Bên trong một cơ sở làm giàu urani ở Iran. (Ảnh: AFP/TTXVN) Truyền thông Israel ngày 10/6 dẫn các nguồn tin phương Tây đưa tin trong các cuộc đàm phán gián tiếp ở Oman hồi tháng 5, các quan chức Mỹ đã cảnh báo sẽ phản ứng nghiêm khắc nếu Iran làm giàu urani đến độ tinh khiết 90%.
Trước đó, Điều phối viên về Trung Đông của Mỹ Brett McGurk hôm 8/5 đã tới Oman để thảo luận với các quan chức chủ nhà các phản ứng tiềm năng của Nhà Trắng đối với chương trình hạt nhân của Iran.
Cùng thời điểm đó, nhà đàm phán hạt nhân hàng đầu của Iran Ali Bagheri Kan cũng tới Oman cùng với đoàn đàm phán của Tehran, nhưng không có hoạt động tiếp xúc trực tiếp với các quan chức Mỹ.
Hai phái đoàn ở các địa điểm cách biệt và thông qua quan chức Oman để truyền tải thông điệp tới nhau.
Theo ước tính của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), Iran hiện đang sở hữu 114,1kg urani được làm giàu ở cấp độ 60% tinh khiết.
Đây là cấp độ chỉ còn cách cấp độ vũ khí hạt nhân (tương đương 90% tinh khiết) một bước ngắn.
Các quan chức Mỹ đã gián tiếp gửi thông điệp tới phái đoàn Iran rằng Washington sẽ có phản ứng nghiêm khắc nếu Tehran đạt đến cấp độ làm giàu urani 90% để lắp vào vũ khí hạt nhân.
Hôm 8/6, Mỹ đã bác bỏ thông tin rằng nước này đang đạt được một số tiến triển về một thỏa thuận hạt nhân mới với Iran.
Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi phát biểu tại cuộc họp báo ở Vienna, Áo ngày 6/3/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN) Trong khi đó, một người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ cho biết Washington vẫn đang tập trung gây áp lực nhằm kiềm chế các hành vi gây bất ổn của Iran tại khu vực và phối hợp chặt chẽ với các đồng minh của Mỹ để giảm leo thang tại khu vực.
Mỹ cũng đang theo dõi chặt chẽ các hoạt động làm giàu urani của Iran.
Trước đó, ngày 28/2, IAEA xác nhận đã phát hiện các hạt urani được làm giàu lên tới độ tinh khiết ngay dưới mức 90%, mức cần thiết để sản xuất vũ khí hạt nhân.
Hãng tin AFP và Reuters đều đưa tin, trong một báo cáo mật, IAEA khẳng định “các cuộc thảo luận vẫn đang diễn ra” để xác định nguồn gốc của những hạt urani này.
[Kho urani được làm giàu của Iran vượt 23 lần giới hạn thỏa thuận 2015]
Báo cáo nêu rõ trong cuộc thanh sát “ngày 22/1/2023, IAEA đã lấy các mẫu môi trường... tại Nhà máy làm giàu hạt nhân (FFEP) Fordow, và các kết quả phân tích cho thấy sự hiện diện của các hạt urani được làm giàu chứa tới 83,7% U-325.”
Theo báo cáo của IAEA, khi được hỏi về sự hiện diện của những hạt urani này, Iran cho biết “có thể đã xảy ra” “sự dao động ngoài ý muốn” trong quá trình làm giàu urani.
Tuy nhiên, Iran đã bác bỏ những thông tin cho rằng nước này làm giàu urani đến độ tinh khiết 84%, gần với cấp độ sản xuất vũ khí hạt nhân.
Hãng thông tấn IRNA dẫn lời người phát ngôn Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran Behrouz Kamalvandi khẳng định: “Cho đến nay, chúng tôi chưa thực hiện bất kỳ nỗ lực nào để làm giàu (urani) ở mức tinh khiết trên 60%. Sự hiện diện của các hạt làm giàu ở mức trên 60% không đồng nghĩa với việc sản xuất urani làm giàu trên 60%.”
Người phát ngôn Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran Behrouz Kamalvandi phát biểu với báo giới tại Tehran. (Ảnh: AFP/TTXVN) Lần gần nhất Iran được biết đã làm giàu urani tới 60%. Urani được làm giàu đến độ tinh khiết khoảng 90% có thể sử dụng để sản xuất vũ khí hạt nhân.
Iran bắt đầu đẩy mạnh các hoạt động hạt nhân vào năm 2019, một năm sau khi Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân "Kế hoạch Hành động toàn diện chung" (JCPOA) - được ký năm 2015 giữa Iran và nhóm P5+1 (gồm Anh, Mỹ, Nga, Pháp, Trung Quốc và Đức) - và khôi phục các lệnh trừng phạt.
Iran luôn khẳng định hoạt động làm giàu urani của nước này phù hợp với một đạo luật đã được Quốc hội Iran thông qua vào tháng 12/2020 để chống lại các biện pháp trừng phạt.
Đạo luật mang tên “Kế hoạch hành động chiến lược” cho phép nước Cộng hòa Hồi giáo thực hiện các bước đi nhằm thu hẹp các hoạt động giám sát của IAEA và đẩy nhanh các hoạt động phát triển hạt nhân vượt quá giới hạn mà JCPOA đặt ra.
Cho đến nay, Iran đã thực hiện 5 bước cắt giảm các nghĩa vụ trong thỏa thuận JCPOA, trong đó có việc từ bỏ các giới hạn áp đặt với lĩnh vực hạt nhân của nước này, gồm cả năng lực và mức độ làm giàu urani./.
