Florua là một nguyên tố tự nhiên đã được thêm vào nước máy ở một số vùng của Mỹ từ những năm 1940.
Nguyên tố này được Hiệp hội Nha khoa Mỹ, Viện Hàn lâm Nhi khoa Mỹ và Hiệp hội Nha khoa Canada ủng hộ vì hiệu quả ngăn ngừa sâu răng.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ liệt kê việc bổ sung florua vào nước - điều chỉnh mức florua trong nguồn cấp nước máy - là một trong 10 thành tựu y tế công cộng hàng đầu.
Tuy nhiên, florua có một lịch sử gây tranh cãi. Vậy, florua là gì và chúng ta có nên lo lắng về những rủi ro có thể xảy ra không?
Florua là gì?
Florua là một nguyên tố tự nhiên có trong đất, đá và nước.
"Mọi nguồn nước đều có một lượng florua nhất định" - Steven Levy, Giáo sư nha khoa dự phòng và cộng đồng tại Đại học Iowa cho biết. Nó thậm chí còn có trong trà.
Ăn thực phẩm chứa carbohydrate tinh chế - như bánh mỳ, sữa chua hoặc trái cây - khiến vi khuẩn tạo ra axit làm mất khoáng bề mặt răng, tạo ra các lỗ sâu răng cực nhỏ.
"Florua giúp đẩy nhanh và tăng cường quá trình tái khoáng hóa, do đó hầu hết mọi người không bao giờ bị sâu răng" - ông nói.
Một số quốc gia, bao gồm Mỹ, Anh, Tây Ban Nha và Brazil, có các khu vực pháp lý địa phương bổ sung florua vào nước để ngăn ngừa sâu răng. Đức đã bổ sung florua vào muối từ năm 1991.
Bổ sung florua vào nước
Vào đầu những năm 1900, các nhà nghiên cứu nhận ra rằng những người ở những khu vực có hàm lượng florua tự nhiên cao trong hệ thống nước [sinh hoạt] có nhiều khả năng bị nhiễm fluor răng hơn. Tình trạng này thường ảnh hưởng đến trẻ em “dùng” quá nhiều florua khi răng đang phát triển.
Nhiễm fluor răng là tình trạng “lốm đốm men răng” - theo John Morris, giảng viên cao cấp về sức khỏe cộng đồng nha khoa tại Đại học Birmingham ở Vương quốc Anh.
Theo Cheryline Pezzullo, Giáo sư tại Cao đẳng Nha khoa-Đại học New York, tình trạng khiến răng bạn có những đốm trắng hoặc vệt trắng.”
Tuy nhiên, những người bị nhiễm fluor cũng có tỷ lệ sâu răng thấp hơn nhiều do hàm lượng flurua tự nhiên trong nước thấp.
Các nhà khoa học Mỹ kết luận rằng, ở nồng độ khoảng một phần triệu, fluor trong nước có tác dụng bảo vệ chống sâu răng mà không gây ra tình trạng nhiễm fluor. Ngày nay, nồng độ khuyến nghị ở Mỹ là 0,7 phần triệu vì mọi người cũng “hấp thụ” florua từ kem đánh răng và nước súc miệng.
Liều lượng an toàn
Florua là thành phần tự nhiên của xương.
"Không có động vật có xương sống nào - con người, động vật - không có florua trong hệ xương" - Howard Pollick, nhà khoa học nha khoa tại Đại học California, San Francisco cho biết. Tiếp xúc lâu dài với florua ở nồng độ trên bốn phần triệu có thể gây ra bệnh xương do florua, làm xương yếu đi.
Con số này vượt quá đáng kể mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là 1,5 miligam trên một lít, cũng như mức khuyến nghị của Dịch vụ Y tế Công cộng Mỹ là 0,7 miligam.
Morris cho biết mức “đủ” để phát triển bệnh xương do florua có thể do "uống một lượng lớn trà hoặc ‘ăn’ nhiều tuýp kem đánh răng mỗi ngày." Bất kỳ chất nào cũng có thể gây độc với nồng độ cao - ngay cả nước. Pollick cho biết "Vấn đề không phải là chất mà là liều lượng."
