Màu sắc riêng biệt của Lễ hội Nghinh Ông huyện Cần Giờ

Nét đặc trưng riêng về một số nghi tiết lễ hội và diễn ra vào dịp Tết Trung Thu, cộng thêm nhiều huyền thoại, chuyện kể dân gian đã tạo nên một lễ hội Nghinh Ông mang màu sắc riêng biệt.

Di tích Lăng Ông Thủy Tướng. (Nguồn: svhtt.hochiminhcity.gov.vn)

Người dân huyện Cần Giờ, Thành phố Hồ Chí Minh đang háo hức chuẩn bị Lễ hội Nghinh Ông diễn ra trong ba ngày, từ 9-11/9 (nhằm ngày 14-16/8 âm lịch).

Nguồn gốc hình thành và ý nghĩa của lễ hội

Lễ hội Nghinh Ông huyện Cần Giờ được tổ chức chính tại di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố Lăng Ông Thủy Tướng (hay còn gọi là Thạnh Phước Lạch) và một số địa điểm như Công viên văn hóa di tích lịch sử quốc gia Căn cứ Rừng Sác, di tích lịch sử cấp thành phố đình Cần Thạnh, những con đường trung tâm của thị trấn Cần Thạnh, huyện Cần Giờ và trên biển.

Ngoài ra, ở một số địa điểm là đình, miếu có thờ cá Ông như di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố đình Bình Khánh (xã Bình Khánh), đình Đồng Hòa (xã Long Hòa), đình An Thới Đông, đình Thạnh An (xã Thạnh An), đình Tam Thôn Hiệp (xã Tam Thôn Hiệp), đình An Thới Đông (xã An Thới Đông), miếu Bà (xã Long Hòa) cũng tổ chức cúng Ông vào ngày rằm (15 tháng 8 âm lịch), sau khi cúng Ông xong, tất cả ngư dân cùng tụ hội về thị trấn Cần Thạnh để tham dự Lễ hội Nghinh Ông.

Lễ hội Nghinh Ông hay tục thờ cúng cá Ông (tức cá Voi) đã được lưu truyền từ lâu đời trong đời sống văn hóa tinh thần và xã hội của ngư dân ven biển huyện Cần Giờ. Nguồn gốc lễ hội này gắn với truyền thuyết dân gian được du nhập vào Cần Giờ trong quá trình giao lưu văn hóa của ngư dân Cần Giờ với ngư dân các tỉnh ven biển từ Quảng Bình đến Hà Tiên. Đây là lễ hội truyền thống gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng cá Ông (cá Voi) nhằm cầu nguyện sự bình an khi ra biển và ước mong một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Lễ hội Nghinh Ông là lễ hội tổng kết một mùa đánh bắt trên biển của ngư dân và chuẩn bị cho một mùa đánh bắt mới với những ước vọng một mùa bội thu. Đây là lễ hội thể hiện tấm lòng thành kính, biết ơn, tạ ơn Thần Nam Hải (cá Ông) và Thần Biển của ngư dân huyện Cần Giờ.

[Độc đáo Lễ hội nghinh ông Quan Thánh Đế Quân tại Bình Thuận]

Lễ hội còn thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn," là dịp để ngư dân tưởng niệm về những người con Cần Giờ có công đầu trong việc chế tạo ra những phương tiện đi biển, ngư cụ đánh bắt thủy hải sản để phục vụ cho ngư dân nhưng đã qua đời và những người đã bỏ mình trong lòng biển sâu. Lễ hội còn là dịp để ngư dân nghỉ ngơi, vui chơi giải trí sau những ngày đi biển gian khổ, bạn bè gần xa có thời gian thăm hỏi, chúc tụng lẫn nhau và qua đó trao đổi những kinh nghiệm đi biển, nâng cao hiệu quả sản xuất, đánh bắt thủy hải sản. Vì vậy, lễ hội đã trở thành ngày Tết của ngư dân, ngày Tết Trung Thu của thiếu nhi trong toàn huyện Cần Giờ.

Lễ hội Nghinh Ông được tổ chức hàng năm một lần, tuy nhiên quy mô tổ chức lễ hội tùy vào hoàn cảnh kinh tế của ngư dân và kết quả đánh bắt trong năm mà họ tổ chức đơn giản hay long trọng.

