Theo báo “Liên hợp buổi sáng” của Singapore có chi nhánh ở Hong Kong (Trung Quốc), ngày 16/10 vừa qua, phía Nhật Bản đã mở cuộc họp với sự tham gia của Đại sứ 10 nước thành viên “Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương” (CPTPP) tại Nhật Bản, để chuẩn bị cho công tác tổng kết thỏa thuận CPTPP tại Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) diễn ra giữa tháng 11 tới.
Ngoài việc kêu gọi các nước tham gia CPTPP nhanh chóng hoàn thành các thủ tục trong nước, chính phủ Nhật Bản cũng đang có kế hoạch triển khai công tác, mở rộng thành viên của nhóm đối tác kinh tế này. Hiện nay, các quốc gia và vùng lãnh thổ quan tâm đến việc tham gia Hiệp định bao gồm Anh, Thái Lan, Colombia, Hàn Quốc, Đài Loan và Indonesia.
Tháng 1/2017, Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Sau một quá trình đàm phán, tháng 11/2017, 11 nước thành viên TPP còn lại (Nhật Bản, Canada, Australia, Chile, New Zealand, Singapore, Brunei, Malaysia, Việt Nam, Mexico và Peru) ra Tuyên bố chung thống nhất đổi tên TPP thành CPTPP.
CPTPP và TPP có sự khác biệt về tiếp cận thị trường, xúc tiến thương mại, thương mại điện tử và thương mại dịch vụ. Khác biệt lớn nhất là hiệp định mới tạm ngừng 20 điều khoản có nội dung về quyền sở hữu trí tuệ. Hiện nay, đã có 3 nước là Mexico, Nhật Bản và Singapore hoàn thành thủ tục trong nước, trong khi các nước như New Zealand, Canada và Australia cũng đang phấn đấu để hoàn thành trong năm nay.
[CPTPP sẽ là “bến đỗ” mới của Anh sau khi rời khỏi EU?]
Theo thỏa thuận, CPTPP sẽ có hiệu lực sau 60 ngày kể từ khi có 6 nước trở lên hoàn tất thủ tục. Việc thực hiện Hiệp định CPTPP có nghĩa là giữa các bên ký kết sẽ cởi mở thương mại ở mức cao và 98% hàng hóa sẽ chịu mức thuế thấp. Sau khi Mỹ rút lui, tổng quy mô kinh tế của các nước tham gia giảm đi, từ 40% GDP toàn cầu giảm xuống còn 13%. Nhật Bản, nước dẫn dắt CPTPP, hy vọng hiệp định này sau khi có hiệu lực sẽ tiếp tục mở rộng thành viên, cũng như mở rộng quy mô của nhóm đối tác kinh tế này.
Chủ trì cuộc họp ngày 16/10 ở Tokyo, Bộ trưởng Tái thiết kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi khẳng định: "Dựa trên chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ, nền kinh tế quốc tế hiện nay đang rơi vào một trạng thái không ổn định. Trước tình hình này, việc đưa CPTPP có hiệu lực sớm càng quan trọng. Chúng tôi hy vọng sẽ nhìn thấy hình hài của CPTPP trước khi APEC diễn ra giữa tháng 11 tới.”
Hiện nay, Nhật Bản đang đối mặt với thách thức thương mại đến từ phía Mỹ buộc phải khởi động lại các cuộc đàm phán thương mại song phương để ký kết “Hiệp định Thương mại Hàng hóa” (TAG). Trong giai đoạn Obama cầm quyền, Mỹ-Nhật đã cùng thúc đẩy TPP trở thành một trật tự thương mại quốc tế mới và đã có một thời gian dài căng thẳng với nhau về vấn đề nông nghiệp.
Đến nay, để tái khởi động đàm phán với Mỹ, phía Nhật Bản lo ngại rằng nông nghiệp tiếp tục là trọng tâm gây sức ép đến từ phía Mỹ. Nhật Bản và Mỹ bắt đầu vòng đàm phán mới vào tháng 8/2018, tuy nhiên hai bên đạt được rất ít tiến triển do vẫn tồn tại sự khác biệt quá lớn. Tổng thống Trump khẳng định lý do duy nhất khiến ông chưa tham gia các cuộc đàm phán với Nhật Bản là do phải tập trung đối phó với Trung Quốc trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ leo thang căng thẳng.
Một số nhà phân tích Nhật Bản cho rằng CPTPP sớm được thực thi sẽ có lợi cho công tác đàm phán của Nhật Bản. Họ có thể sử dụng “tiêu chuẩn quốc tế” như một tấm lá chắn để ngăn chặn Trump chiếm hết món hời./.