới, ông Mattis cho hay Nhà Trắng đã đưa ra chỉ đạo đối với gần 5.800 binh sỹ Mỹ đang đóng quân dọc biên giới, theo đó các binh sỹ có thể đến trợ giúp nếu người di cư tìm cách vượt biên tấn công các nhân viên của Cơ quan hải quan và biên phòng Mỹ (CBP).
Các binh sỹ này sẽ không được trang bị vũ khí mà chỉ được dùng dùi cui và khiên bảo vệ.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cũng nhấn mạnh dù các binh sỹ đã được trao thêm quyền hạn để bảo vệ biên giới, song việc sử dụng biện pháp mạnh xử lý các tính huống sẽ tùy vào yêu cầu của Bộ An ninh nội địa Mỹ (DHS), cơ quan phụ trách của CBP.
Theo ông Mattis, binh sỹ Mỹ không được phép giam giữ người di cư cố tình vượt biên, mà chỉ được tạm giữ những đối tượng này "trong ít phút" trước khi giao cho giới chức CBP.
Ông Mattis cũng khẳng định hoạt động trên hoàn toàn không vi phạm Đạo luật Posse Comitatus của Mỹ. Đạo luật liên bang này có từ những năm 70 của thế kỷ 19, theo đó quy định hạn chế việc điều động binh sỹ quân đội tham gia hoạt động thực thi pháp luật dân sự trên lãnh thổ Mỹ trừ khi có sự chấp thuận của Quốc hội.
Bộ trưởng Mattis cho biết thêm ông chưa quyết định thời hạn triển khai binh sỹ Mỹ tại biên giới với Mexico vì điều này phụ thuộc tình hình tại đây. Thời hạn triển khai ban đầu dự kiến đến ngày 15/12 tới.
[Tòa án Mỹ cân nhắc đình chỉ sắc lệnh nhập cư mới của Tổng thống Trump]
Theo tính toán của Lầu Năm Góc, hoạt động bảo vệ biên giới Mỹ tiêu tốn 72 triệu USD và chắc chắn chi phí này sẽ tiếp tục tăng.
Từ trung tuần tháng 10 vừa qua, những đoàn người di cư bắt đầu chuyến hành trình dài 4.300 km, xuất phát từ thành phố San Pedro Sula của Honduras đến Tijuana của Mexico.
Đa số những người di cư này đến từ các quốc gia thuộc "Tam giác phía Bắc" của Trung Mỹ, gồm El Salvador, Guatemala và Honduras, muốn trốn tránh nghèo đói và bạo lực tại quê nhà và tìm một cuộc sống tốt đẹp hơn tại Mỹ.
Bộ Nội vụ Mexico cho hay có khoảng 8.000 người di cư đã vào Mexico tập trung tại biên giới phía Bắc giữa nước này với Mỹ.
Trước tình hình này, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã yêu cầu Bộ Quốc phòng tăng cường triển khai lực lượng để đối phó với diễn biến mà ông gọi là “mối đe dọa” đối với an ninh quốc gia, cho rằng nhiều phần tử khủng bố Trung Đông đã trà trộn vào những nhóm người này.
Liên quan vấn đề trên, ngày 21/11, Chánh án Tòa án tối cao Mỹ John Robert đã lên tiếng phản bác phát biểu của Tổng thống Trump, sau khi ông chủ Nhà Trắng chỉ trích phán quyết trước đó của Thẩm phán Jon Tigar thuộc tòa án liên bang San Francisco, theo đó tạm đình chỉ sắc lệnh mới về hạn chế dòng người nhập cư bất hợp pháp từ Mexico xin tị nạn tại Mỹ.
Tổng thống Trump chỉ trích phán quyết của Thẩm phán Tigar là "đáng hổ thẹn," cho rằng ông Tigar "là một thẩm phán của Obama" (do cựu Tổng thống Barack Obama chỉ định), và khẳng định sẽ đưa sự việc này lên Tòa án tối cao.
Phản bác phát biểu của Tổng thống Trump, Chánh án Robert nhấn mạnh "Chúng ta không có thẩm phán của Obama, thẩm phán của Trump, hay thẩm phán của Bush hoặc của Clinton. Chúng ta chỉ có một nhóm đặc biệt gồm các thẩm phán tận tụy làm hết trách nhiệm để đảm bảo quyền lợi công bằng đối với những đối tượng được đưa ra trước họ."
Ông Roberto đồng thời khẳng định tính độc lập của bộ máy tư pháp Mỹ.
Giới phân tích nhận xét đây là phản ứng chưa từng có của một chánh án tòa án Mỹ, thể hiện sự chia rẽ giữa cơ quan tư pháp và cơ quan hành pháp nước này.
Theo sắc lệnh ngày 9/11, Tổng thống Trump có quyền hạn chế người nhập cư bất hợp pháp nếu nhận thấy lợi ích quốc gia bị đe dọa. Những người nhập cư xin tị nạn chính trị hoặc các loại hình tị nạn khác sẽ được xét duyệt ngay tại cửa khẩu để xác định họ có đủ tư cách xin tị nạn hay không.
Giới chức Mỹ cho rằng quy định mới sẽ giúp giảm đáng kể dòng người di cư từ các quốc gia nghèo đói và bạo lực ở Trung Mỹ qua biên giới Mexico kéo về Mỹ và giảm tải cho hệ thống xét duyệt tị nạn của Mỹ vốn đang quá tải./.