Logistics đóng vai trò rất là quan trọng trong sự phát triển của kinh tế toàn cầu nói chung cũng như Việt Nam nói riêng. Tuy nhiên, logistics cũng lại là một ngành có phát thải lớn và mức độ tiêu hao năng lượng cao.
Theo nghiên cứu của Viện Công nghệ Massachusetts thì riêng hoạt động vận tải đã đóng góp đến 8% tổng lượng phát thải CO2 trên toàn thế giới. Nếu cộng thêm kho bãi nữa thì con số này có thể lên đến 11%. Chính vì lý do đó, theo các chuyên gia, logistics cũng sẽ là một trong những ngành bị tác động mạnh nhất bởi xu hướng chuyển đổi Xanh.
Áp lực chuyển đổi Xanh
Thông tin tại Tọa đàm “Thích ứng Logistics xanh-Giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp,” do Tạp chí Công Thương tổ chức mới đây, bà Đặng Hồng Nhung, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết xu hướng chuyển đổi Xanh sẽ tác động đến ngành logistics bởi hai khía cạnh, vừa tạo áp lực và cũng sẽ là cơ hội, trong đó áp lực ở chỗ doanh nghiệp sẽ phải tuân thủ những quy định mới của các Chính phủ và các tổ chức quốc tế đối với chuyển đổi xanh trong việc hạn chế rác thải và tiêu thụ năng lượng tiết kiệm.
Hiện Tổ chức Hàng hải thế giới (IMO) đang siết chặt những quy định về nhiên liệu hàng hải và những quy định này sẽ tác động đến toàn bộ ngành hàng hải thế giới và Việt Nam cũng không tránh khỏi các quy định đó. Bên cạnh những áp lực về việc tuân thủ quy định của Chính phủ và các tổ chức quốc tế thì áp lực cũng đến từ phía khách hàng. Bởi các nhà nhập khẩu lớn của Việt Nam như Hoa Kỳ, EU và Nhật Bản đều là những khách hàng rất khó tính. Họ có yêu cầu rất cao về các tiêu chí Xanh.
“Nếu như trước đây các tiêu chí này chỉ áp dụng đối với sản phẩm, nghĩa là sản phẩm phải xanh thôi thì hiện nay tiêu chí này áp dụng với toàn bộ quy trình sản xuất ra sản phẩm đó, quy trình sản xuất ra sản phẩm phải xanh,” bà Đặng Hồng Nhung dẫn chứng.
Phát triển logistics xanh ở Việt Nam: Hành trình còn nhiều thách thức
Việc “xanh hóa” ngành logistics và ứng dụng logistics xanh vào kinh doanh sẽ giúp các doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chí về môi trường, nâng cao khả năng cạnh tranh và tăng trưởng bền vững.
Mới đây, Liên minh châu Âu (EU) ban hành cơ chế chuyển đổi biên giới carbon (CBAM), từ năm 2026 sẽ chính thức có hiệu lực. Theo cơ chế này, EU sẽ áp thuế carbon đối với các sản phẩm nhập khẩu của Việt Nam và thuế này sẽ tùy thuộc vào lượng phát thải của quá trình sản xuất ra sản phẩm đó ở nước xuất khẩu.
Ngoài ra, Hoa Kỳ sắp tới cũng đang dự kiến sẽ áp dụng thuế carbon đối với hàng nhập khẩu. Những quy định này đòi hỏi các quá trình sản xuất ra hàng hóa ở các nước xuất khẩu phải xanh.
Cũng theo bà Đặng Hồng Nhung, logistics với vai trò là hoạt động kết nối toàn bộ quá trình sản xuất, từ sản xuất cho đến người tiêu dùng cũng đứng trước đòi hỏi phải xanh hóa, nếu không đáp ứng được những yêu cầu này thì chúng ta sẽ đứng ngoài cuộc chơi.
"Bên cạnh áp lực thì chuyển đổi Xanh cũng sẽ tạo ra động lực để ngành logistics phải chuyển đổi để phát triển. Bởi về lâu dài, chuyển đổi Xanh sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình và giảm chi phí và chuyển đổi xanh cũng sẽ tạo ra những cơ hội kinh doanh mới cho ngành,” đại diện Cục Xuất nhập khẩu thông tin thêm.
Hiện nay, kinh tế Xanh đang được quan tâm đặc biệt tại Việt Nam và trong những năm vừa qua, kinh tế Xanh tại Việt Nam đã đạt được những thành tựu nhất định, ví dụ như tốc độ tăng trưởng về kinh tế xanh tại Việt Nam trong giai đoạn từ 2018 đến 2021 vừa qua đã đạt mức 10-13%/năm và kinh tế Xanh cũng đã đóng góp vào GDP của Việt Nam khoảng 2%.
Tiến sỹ Trần Thị Thu Hương, Trưởng bộ môn logistics và chuỗi cung ứng, Trường Đại học Thương mại nhìn nhận, cơ sở hạ tầng về logistics tại Việt Nam cũng đã được cải thiện trong những năm vừa rồi và nhờ sự cải thiện đó đã giúp cho các doanh nghiệp giảm được chi phí và khi giảm được chi phí thì mới quay lại quan tâm đến vấn đề phải xanh hóa chính hoạt động của mình.