Tại di tích Lăng Ông Tủy Tướng, thị trấn Cần Thạnh, khoảng hơn 10 năm trở lại đây, lễ hội Nghinh Ông được tổ chức rất long trọng, nghi lễ chính được phục hồi và phát triển trở thành lễ hội lớn của nhân dân huyện Cần Giờ và nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, thu hút ngày càng đông ngư dân ven biển và khách thập phương đến dự lễ.

Nhiều hoạt động sôi nổi tại lễ hội

Lễ hội Nghinh Ông có phần Lễ gồm Lễ viếng nghĩa trang liệt sỹ rừng Sác Cần Giờ; lễ thượng đại kỳ lễ hội; chương trình khai mạc và mừng công ngư dân Cần Giờ; lễ Cúng tiền hiền hậu hiền, bạn cũ lái xưa; chương trình nghệ thuật Nghinh Ông Cần Giờ - Đêm hội Trăng rằm; tổ chức đoàn thuyền hoa đăng; thả đèn trên biển; lễ Nghinh Ông trên biển và đón đoàn Nghinh về Lăng Ông Thủy tướng…

Lễ hội năm nay được tổ chức gắn với nhiều loại hình hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, trò chơi dân gian, vui chơi giải trí lành mạnh, tạo không khí vui tươi, phấn khởi trong các tầng lớp nhân dân, góp phần phát triển ngành du lịch huyện Cần Giờ.

Quang cảnh đoàn ghe Nghinh Ông trên biển. (Nguồn: svhtt.hochiminhcity.gov.vn)

Một trong những hoạt động công chúng quan tâm đó là triển lãm trưng bày hình ảnh, hiện vật phục chế các loại hình đánh bắt truyền thống của ngư dân Cần Giờ, hoạt động sản xuất, văn hóa của vùng sông, biển qua các thời kỳ và giới thiệu bộ sưu tập “Vỏ sò ốc, san hô đặc trưng các vùng biển Việt Nam."

Đặc biệt, lễ hội Nghinh Ông huyện Cần Giờ năm 2022 còn có hoạt động lễ hội đặc sản và du lịch biển cùng phiên chợ hàng Việt; trưng bày giới thiệu, mua bán sản phẩm OCOP Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh.

Trong khuôn khổ lễ hội còn có các giải thi đấu như Giải Điền kinh bãi biển thanh thiếu niên Thành phố Hồ Chí Minh năm 2022 (mở rộng); Giải Trò chơi vận động bãi biển Thành phố Hồ Chí Minh năm 2022; Giải Việt dã Thể thao học sinh huyện Cần Giờ năm học 2022 - 2023 (khối Tiểu học và khối Trung học cơ sở); Giải đua xuồng chèo; Giải đua cà kheo; biểu diễn dù lượn có động cơ, biểu diễn Lân-Sư-Rồng, võ nhạc; biểu diễn Diều nghệ thuật…

Ngoài ra, từ ngày 17-19/9, tại thị trấn Cần Thạnh diễn ra Giải Marathon Cần Giờ Xanh năm 2022 “Green Cần Giờ Marathon 2022”…

Lễ hội Nghinh Ông huyện Cần Giờ, Thành phố Hồ Chí Minh phản ánh niềm tin, tín ngưỡng, quan niệm và tri thức dân gian của ngư dân huyện Cần Giờ trong sinh hoạt và đời sống lao động của nghề đánh bắt thủy hải sản trên biển. Lễ hội với các nghi thức, nghi lễ, trò chơi mang tính độc đáo riêng đã thể hiện bản sắc văn hóa của ngư dân ven biển và còn là di sản văn hóa phi vật thể có tính đại diện của ngư dân ven biển huyện Cần Giờ.

Lễ hội Nghinh Ông tại huyện Cần Giờ có nét tương đồng với một số nghi thức lễ chính so với các lễ hội Cầu Ngư và lễ hội Nghinh Ông khác trong khu vực, nhưng lại có nét đặc trưng riêng về một số nghi tiết lễ hội và diễn ra vào dịp Tết Trung Thu, cộng thêm nhiều huyền thoại, chuyện kể dân gian về lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất rừng ngập mặn Cần Giờ từ đó đã tạo nên một lễ hội Nghinh Ông mang màu sắc riêng biệt của địa phương./.

(Vietnam+)