(Ảnh minh họa: Dương Ngọc/TTXVN) Ngày 15/1, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức lễ trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ đợt 5.
Đây là hai Giải thưởng cao quý thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ do Đảng, Nhà nước trao tặng các tác giả công trình có giá trị cao về khoa học, công nghệ và thực tiễn.
Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ đợt 5 được xét tặng chặt chẽ, công tâm; các công trình được lựa chọn trao giải đều xứng đáng là diện mạo của khoa học Việt Nam trong giai đoạn vừa qua cũng như tạo được sức lan tỏa mạnh mẽ đến quá trình phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.
Trước thềm lễ trao giải, phóng viên đã có cuộc trao đổi với giáo sư, tiến sỹ Khoa học Vũ Minh Giang, Ủy viên Hội đồng cấp nhà nước xét tặng Giải thưởng.
- Xin ông cho biết những điểm mới trong việc xét tặng Giải thưởng đợt 5 này?
Ông Vũ Minh Giang: Giải thưởng có nhiều công trình của các đơn vị, doanh nghiệp ngoài công lập được đề xuất xét tặng Giải thưởng do cập nhật được những văn bản pháp luật mới ban hành, trong đó có Luật Khoa học và công nghệ, tạo nên sự đa dạng của các đối tượng tham gia xét tặng.
Việc xét tặng Giải thưởng đợt 5 cũng chặt chẽ hơn, theo Nghị định 78/NĐ-CP, người Việt Nam ở nước ngoài, hoặc người nước ngoài ở Việt Nam nếu tham gia, đóng góp công trình khoa học có giá trị cho Việt Nam thì được đăng ký tham gia xét thưởng.
Cũng theo Nghị định, người đăng ký chỉ được lựa chọn một lần cho công trình tham gia xét thưởng chứ không như trước đây, người tham gia có thể đăng ký Giải thưởng Hồ Chí Minh, nếu không đạt thì xuống Giải thưởng Nhà nước.
Đặc biệt, mỗi tác giả chỉ được đăng ký một công trình cho một lần nghĩa là nếu đã đăng ký ở nơi khác thì không được tham gia Giải thưởng nữa. Bên cạnh đó, các thủ tục, hồ sơ dự thi cũng được giảm thiểu và đơn giản hóa.
Điểm mới trong Giải thưởng đợt 5 là quy định về mức thưởng, Giải thưởng Hồ Chí Minh có mức thưởng gấp 270 lần lương tối thiểu, Giải thưởng Nhà nước gấp 170 lần lương tối thiểu được tính ở thời điểm nhận giải, theo đó giá trị có thể trên 300 triệu đồng và là mức thưởng lớn nhất từ trước tới nay.
- Là người trong cuộc xét tặng Giải thưởng, ông đánh giá thế nào về chất lượng công trình được trao Giải?
Ông Vũ Minh Giang: Số lượng các công trình/cụm công trình được đề nghị xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và công nghệ đợt V số lượng không nhiều, với 9 công trình được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và 7 công trình xuất sắc được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và công nghệ.
Nhưng chất lượng công trình/cụm công trình được trao giải thưởng rất xứng đáng, thực sự là những công trình trội vượt, được Hội đồng đánh giá cao và tiêu biểu cho khoa học Việt Nam thời gian qua.
Các công trình/cụm công trình đề nghị xét Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ đã bảo đảm 3 tiêu chí cơ bản: Công trình/cụm công trình phải xuất sắc về mặt khoa học và công nghệ, phải có đóng góp hiện hữu, rõ ràng về mặt khoa học (được ghi nhận bởi giới khoa học quốc tế qua công bố quốc tế bởi các nhà xuất bản hoặc những tạp chí có uy tín trên thế giới). Đồng thời, có ý nghĩa thực tiễn đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước, sự nghiệp cách mạng và có hiệu ứng xã hội.
Việc các công trình/cụm công trình được lựa chọn theo định hướng mở, nghĩa là việc xét duyệt công khai thay vì bỏ phiếu kín đã cho thấy tính khách quan của quá trình xét tặng, mỗi ủy viên được thể hiện chính kiến của mình một cách công khai góp phần nâng cao chất lượng Giải thưởng.
- Qua các công trình/cụm công trình được xét tặng Giải thưởng, liệu thế giới có thể nhìn vào để hiểu hay đánh giá được trình độ khoa học và công nghệ Việt Nam giai đoạn vừa qua không, thưa ông?
Ông Vũ Minh Giang: Từ 61 công trình tham gia, Hội đồng đã quyết định trao tặng Giải cho 16 công trình/cụm công trình, chiếm 21%.
Thực tế, do các công trình được xét tặng mức cao nhất về khoa học và công nghệ ở cấp quốc gia với 5 năm một lần nên các công trình được công bố, phải nhận được sự “tâm phục, khẩu phục” của không chỉ giới khoa học trong nước mà còn quốc tế.
Điều quan trọng hơn, với cách làm này, Giải thưởng đợt 5 này đã góp phần nâng cao hơn uy tín của Việt Nam trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.
- Trân trọng cảm ơn ông./.