“Nhận thức của cộng đồng nói chung, của cộng đồng doanh nghiệp, của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp, kể cả của người tiêu dùng cũng đã thúc đẩy quá trình chuyển đổi và quá trình xanh hóa của các doanh nghiệp,” tiến sỹ Trần Thị Thu Hương thông tin.
Tận dụng thời cơ để thúc đẩy xuất khẩu
Tại Việt Nam hiện nay, có khoảng gần 30 tập đoàn logistics lớn trên thế giới và hơn 34.000 các doanh nghiệp logistics của Việt Nam, song theo tiến sỹ Trần Thị Thu Hương, phần lớn các doanh nghiệp logistics của Việt Nam thì mới chỉ đóng vai trò là vệ tinh, cung cấp các dịch vụ logistics vệ tinh cho các công ty logistics nước ngoài khi chúng ta thực hiện dịch vụ logistics quốc tế, hay nói cách khác, chúng ta mới chỉ tham gia được một phần trong chuỗi logistics toàn cầu.
Điều này sẽ tạo nên áp lực cho các doanh nghiệp Việt Nam ở góc độ khi các tập đoàn lớn, các công ty logistics đóng vai trò là người điều hành chuỗi logistics trên toàn cầu, họ chuyển đổi Xanh một cách mạnh mẽ và họ yêu cầu các doanh nghiệp logistics Việt Nam khi tham gia vào chuỗi logistics của họ phải cũng phải đáp ứng được yêu cầu để xanh hóa toàn bộ chuỗi logistics.
Ông Mai Trần Thuật, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Logistics dược phẩm Đông Á cho rằng, việc áp dụng được logistics Xanh giúp thương hiệu của doanh nghiệp vươn ra thị trường tốt hơn. Ngoài ra, khi áp dụng logistics Xanh về mặt lâu dài chắc chắn sẽ giúp giảm chi phí, bởi tiết kiệm được chi phí năng lượng Mặt Trời, chi phí về về vận tải.
“Rõ ràng chi phí đầu vào của doanh nghiệp sẽ có lợi và khoảng cách giữa doanh thu và chi phí sẽ ngày càng tăng, rõ ràng lợi nhuận của công ty cũng sẽ rất lớn,” ông Mai Trần Thuật thông tin.
Với lĩnh này, hiện tại Bộ Công Thương vẫn đang tập trung triển khai các nhiệm vụ được giao tại Quyết định số 200 của Thủ tướng về nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển logistics quốc gia đến năm 2025, trong đó thường xuyên đẩy mạnh các công tác xúc tiến thương mại và thu hút đầu tư cũng như hỗ trợ doanh nghiệp trong tận dụng các FTA và phát triển các mối quan hệ ngành hàng.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng phối hợp với các Hiệp hội như Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam và Hiệp hội Phát triển nhân lực logistics Việt Nam để tổ chức các lớp tập huấn và hỗ trợ cho doanh nghiệp dịch vụ logistics.
Bà Đặng Hồng Nhung, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương nhấn mạnh, những doanh nghiệp đã có chiến lược kinh doanh về logistics Xanh và thậm chí đã đang triển khai logistics Xanh cũng nên thường xuyên rà soát để cập nhật các quy định mới cũng như các chính sách ưu đãi mới của Chính phủ.
Bên cạnh đó, vấn đề quan trọng là phải đi vào hành động. Bởi nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng nghe đến logistics Xanh nhưng chưa biết phải bắt đầu từ đâu, phải làm như thế nào.
“Những hoạt động chuyển đổi Xanh là tất cả những hoạt động nào có tác dụng làm giảm lượng khí thải đến môi trường và thân thiện với môi trường, kể cả việc làm sao để tối ưu hóa quy trình, để giảm lượng giấy tờ thải ra môi trường cũng là một hoạt động trong việc chuyển đổi xanh của doanh nghiệp,” đại diện Cục Xuất nhập khẩu khuyến nghị./.
Trong chiến lược phát triển logistics Xanh, SuperPort™ Việt Nam là cảng logistics đa phương thức có diện tích lên đến 83 ha, nằm trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc. Đây là liên doanh chiến lược giữa Tập đoàn YCH, nhà cung cấp giải pháp chuỗi cung ứng hàng đầu của Singapore và Tập đoàn T&T (Việt Nam).
Trao đổi với báo chí, ông Yap Kwong Weng, Tổng Giám đốc SuperPort™ Việt Nam chia sẻ, hưởng ứng cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế về mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, SuperPort™ Việt Nam đã đưa các giải pháp phát triển bền vững tiên tiến vào các hoạt động cốt lõi của mình, trong đó, doanh nghiệp cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2040, củng cố vị thế dẫn đầu của Việt Nam trong phát triển bền vững.
Bên cạnh đó, SuperPort™ Việt Nam đã vạch ra kế hoạch đạt mức phát thải ròng bằng 0. Kế hoạch này bao gồm việc đánh giá lượng phát thải hiện tại; nâng cấp cơ sở hạ tầng bằng các công nghệ như AI và IoT; lắp đặt các hệ thống năng lượng tái tạo và chuyển đổi sang sử dụng xe điện cho vận chuyển hàng hóa vào năm 2030. Lượng phát thải còn lại sẽ được bù đắp thông qua việc mua tín chỉ năng lượng tái tạo và bù đắp carbon.
