“Sáng tạo mở là việc sử dụng các luồng tri thức ra và vào một cách có mục đích để thúc đẩy sự sáng tạo bên trong tổ chức và mở rộng thị trường cho việc sử dụng sáng tạo ở bên ngoài tổ chức một cách tương ứng.” Đây là một nghiên cứu luận thuyết mới của Giáo sư, tiến sỹ Wim Vanhaverbek, Trường Quản thị Kinh doanh ESADE (Tây Ban Nha.)
Ngày 17/10, giáo sư Wim Vanhaverbek đã đến Hà Nội và trao đổi luận thuyết của mình với các doanh nghiệp Việt Nam tại Hội thảo “Mô hình quản trị sáng tạo thành công trên thế giới-Bài học cho lãnh đạo doanh nghiệp Việt Nam” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam phối hợp với Viện Quản trị kinh doanh (Đại học FPT) tổ chức.
Theo giáo sư, “sáng tạo mở là doanh nghiệp chỉ đảm nhiệm một phần của quá trình sáng tạo, phần còn lại được thực hiện bởi các đối tác bên ngoài. Việc hợp tác có thể được thực hiện ở giai đoạn nghiên cứu, phát triển, ứng dụng công nghệ hoặc trong giai đoạn thương mại hóa sản phẩm.
Sáng tạo mở có sự phối hợp của các nguồn lực bên trong và bên ngoài nhằm thúc đẩy quá trình biến ý tưởng thành sản phẩm ra thị trường.”
Giáo sư chỉ ra, trước đó mô hình sáng tạo đóng theo truyền thống, chủ yếu được tiến hành trong nội bộ doanh nghiệp. Họ tự mình tiến hành mọi hoạt động từ nghiên cứu đến đưa sản phẩm ra thị trường.
Tuy nhiên, thực tiễn đã có những thay đổi trong phân công lao động sáng tạo mới. Giờ đây, những người công nhân luôn được doanh nghiệp tăng cường đào tạo từ xa bên cạnh đó năng lực của các trường đại học liên tục nâng cao, tri thức đã được truyền bá rộng khắp thế giới. Theo đó, các vị thế độc quyền trên thị trường đã bị xói mòn.
Do vậy, sáng tạo đóng không còn là thiên đường của các doanh nghiệp quy mô lớn. Gần đây, các doanh nghiệp đang chuyển dần sang chiến lược sáng tạo mở.
Thêm vào đó, Giáo sư cũng chỉ ra, những doanh nghiệp vừa và nhỏ, do không có vốn mạo hiểm để hiện thực hóa những ý tưởng nên họ cũng cần áp dụng mô hình sáng tạo mở để có được sự hỗ trợ cần thiết cho việc biến ý tưởng thành sản phẩm trên thị trường.
“Song cho đến nay, sáng tạo mở mới phổ biến ở các khu vực công nghệ cao, các doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ quy mô lớn và chưa hề có phân tích mang tính hệ thống về sáng tạo mở trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như trong lĩnh vực công nghệ thấp,” Giáo sư Vanhaverbeke nói.
Theo Giáo sư Vanhaverbeke, khuôn khổ sáng tạo mở trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ là lấy chiến lược, mô hình kinh doanh làm điểm xuất phát.
Cụ thể, mô hình kinh doanh phải dựa trên luận đề “giá trị khách hàng là then chốt và được đặt lên vị trí hàng đầu,” theo đó các giá trị cũng sẽ được tạo ra theo những cách khác nhau. Ngoài ra, sáng tạo mở đòi hỏi các doanh nghiệp phải có hệ thống quản trị rất tốt, từ trung tâm đến các mạng lưới cũng như kỹ năng quản trị các mối quan hệ đối tác là rất khác so với quản trị nội bộ.
Đánh giá về mô hình kinh doanh của các doanh nghiệp Việt Nam, Giáo sư Vanhaverbeke cho rằng chủ yếu các doanh nghiệp vẫn quen kinh doanh dựa trên lợi thế về chi phí thấp. Nhưng thời gian gần đây, chi phí nhân công của Việt Nam đã tăng lên, do đó các doanh nghiệp cần phải tăng cường đổi mới, sáng tạo để có thể sản xuất ra các sản phẩm có chất lượng mang tính sáng tạo đồng thời lợi nhuận cũng lớn hơn./.