Những lo ngại về florua
Mọi người đã lo lắng về flurua kể từ khi nguyên tố này lần đầu tiên được thêm vào nước. Một số người phản đối lo ngại vì khí fluor gây chết người, trong khi những người ủng hộ bệnh nướu răng "khá lo ngại rằng mọi người giờ đây sẽ chỉ dựa vào florua trong nước và không đánh răng" - Pollick nói.
Cũng có những lo ngại về nguy cơ ung thư. Một nghiên cứu năm 1990 cho thấy khối u xương tăng lên ở chuột khi “dùng” nồng độ florua cao.
Nhưng một báo cáo của Dịch vụ Y tế Công cộng, dựa trên hơn 50 nghiên cứu về dân số, không phát hiện "nguy cơ ung thư có thể phát hiện được đối với con người" với nồng độ florua thấp.
Gần đây đã có cuộc tranh luận xung quanh mối liên hệ giữa phơi nhiễm florua và IQ (chỉ số thông minh) của trẻ em. Một nghiên cứu năm 2021 liên hệ phơi nhiễm florua cao với IQ thấp hơn ở trẻ em trai, trong khi một phân tích tổng hợp năm 2023 không tìm thấy mối liên hệ nào.
Một báo cáo của Chương trình Độc chất học Quốc gia có "mức độ tin cậy vừa phải" rằng flo trên mức khuyến nghị của WHO có thể ảnh hưởng đến IQ của trẻ em.
Ngừa sâu răng
Mức độ sâu răng đã giảm nhưng đây vẫn là "một trong những căn bệnh mãn tính phổ biến nhất và hãy nhớ rằng [sâu răng] hoàn toàn có thể phòng ngừa được ở trẻ em" - Morris nói. Ông cho biết răng sâu ảnh hưởng đến việc học hành, chế độ ăn uống và khả năng phát triển tổng thể của trẻ em.
Sau khi thành phố Calgary của Canada loại bỏ florua khỏi nước, tình trạng sâu răng ở trẻ em ngày càng trầm trọng hơn.
Đối với những người không dễ dàng tiếp cận hoặc không đủ khả năng chi trả cho dịch vụ chăm sóc răng miệng, sâu răng là một “gánh nặng” rất lớn.
Pezzullo cho biết "Sâu răng có có thể dẫn đến nhiễm trùng và đau đớn, và tình trạng nhiễm trùng có thể lan sang các bộ phận khác của cơ thể."
Levy cho biết thêm florua vào nước là một phương pháp phòng ngừa hiệu quả về mặt chi phí. "Tất cả những gì bạn phải làm là uống nước."
Tranh cãi xung quanh florua
Florua có thể là một chủ đề gây tranh cãi, đặc biệt là ở Mỹ. Một số người vào những năm 1950 cho rằng đó là một “âm mưu” nhằm đầu độc nước Mỹ, trong khi nhiều người khác nói rằng đó là cách để ngành công nghiệp đường bán được nhiều đồ ngọt hơn.
Đã có những phản ứng mạnh mẽ đối với florua kể từ khi nồng độ florua trong nước được điều chỉnh lần đầu tiên. Morris cho biết: "Tôi nghĩ rằng việc nói về việc cho thứ gì đó vào nước là một vấn đề khá nhạy cảm đối với một số người.”
"Mọi người cảm thấy nó giống như một sự xâm phạm quyền tự do cá nhân" - Pezzullo nói.
Morris cho biết các quyết định khác về sức khỏe cộng đồng - chẳng hạn như vấn đề vaccine và luật thắt dây an toàn - cũng nhận được sự phản đối tương tự. “Việc phát triển nước uống sạch vào thế kỷ 19 cũng từng gây nhiều tranh cãi."
Ông nói: "Chúng ta không nên phá vỡ [các chương trình y tế cộng đồng] dựa trên ý kiến của thiểu số."
Pollick đồng tình, cho biết: "Nhìn chung, cộng đồng khoa học có tiếng nói chung về việc ủng hộ sử dụng florua một cách phù hợp và sáng suốt."
Phát hiện cách loại bỏ tới 80% hạt vi nhựa trong nước uống hàng ngày
Một phát hiện mới nhất của các nhà khoa học cho thấy khi đun sôi nước máy trong 5 phút, canxi cacbonat kết tủa thành cặn vôi sẽ "nhốt" hơn 80% các hạt vi nhựa lại và ta chỉ cần lọc nó đi là xong.
