Hàng rào biên giới Mỹ-Mexico ở San Luis Rio Colorado, bang Sonora (Mỹ). (Nguồn: AFP/TTXVN) Sau khi nhậm chức Tổng thống Mỹ vào tháng 1/2017, ông Donald Trump đã từng bước hiện thực hóa các cam kết trong chiến dịch tranh cử của mình.
Các đề xuất và cam kết của ông Donald Trump được đánh giá là đe dọa tới nền kinh tế Mexico như đánh thuế cao đối với hàng hóa nước này, trục xuất hàng triệu người Mexico nhập cư trái phép vào Mỹ và buộc quốc gia láng giềng phải thanh toán dự án xây bức tường biên giới chung, cũng như tái đàm phán Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA, gồm Mexico, Mỹ và Canada).
Có thể nói, quan hệ giữa hai nước trong những tháng đầu năm là tồi tệ nhất trong lịch sử. Tuy nhiên, Mexico vẫn nỗ lực tăng cường quan hệ với Mỹ-đối tác thương mại số 1 của nước này.
Ngay sau khi ông Trump nhậm chức, Tổng thống Mexico Enrique Peña Nieto cũng đã đưa ra 10 mục tiêu và 5 nguyên tắc trong quan hệ với chính quyền mới của Mỹ. Tổng thống Peña Nieto nêu rõ 5 nguyên tắc trong việc đàm phán với chính quyền của Tổng thống Donald Trump gồm chủ quyền quốc gia, tôn trọng nhà nước pháp quyền, tầm nhìn mang tính xây dựng và tích cực, hội nhập Bắc Mỹ và đàm phán toàn diện.
[Tổng thống Mỹ vẫn muốn Mexico trả tiền xây dựng tường biên giới]
Ngoài ra, Mexico còn theo đuổi 10 mục tiêu trong đối thoại song phương mới với quốc gia láng giềng phía Bắc gồm: Cam kết của Mỹ đảm bảo đối xử nhân đạo và tôn trọng người nhập cư Mexico; Mọi quá trình trục xuất người nhập cư Mexico phải được tiến hành theo trật tự và phối hợp giữa hai bên; Trách nhiệm chung trong sự phát triển của châu lục; Mexico, Mỹ và Canada phải đưa ra cam kết cụ thể về phát triển khu vực Trung Mỹ; Đảm bảo tự do lưu thông và không gây khó khăn cho dòng chảy kiều hối; Chính phủ Mỹ phải cam kết hành động có trách nhiệm ngăn chặn việc buôn bán trái phép vũ khí, ma túy và rửa tiền; Đảm bảo tự do thương mại giữa 3 quốc gia Bắc Mỹ và tự do thuế quan trong trao đổi thương mại; Đưa những lĩnh vực mới như năng lượng và viễn thông vào việc hiện đại hóa Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA); Bất kỳ một thỏa thuận thương mại mới nào đều phải đảm bảo mức lương tốt hơn đối với người lao động Mexico; Bảo vệ nguồn đầu tư đổ vào Mexico và Cùng hành động vì một đường biên giới chung hợp tác, gắn kết và không chia rẽ.
Để hoàn thành các nguyên tắc và mục tiêu trên, Bộ Ngoại giao Mexico đã tăng cường đối thoại chính trị ở cấp cao nhất với các cơ quan chức năng của Mỹ. Ngoại trưởng Luis Videgaray đã tiến hành hơn 20 chuyến thăm làm việc tới Mỹ, với nhiều cuộc gặp với các quan chức chủ chốt của Nhà Trắng, Bộ Ngoại giao, Bộ An ninh nội địa, các nghị sỹ và thống đốc của các bang có quan hệ thương mại chặt chẽ với Mexico. Ngoài ra, Mexico và Mỹ cũng tăng cường hợp tác về an ninh và thiết lập cơ chế đối thoại cấp cao về chống các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia. Hai bên cũng cam kết vì sự phát triển của khu vực, với các sáng kiến và chiến lược tổng thể đưa ra trong Hội thảo về thịnh vượng và an ninh Trung Mỹ. Với mục tiêu xây dựng một đường biên giới chung an toàn, thịnh vượng và phát triển, Mexico và Mỹ đã triển khai cuộc họp lần thứ 10 của Ủy ban điều hành song phương về quản lý đường biên giới.
Mặt khác, hai nước cũng rà soát lại các kết quả đạt được trong Kế hoạch hành động chung 2017 trên các mặt hạ tầng, an ninh, pháp lý và sự lưu thông an toàn của người và hàng hóa qua biên giới. Mexico và Mỹ cũng kết thúc đàm phán về cơ chế bảo vệ hệ sinh thái của con sông biên giới Rio Colorado. Về vấn đề người nhập cư, cơ quan chức năng hai bên đã tiến hành các cuộc gặp cấp cao về trục xuất và bảo vệ quyền lợi người Mexico nhập cư.
Tháng 11 vừa qua, Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ đã thông qua một nghị quyết tái khẳng định cam kết mạnh mẽ thúc đẩy mối quan hệ với Mexico dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau và thúc đẩy các giá trị, nguyên tắc dân chủ. Nghị quyết 336, được thông qua tại phiên họp toàn thể Hạ viện Mỹ, nhấn mạnh quan hệ đối tác chiến lược với Mexico, trong đó có hợp tác an ninh giữa cảnh sát và quân đội hai nước, giảm bạo lực tại Mexico, chống khủng bố, cuộc chiến chống buôn bán heroin và các loại ma túy tổng hợp.
Nghị quyết nêu rõ Mexico là một đối tác an ninh và quốc phòng quan trọng của Mỹ. Mặt khác, nghị quyết ủng hộ sự tiếp cận của Mexico để giải quyết các vấn đề khu vực và hợp tác trong các diễn đàn quốc tế như Liên hợp quốc và Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS). Đồng thời, ủng hộ những nỗ lực của Chính phủ Mexico nhằm củng cố luật pháp, giảm tham nhũng, cũng như thúc đẩy xã hội dân sự và nhân quyền./.
